Blockchain Nedir, Nasıl Çalışır?

Geçtiğimiz birkaç yıl içinde, muhtemelen Bitcoin gibi kripto para birimleri ile ilgili olarak “blockchain teknolojisi” terimini sürekli olarak duydunuz. Blockchain’i bitcoin gibi kripto para birimine güç veren teknoloji olarak biliyoruz. Ancak bu, blockchain’in tek uygulaması değil ve birçok kişi blockchain’in kendilerine, şirketlerine ve hatta genel olarak topluma nasıl yardımcı olabileceğini tam olarak bilmiyor.

Blockchain Nedir?

Blockchain yani blok zinciri, halka açık blok olarak da bilinen işlem kayıtlarını, eşler arası düğümler aracılığıyla birbirine bağlanan bir ağda “zincir” olarak bilinen çeşitli veri tabanlarında saklayan bir yapıdır. Tipik olarak, bu depolamaya “dijital defter” denir.
Bu defterdeki her işlem, eşler arası bilgisayar ağları tarafından bağımsız olarak doğrulanır, zaman damgalıdır ve büyüyen bir veri zincirine eklenir. Kaydedildikten sonra veriler değiştirilemez. Bu nedenle, dijital defterin içerdiği bilgiler son derece güvenlidir.
Daha basit bir ifadeyle, dijital defter, bir ağdaki çok sayıda bilgisayar arasında paylaşılan ve içinde işlem kayıtlarının gerçek satın almalara dayalı olarak depolandığı bir Google elektronik tablosu gibidir. Büyüleyici tarafı, herhangi birinin verileri görebilmesi, ancak onu bozamamasıdır.

Blockchain Tarihçesi

Gerçek kimliği bugüne kadar ortaya çıkmayan Satoshi Nakamoto, blockchain kavramını ilk olarak 2008 yılında tanıttı. Nakamoto ile Hashcash benzeri bir yöntem kullanılarak tasarım gelişmeye devam etti. Sonunda, tüm ağ işlemleri için halka açık bir defter olarak hizmet eden popüler bir kripto para birimi olan Bitcoin’in birincil bileşeni haline geldi. Ağdaki tüm işlemleri ve kayıtları içeren Bitcoin blok zinciri dosya boyutları önemli ölçüde büyümeye devam etti. Ağustos 2014’te 20 gigabayta ulaştı ve sonunda 2020’nin başlarında 200 gigabaytı aştı.

Blockchain Özellikleri Nelerdir?

Blockchain’in öne çıkan özellikleri aşağıdaki şekildedir:

1. Güvenilirdir

Belirli bir dijital imza olmadan diğer kullanıcılar tarafından bir bireyin verilerinin bozulmasını veya değiştirilmesini imkansız hale getiren dolandırıcılık içermeyen işlemler gerçekleştirmek için dijital imza özelliğini kullanır.

2. Merkeziyetsizdir

Geleneksel olarak, işlemler için hükümet veya banka gibi düzenleyici makamların onayına ihtiyacınız vardır; ancak blockchain ile işlemler, kullanıcıların karşılıklı mutabakatı ile yapılır ve daha sorunsuz, daha güvenli ve daha hızlı işlemlerle sonuçlanır.

3. Otomasyon Yeteneğine Sahiptir

Programlanabilir ve kriterler karşılandığında otomatik olarak sistematik eylemler, olaylar ve ödemeler oluşturabilir.

4. Şeffaf ve Değiştirilemezdir

Blok zincirinin geleceğini belirleyecek bir sonraki önemli özellik, değişmezlik ve şeffaflığı içerir. Değişmezlik, bir blok zincirinde yeni bilgilerin yalnızca önceki verilere eklenebileceğini öne sürer. Ayrıca, blok zinciri ağına eklendikten sonra bilgileri değiştirmek veya kaybetmek mümkün değildir. Şeffaflık, herhangi bir ağ katılımcısının defterdeki değişiklikleri denetleyebileceği gerçeğiyle blok zincirinde belirgin bir faktördür.

Blockchain Teknolojisi Neden Önemlidir?

Verilerin ve işlemlerin kaydının tutulması, işin çok önemli bir parçasıdır. Çoğu zaman, bu bilgiler şirket içinde işlenir veya komisyoncular, bankacılar veya avukatlar gibi üçüncü şahıslar aracılığıyla iş ile ilgili süreyi, maliyeti veya her ikisini de artırır. Neyse ki blockchain bu uzun süreçten kaçınır ve işlemin daha hızlı hareket etmesini sağlayarak hem zamandan hem de paradan tasarruf sağlar.
Çoğu insan blockchain ve Bitcoin’in birbirinin yerine kullanılabileceğini varsayar, ancak gerçekte durum böyle değildir. Blockchain; finans, tedarik zinciri, üretim vb. gibi birden çok sektörle ilgili çeşitli uygulamaları destekleyebilen bir teknolojidir, ancak Bitcoin, güvenli olması için blockchain teknolojisine dayanan bir para birimidir.
Blockchain, giderek dijitalleşen dünyada birçok avantajı olan gelişmekte olan bir teknolojidir.

Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?

Blockchain teknolojisi, tek bir sunucudan ziyade merkezi olmayan bir ağa dayanan internet gibidir.
Blockchain, senkronize işlemleri izlemek, duyurmak ve koordine etmek için genellikle düğümler olarak adlandırılan bir dizi bağımsız bilgisayarda bulunan merkezi olmayan veya dağıtılmış bir defter kullanır. Bu, her şeyi merkezi bir defterde izlemekten veya borsaya dayanan geleneksel ticaret modellerinden farklıdır.
Merkezi olmayan blok zincirindeki her düğüm, sürekli olarak yeni verileri bloklar halinde düzenler ve bunları “yalnızca ekle” modunda birbirine zincirler. Bu yalnızca ekleme yapısı, blok zinciri güvenliğinin önemli bir parçasıdır. Herhangi bir düğümdeki hiç kimse önceki bloklardaki verileri değiştiremez veya silemez, yalnızca zincire ekleyebilir. Zincirin yalnızca eklenilebilir olması, blockchain’in temel güvenlik özelliklerinden biridir.

Blockchain’in Avantajları ve Dezavantajları

Tüm teknoloji türleri gibi, blok zincirinin de dikkate alınması gereken birçok avantajı ve dezavantajı vardır.

Blockchain’in Avantajları

Blok zincirlerinin en büyük avantajlarından biri sağladığı güvenlik seviyesidir. Bu aynı zamanda blok zincirlerinin çevrimiçi işlemlerde hassas verileri koruyabileceği ve güvence altına alabileceği anlamına gelir. 
Hızlı ve rahat işlemler arayan herkes için blockchain teknolojisi bunu da sunar. Aslında, yalnızca birkaç dakika sürer, oysa diğer işlem yöntemlerinin tamamlanması birkaç gün sürebilir. Ayrıca, birçok kullanıcının bir avantaj olarak gördüğü finansal veya devlet kuruluşları bu teknolojiye müdahale edemez.

Blockchain’in Dezavantajları

Blok zinciri ve kriptografi, genel ve özel anahtarların kullanımını içerir, fakat geçmişte özel anahtarlarla ilgili birçok sorun ortaya çıkmıştır. Bir kullanıcı özel anahtarını kaybederse, çok sayıda zorlukla karşı karşıya kalır ve bu da blok zincirlerin dezavantajı haline gelir. Diğer bir dezavantaj, düğüm başına işlem sayısı sınırlı olduğundan ölçeklenebilirlik kısıtlamalarıdır. Birden fazla işlemin ve diğer görevlerin tamamlanması birkaç saat sürebilir. Kaydedildikten sonra bilgileri değiştirmek veya eklemek de zor olabilir, bu da blockchain’in bir diğer önemli dezavantajıdır.

Blockchain Uygulamaları

Blockchain teknolojisi birçok farklı endüstride kullanılır. CBInsights tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yıllık blok zinciri harcaması 2023 yılına kadar 16 milyar dolara ulaşırken teknolojinin benimsenme oranı da oldukça artacaktır. 
Blockchain teknolojisi aslında birçok kişinin rakiplerinden bir adım önde olmasına yardımcı olur ve gelecekte birçok şirketin, şirket operasyonlarına sağladığı faydalar için teknolojiyi benimseyeceği açıktır.
Eşler arası ağ üzerinden anında işlemleri mümkün kılmanın ve aracıların maliyetini düşürmenin yanı sıra, teknoloji, verileri güvenceye almak için kimlik doğrulamayı kullanır ve herhangi bir eski sistemden daha fazla güvenlik sağlar.
Şimdiye kadar blockchain teknolojisinin en büyük kullanım durumu kripto para birimleridir. Bununla birlikte, blok zinciri, bankalar ve finans kurumları tarafından da işlemleri daha hızlı ve daha az maliyetle işlemelerine yardımcı olduğu için kullanılır.

Blockchain Kullanım Alanları

Blockchain’in kullanım alanları aşağıdaki şekildedir:

1. Veri İhlallerinin Maliyetini Azaltma

İşletmeler, blok zinciri kullanarak veri ihlallerinin maliyetlerini azaltabilir. Ayrıca, ihlallerle ilgili davalardan, kayıplardan, güvenliği ihlal edilmiş müşteri verilerinden ve kesinti maliyetlerinden kaçınabilirler.

2. Sınır Ötesi İşlemlerin ve Havale Maliyetlerinin Düşürülmesi

Bankalar ve diğer kuruluşlar, sınır ötesi işlemlerin yüksek maliyetini kullanıcılara yansıtır. Örneğin, bu işlemlerin çoğund bir modelin tamamlanması 3 gün veya daha uzun sürer. Ağı şu anda 40’tan fazla ülkede ve altı kıtada bulunan Ripple gibi kuruluşlar, bu engelleri aşmak için artık blok zinciri ve kripto para birimleri kullanır. Blockchain, neredeyse anında sınır ötesi işlemlerin çok düşük bir maliyetle gerçekleştirilmesine yardımcı olur.

3. Tedarik Zinciri Verimsizliklerinin Giderilmesi ve Maliyetlerin Düşürülmesi

Tedarik zinciri ve ticaret finansmanında, belgelerin doğrulanması işlemlerin tamamlanması birkaç gün sürer. Bunun nedeni manuel belgelerdir. Bu sorunu çözmek için farklı blockchain platformları vardır.

4. Sağlık Hizmetlerinde Tedarik Zincirleri Boyunca İlaçların İzlenmesi ve Verilerin Korunması

Blockchain, tedarik zincirleri boyunca reçeteli ilaçların takibinde kullanılır. Blockchain kullanarak sahte ilaçların dağıtımını önlemek ve kontrol etmek, etkisiz ve zararlı ilaçları çok kolay ve hızlı bir şekilde tespit etme mümkündür.
Hastaneler, hükümetler ve araştırma kurumları arasında sağlık hizmetlerinin daha iyi sağlanmasını kolaylaştırmaya yardımcı olan verilerin paylaşılması ve dağıtılması gibi, müşteri verilerinin güvenliğinin sağlanması da sağlık hizmetlerinde en büyük önceliktir. 

5. Ulusal Kimlik Verilerini Güvende Tutulması

Blockchain hükümetler tarafından dijital kimlik yönetimi için de kullanılır. Ulusal kimlik kayıtlarını dijitalleştirmek, kimlik sahtekarlığını azaltmak için vatandaş verilerini güvence altına almak ve yüksek maliyetler gibi eski dijital kimlik yönetim platformlarının verimsizliklerini azaltmak için dijital kimlik için blok zinciri tabanlı kullanan Estonya buna iyi bir örnektir.

6. Noter Hizmetleri

Blockchain tabanlı çevrimiçi noter hizmetleri ile kullanıcılar dijital sertifikalarını ve belgelerini yükleyebilir ve dakikalar içinde doğrulatabilir.

Blockchain Wallet Nedir?

Adından da anlaşılacağı gibi, blockchain wallets yani blockchain dijital cüzdanları, blockchain kullanıcıları tarafından varlıklarını belirli bir blockchain üzerinde depolamak için kullanılır.
Bir kripto para borsasından Bitcoin satın alırsanız, onları bir cüzdana gönderirsiniz. Yazılım masaüstü bilgisayarlara, iPad’lere, cep telefonlarına ve diğer cihazlara kurulabilir.
Cüzdanlar, blok zinciri üzerinde oluşturulmuş ayrı bir yazılımdır ve blok zincirinden ayrı olarak indirilebilir veya tarayıcı uzantıları, eklentiler veya donanım olarak kullanılabilir. Bazı cüzdanlar, farklı türde kripto para birimlerini saklamanıza izin verirken, diğerleri yalnızca belirli bir blok zinciri için varlığın depolanmasına izin verir.
Cüzdan örnekleri arasında Bitcoin için Bitcoin.com, Ethereums için MyEtherWallet bulunur. Bu cüzdanları indirmeniz, ardından kaydolmanız ve dijital varlıklarınızı gönderip depolayacağınız bir cüzdan adresi almanız yeterlidir. Ledger gibi donanım cüzdanları, işlemlerin çevrimdışı olarak imzalanmasına izin verir.
Özetle, blockchain, kripto para birimlerinin oluşturulmasını ve geliştirilmesini sağlar, ancak bir dizi veriyi izleme ve doğrulama yeteneği açısından çok daha fazlasını sunma potansiyeline sahiptir. Böylece verileri, fiziksel nesneleri, yasal sözleşmeleri, ödemeleri, telif ücretlerini ve çok daha fazlasını izleyen, yöneten ve kontrol eden yeni uygulamaların hayati bir parçası haline gelebilir.