En İyi Ethereum Katman 2 Projesi: zkSync

Merhaba bulbapp okurları.

Ethereum Ağının karşılaştığı büyük sorunlardan biri sınırlı ölçeklenebilirliktir.

Blockchain üçlemi, bir ağda aynı anda var olan üç temel konuya (Merkeziyetsizlik, Ölçeklenebilirlik ve Güvenlik) sahip olmanın zor olduğunu belirtir.

Katman 2 çözümlerinin temel amacı tam olarak bu sorunu çözmektir. Ancak bu kategoride ilerleme kaydedilmiş olsa da hâlâ yapılması gereken iyileştirmeler var.

ZkSync'in devreye girdiği yer burasıdır. 

Platform, son teknoloji ürünü sıfır bilgi doğrulama mekanizmasını kullanarak, güvenlikten ödün vermeden Ethereum'a ölçeklenebilirlik getirmeyi hedefliyor.

Bir süredir internetin kripto tarafındaysanız muhtemelen onları zaten duymuşsunuzdur. Ancak:

• ZkSync tam olarak neyle ilgili?
• Zaten Ethereum üzerinde çalışan birden fazla L2 varsa diğerine ne gerek var? 
• ZkSync'i mevcut alternatiflerden farklı kılan nedir?
• Ağın büyümesinden ve token lansmanından potansiyel olarak nasıl kâr elde edilir?
• 
  

Bu yazıda zkSync'in temel olarak ne olduğuna daha derinlemesine bakacağız ve yukarıdaki soruları yanıtlamaya çalışacağız.

zkSync Nedir?

ZkSync temel olarak Ethereum'un ölçeklenebilirlik sorununu çözmeyi amaçlayan bir Katman 2 çözümüdür.

Ancak platform, Polygon gibi yan zincirlerden ve Arbitrum ve Optimism gibi Optimistic Rollup'lardan farklıdır. Toplamalar arasındaki karşılaştırmayı gözden geçireceğiz, ancak önce zk-Rollops'ın (zkSync'in temelindeki teknoloji) ne olduğunu anlayalım.

ZK, sıfır bilgi anlamına gelir; bu, esasen, işlemin doğrulanmasının, temel veriler açıklanmadan gerçekleştiği anlamına gelir; bu nedenle buna "sıfır bilgi" denir. "Toplama" kısmı, platformun, ana ağda olduğu gibi işlemleri tek tek gözden geçirmek yerine, işlem gruplarını tek seferde "toplayarak" yapmasıdır.

Bu, işlem gruplarını doğruladığı ve ardından L1'e geçerlilik kanıtını gönderdiği için daha etkili bir çözümdür. Kanıt ZK-SNARK (Sıfır Bilgi Özlü Etkileşimsiz Bilgi Argümanı) olarak adlandırılıyor.


Bu süreçten yararlanarak zkSync, L1 ile karşılaştırıldığında neredeyse tüm uygulama türlerinde ölçeklenebilirlik açısından 100 kata kadar artış sunabilir.

Sürecin oldukça basitleştirilmiş bir versiyonu:

1. zkSync işlemleri gruplar halinde "toplar".
2. zkSync, bu grupların geçerliliğini matematiksel olarak kanıtlanmış algoritmalar aracılığıyla doğrular. (Bu, zincir dışında yapılır, bu nedenle önemli ölçüde daha hızlı ve daha ucuzdur).
3. zkSync, şifrelenmiş geçerlilik kanıtını Katman 1'e gönderir.

Dokümanlara göre ağı ana ağ kapasitesinin 100-200 katına kadar ölçeklendirebilecekler.

Gazsız Meta İşlemler

ZkSync platformunun bir başka harika özelliği de, ücretlerin takas edilen token ile ödenebildiği "gazsız meta işlemler"dir.

Diğer dApp'lerle Entegrasyonu Kolay

zkSync'in bir diğer önemli özelliği, uygulamaların neredeyse herhangi bir kodu yeniden yazmaya gerek kalmadan kendi ekosistemlerine taşınabilmesidir.

Web sitelerinde belirtildiği gibi 1Inch, Balancer ve Yearn gibi çeşitli uygulamalar halihazırda platformları üzerinde geliştiriliyor. 150'den fazla proje zaten zkSync 2.0'da dağıtılmak üzere kaydoldu.

zkSync genel amaçlı EVM uyumlu olduğundan dApp'lerin geçiş sürecini kolaylaştırır.
Ayrıca zkSync'in kendi jetonuna sahip olacağını ve airdrop'un onaylanacağını da belirtmek önemlidir.

zkSync'in Alternatiflerden Farkı Nedir?
Bu noktada bazıları şu soruyu sorabilir: Arbitrum, Optimism, Loopring ve Starkware gibi çalışan ve çok fazla ilgi çeken Rollops varsa (özellikle son zamanlarda Arbitrum), zkSync'in yeni ve benzersiz yönleri nelerdir ve alternatifleriyle nasıl karşılaştırılır? ?

Bu soruyu cevaplamak için Optimistic Rollups teknolojisine daha derinlemesine dalmamız ve zkSync'in sunduğu şeylerle bir karşılaştırma yapmamız gerekiyor.

1. ZK Rollops daha fazla güvenlik sunar...

ZK Rollup, öncelikle gözlemciler yerine kriptografik geçerlilik kanıtlarına güvenir, böylece onları daha güvenli hale getirir.

2. ZK Rollops daha ucuzdur...

ZK Rollup'lar çoğu veriyi zincir dışı ele aldığından ve yalnızca geçerlilik kanıtlarını göndermek için L1 ile periyodik olarak iletişim kurmaları gerektiğinden son derece düşük ücretler sunabiliyorlar.

3. Daha İyi Para Çekme Süreleri...

Optimistic Rollup'larda sorgulama doğrulama süresi nedeniyle para çekme işlemi 1 hafta kadar sürerken, ZK Rollup'larda işlem birkaç dakika içinde yapılır.

ZkSync 2.0, mevcut diğer tüm katman 2 çözümleriyle karşılaştırıldığında oldukça tercih ediliyor ancak yine de Full Alpha başlatıldığında platformun gerçek durum senaryolarında çalıştığını görmemiz gerekiyor.

Vitalik Buterin'e göre iyimser toplamalar belirli alanlarda zkRollup'lardan daha iyi olsa da ZK Rollups uzun vadede kazanacak.

İşte Rollup'lar Hakkındaki Makalesinden Bir Alıntı

Genel olarak benim görüşüm, kısa vadede genel amaçlı EVM hesaplaması için iyimser toplamaların, basit ödemeler, takas ve diğer uygulamaya özel kullanım durumları için ZK toplamalarının kazanma ihtimalinin yüksek olduğu yönünde; ZK-SNARK teknolojisi geliştikçe orta ve uzun vadeli ZK toplamaları tüm kullanım durumlarında kazanacak

Yan zincirler, kanallar, plazma vb. gibi burada belirtilmeyen seçeneklerle daha derinlemesine bir karşılaştırma arıyorsanız bu makaleyi okumanızı öneririm.

Ethereum Katman 1 Optimizasyonu ve Katman 2 Çözümleri

Bir blockchain'i ölçeklendirmenin iki yolu vardır:
1. Temel Katman 1'i yükseltin.
2. Birincil blok zincirinin üzerine Katman 2 çözümleri oluşturun.

L2'lerin geliştirilmesiyle eşzamanlı olarak Ethereum Organizasyonu, temeldeki Ağı daha iyi hale getirmek için çok yatırım yapıyor.

İşlerin tam olarak nasıl gelişeceğini tahmin etmenin bir yolu olmasa da, hem L2 hem de L1 gelişmelerinin birbirini tamamlayacağını varsayıyorum.

En iyi teknolojinin hakim olması muhtemel olsa da ilerleme yavaş yavaş gerçekleşecek. Hangi ürünlerin kalacağını, hangilerinin geçerliliğini yitireceğini yalnızca gelecek gösterecek.

Bana göre oyunun kurallarını değiştiren anlatıları erken fark edebilenler, hayatlarını değiştirecek kazanımları hızla elde edecekler.

ZkSync Token Lansmanından Nasıl Kazanılır?

zkSync Token Lansmanı ile para kazanmanın iki yolu şunlardır:

• Airdrop'a hak kazanın
• Tokenın kendisini satın almanız yeterli

Sormak istediğim soru, ekosistemdeki ücretler farklı tokenlarla ödenebildiğinden token faydasının ne olacağıdır.

Sonuç...

Katman 2 çözümleri, Ethereum Blockchain'in hızlı genişlemesi ve toplu olarak benimsenmesi için bir geçittir.

Ek olarak, Ethereum L1 yükseltmelerinin uygulanması ağın geliştirilmesinde hayati önem taşıyacaktır. L2'ler ve L1 Yükseltmelerinin kombinasyonu (örneğin Sharding gibi), Ethereum'un nihai vizyonunun anahtarıdır.

Halihazırda işleyen birçok katman 2 çözümü mevcut ancak ZK Rollup'lar alternatiflerle karşılaştırıldığında önemli avantajlar sunuyor ve hatta Vitalik bile bu gerçeği kabul ediyor.


Ağın büyümesi kullanıcılar, geliştiriciler ve yatırımcılar için olağanüstü bir fırsat olabilir.
Katman 2'ler ve Rollup'ların konusu karmaşıktır. 

Rollup'ların teknolojisi heyecan vericidir ancak henüz erken olduğunun ve keşfedilecek ve geliştirilecek çok şey olduğunun farkında olmak önemlidir.

Anlatmadığım çok şey var, bu nedenle teknolojinin nasıl çalıştığına dair daha derin bir anlayış geliştirmek isteyenler için zkSync belgelerini ve bu yazıda bahsedilen makaleleri okuyarak başlamalarını tavsiye ederim.

Özetlemek Gerekirse...

• Zk-Rollup'lar, güvenlikten ödün vermeden Ethereum'a daha fazla ölçeklenebilirlik getirmek için burada.
• Teorik olarak, zk-Rollup'ların diğer L2'lerle karşılaştırıldığında belirgin avantajları vardır (çekilme süreleri, güvenlik, gaz fiyatları), ancak EVM uyumlu ZKP'lerin pratikte nasıl çalıştığını görmemiz ve karşılaştırmak için gerçek verilere bakmamız gerekiyor.
• Katman 1 yükseltmeleri, Katman 2 çözümleriyle birleştiğinde Ethereum ve kriptonun genişlemesini hızlandırmaya yardımcı olabilir.
• ZkSync, EVM uyumlu olduğundan dApp'lerin ekosistemlerine katılmasını kolaylaştırır . ZkSync'te halihazırda çeşitli protokoller barındırılmaktadır.

Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim.

Sevgiyle...

Yazar: BerkAslan40, Diğer Makalelerim