Bir Zamanlar Anadolu Topraklarına Hükmeden Hititler'e Ne Oldu?
MÖ 1650-MÖ 1190 arasında, şu an üzerinde yaşadığımız bölgede hüküm süren Hititler neden dağıldı? Sonrasında ne oldu?
İlk akla gelenler
hititlere ne oldu sorunsalı... doğu roma yıkıldıktan sonra rumlara ne olduysa hititlere de o oldu. rumların çoğu müslüman oldu, küçük bir kısmı rum olarak devam ettiler. sonunda bir kısmı yunanistan’a gitti. bu mübadele zamanında bile bir kısmı müslüman olup türkleştiler. esasında bu rumlar da hititlerin rumlaşmış torunlarıydı. siz sanıyor musunuz ki iskender anadolu’yu aldığında mora ve antik makedonya’daki yunanca konuşan insanlar anadolu’ya göçtü de anadolu’daki diğer insanlar anadolu’dan kaçtı gittiler? elbette göç edenler oldu ancak anadolu’da helence konuşan bütün insanlar mora ve makedonya’dan gelmemişlerdi. hakim helen kültürü altında helen oldular. bu insanlar sonra romalı, sonra doğu romalı oldular. en son da osmanlı tebaası oldular. şu anda türkler. bu yüzden dna dizilimimizde büyük oranda anadolulu çıkıyoruz. çoğumuzun ataları halihazırda anadolu’daydılar. sonra müslümanlaşıp türklerle evlendiler, ettiler...
"bir yere gitmediler, dominant biçimde aramızdalar"
Kaybolmalarında Bronz Çağı Çöküşü'nün etkisi
bronz çağı çöküşüne sebebiyet veren bir insan kitlesi var, bunlara "deniz insanı" (sea peoples) deniyor, ama kökenleri muamma. ve evet, akdeniz'e kıyısı olan medeniyetlerden sadece mısır medeniyeti ayakta kalabiliyor.
Bronz Çağı Çöküşü (MÖ 1200-1150): Güneybatı Asya’da ve Doğu Akdeniz’de, Bronz Çağı sonları, Demir Çağı başlarında yaşanan hızlı, yıkıcı ve kültürel dağılmalara, çözülmelere yol açan bir dizi toplumsal çöküştür.
bazı mısır kabartmalarında ("delta muharebesi" kabartması gibi) mısırlıların, denizden gelen bir halkla savaştığı sahneler resmedilmiş.
150-200 sene boyunca bu yıkıma karşı mücadele vermiş ve özellikle öne çıkmış olan hükümdarlar 2. ramses, merneptah ve 3. ramses'dir.
o dönemden kalan ilginç yazışmalar da var. bugünkü suriye topraklarındaki ugarit devletinin kralı, aynı zamanda babası olan komşu kraldan yardım istiyor (alasiya diye bir devlet, bugünkü kıbrıs adasında olduğu düşünülüyor).
mektupta "baba, benim tüm askerlerim hatti'de (hitit devletinin toprakları) olduğunu, tüm gemilerimin lukka'da olduğunu (likya'nın eski adı) bilmiyor musun? şehrimi yağmaladılar, yaktılar, yıktılar, kötü şeyler yaptılar, bunu sadece yedi gemiyle yaptılar!" diye resmen ağlıyor.
kıbrıs'ta bulunan bazı kazılarda ufak "hazineler" bulunuyor. bunların da aynı dönemlerde, işgalden ve kıyımdan kaçmak zorunda kalan zenginlerin mallarını "sonra gelip alırız" diye gömdükleri yerler olduğu düşünülüyor.
hitit devleti ortadan kalksa bile, sonrasında hitit artığı başka devletler devam ediyor. üstüne lidya, likya, truva güçleniyor. orta anadolu'da bulunan hitit devletleri, asurlular tarafından işgal ediliyor ve bütün hatti halkları asimile oluyor.
asurlulardan sonra akamenid persler var, sonrasında neo-babil var, ermeni krallıkları var...
kendileri de hint-avrupa kökenli bir grup olan hititler, kendi devletleri tamamen çöküp bir daha bir devlet oluşturamayınca, ve ufak gruplara bölününce, önce semitik bir halk olan asurlular tarafından tamamen devlet yapıları yıkılmış, sonrasında ise diğer hint-avrupa kökenli ve hititçeye daha yakın lisanları konuşan diğer devletler tarafından (pers) tamamen asimile edilmişler.
Hititler nasıl yıkıldı peki?
yüksek lisanslı bir hititolog olarak söyleyebilirim ki, türkler hitit değil. (belki bazı bölgelerde hititlerin torunları hala yaşıyor olabilir) hititler de anadolu’nun yerlisi değil.
şöyle ki hititler, karadeniz’den göç yoluyla gelip anadolu’ya yerleştiği tahmin edilen bir halktır. hattilerden farklı bir halk olmalarına rağmen onların kültürlerinden çok fazla etkilenmişler. bu yüzden de neşa olan isimlerini hattili anlamına gelen hitit şeklinde değiştirmişler.
tam olarak nereden geldiği ve kimler olduğu tahmin edilemeyen deniz kavimlerinin saldırıları sonucu devlet bölümüş ve anadolu’da geç hitit dönemi başlamıştır. bunun sonucunda kurulan hitit şehir devletleri, o dönemde oldukça güçlü olan asur devletinin baskısına dayanamamıştır.
hititlerin torunlarının kimler olduğu hakkında kesin bir şey söylenemez. ancak şunu biliyoruz ki dilleri, türkçeden oldukça farklı ve hint -avrupa kökenli. türkçe, sumerce ile daha çok benzer. hatta sumerce, tıpkı türkçe gibi ural-altay kökenli bir dildir.
edit: kaşka saldırıları, doğrudan hititlerin yıkılışına etki etmese de muhtemelen devleti zayıflattı. zira hititler, varoldukları süre boyunca kaşkalarla mücadele etti.
Final yorumu
basitçe kendilerinden bir sonraki halklara dönüştüler.
luviler, palalar, hattiler, hititler daha sonraları rum, ermeni, arap, pers, türk gibi kavimlerin potasında -çoğunlukla zorunlu, bazen de gönüllü olarak- eridiler.
on binlerce yıldır dünyanın hemen her coğrafyasında da böyle oldu. her kavmin çoğunluğu bir sonraki baskın kavme dönüştü. küçük bir kısmı göçtü-sürüldü. küçük bir kısmı imha edildi ama çoğunluğu evrildi... dünya bu teamüllerle dönmeye devam etti.
