Morph Modüler Tasarım

Geliştirilmiş şekillendirilebilirliği nedeniyle blockchain’in modüler tasarımı bir trend haline geldi ve bu tasarım Morph’un yapısına dahil edildi.
İlk olarak, Morph üç önemli modüle bölünmüştür; modülün sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlamak için çeşitli roller kendi sorumluluklarını yerine getirir ve her rol farklı bileşenlerden oluşur. Bu temel bileşenler, bireysel özerkliklerini korurken birbirleriyle etkili bir şekilde işbirliği yapar.
Morph’un iskelet mimarisi aşağıda gösterilmiştir:
Modüler genellikle Katman 1 blok zincirinin dört işleve bölünebildiği bir mimari tasarım fikrini tanımlayan bir terimdir:

1. Consensus
2. Execution
3. Data Avaibility
4. Settlements

Layer 2'nin de bunu uygulayabileceği düşünüyor.
Bunu takiben ilk önce Morph’u (veya herhangi bir Katman 2'yi) 3 Modüle ayrıldı, her modül belirtilen işlevi yerine getirir.

3 Ana Morph 

Sequencer Network — Consensus & Execution

Katman 2 işlemlerinin yürütülmesinden ve fikir birliğinden sorumlu sıralayıcı ağı; daha fazla ayrıntı için lütfen Morph’un merkezi olmayan sıralayıcılarına bakın.

Optimistic zkEVM — Settlement

Her Katman 2 projesi için, Katman 2'deki durum değişikliğinin Katman 1'de geçerli olduğundan emin olmak için durum doğrulama yöntemlerini yürütmeleri gerekir.
zkRollup’lar için zkEVM’dir ve iyimser toplamalar için sahtekarlığa karşı dayanıklıdır.
Morph’un benzersiz tasarımı var; Optimistic zkEVM’yi durum doğrulamalarının yeni bir hibrit çözümü olarak tanıtır.
Durum doğrulama süreci, Katman 2 işlemlerini ve durumlarını sonuçlandırır ve çözer.

Rollup — Data Avaibility

Rollup, Katman 2'nin L2 işlemlerini ve durumlarını Katman 1'e gönderdiği süreçtir.
Sonuç olarak, tüm Katman 2 verilerine Katman 1'den erişilebilir, böylece veri kullanılabilirliği sağlanır.
Morph’un toplama stratejisi verimliliği en üst düzeye çıkarır. Bir işlem birden fazla toplu iş içerir ve bir toplu iş birden çok blok içerir. Ek olarak, zk-proof özelliğinden yararlanılarak blokların içeriği, Katman 1 veri kullanılabilirliğinin maliyetini etkili bir şekilde yönetmek için sıkıştırılır.

5 Morph Rolü​

Sequencers

Ağın en önemli parçası olan “sıralayıcılar” aşağıdaki işlevleri yerine getirir:

1. Layer 2 kullanıcılarının işlemlerinin alınması ve bloğun oluşturulması (L2 Node).
2. Diğer sıralayıcılarla blok fikir birliğine ulaşma (Konsensüs).
3. Blokları yürütme ve durum aktarımını uygulama (L2 Düğümü).
4. Blokları gruplandırma ve bunları yeni Katman 2 durumuyla birlikte Katman 1'e gönderme.
5. Blokları tam düğümlerle senkronize etme.
6. İtiraz edildiğinde geçerlilik kanıtı oluşturmak için kanıtlayıcılardan yararlanma.

Prover

Prover, Morph mimarisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bir sıralayıcıya bir doğrulayıcı tarafından meydan okunduğunda, masumiyetini kanıtlamak için sıralayıcının karşılık gelen durum değişikliği için zk kanıtları üretmesi için kanıtlayıcıyı çağırması gerekir.
Prover modülünün 3 bileşeni koruması gerekir: L2 Düğümü, zkEVM ve toplayıcı.
Gerekli Katman 2 işlem bilgilerini L2 Düğümü aracılığıyla senkronize edecek ve zkEVM bileşeni aracılığıyla karşılık gelen zk kanıtlarını oluşturacaktır.
Morph’un mevcut çerçevesi kapsamında kanıtlayıcı yalnızca, mevcut teknoloji koşullarıyla zk kanıtları oluşturmanın verimsiz performansı ve yüksek maliyeti nedeniyle sıralayıcıya meydan okunduğunda çağrılır.
Gelecekte ilgili sorunlar uygun şekilde çözüldükten sonra Morph, her Katman 2 bloğu için zk kanıtı oluşturan eksiksiz bir ZK Toplamasına dönüştürülecektir.

Validator

“Doğrulayıcı”, herhangi bir kullanıcının üstlenebileceği bir roldür ve doğrulayıcı olmak tamamen izin gerektirmez.
Doğrulayıcıların, Sıralayıcı tarafından L1'e gönderilen durumun doğru olup olmadığını belirlemesi gerekir ve bunu yapmanın en iyi yolu, L2'deki işlemleri ve durum değişikliklerini senkronize eden bir L2 Düğümünü sürdürmektir.
Bir doğrulayıcı yanlış bir durum tespit ettiğinde, sözleşmenin yöntemini çağırarak bir sorgulamayı tetikleyebilir; bu, sıralayıcının sorgulanan blok için bir zk kanıtı oluşturmasını ve göndermesini gerektirir.

Nodes​

“Düğümler” ağın işleyişine aktif olarak katkıda bulunmaz veya herhangi bir görevi yerine getirmez; daha ziyade işlemlere ve L2 durumuna daha kolay erişimi kolaylaştırmak için mevcutturlar.
Node olmak L2 Node çalıştırmayı gerektirir ve bu süreç izne ihtiyaç duymadan herkese açıktır.
Düğümler, yönettikleri veri türüne göre genel veya arşiv düğümleri olarak kategorize edilebilir; arşiv düğümleri, genel düğümlerden daha fazla miktarda durum ve işlem verisi depolar.

Layer 1

Her Katman 2'nin bir Katman 1'e ihtiyacı vardır, Morph için bu Ethereum’dur.
Katman 1, veri kullanılabilirliğini ve nihai yerleşimleri sağlayan rolü yerine getirir.
Morph, Katman 1'in son karar verici ve veri depolama yeri olmasına izin vermek için birkaç önemli sözleşme uyguladı. Eğer sonuçta Ethereum’un güvenliğini devralmak istiyorlarsa, tüm katman 2'ler için bu bir zorunluluktur.

6 Morph Bileşeni

L2 Node

L2 düğümü genel mimari tasarımda çok önemli bir rol oynar ve diğer birçok modülün etkileşimde bulunacağı ve bilgi alışverişinde bulunacağı bir merkez görevi görür. Çeşitli roller, normal operasyonlarının ayrılmaz bir parçası olarak L2 düğümlerini gerektirir.
L2 düğümünün kendisi de her biri kendine özgü işlevi olan farklı bileşenlere bölünmüştür:
Transactions Manager (Mempool)
L2 düğümü, aşağıdakiler de dahil olmak üzere tüm Katman 2 işlemlerini yönetmek için bu bileşeni kullanacaktır:

1. Kullanıcı tarafından başlatılan işlemleri kabul etme ve bunları Mempool’da saklama.
2. Belirli koşullar yerine getirildiğinde blok üretimi için Mempool’dan en son işlemleri sağlayarak fikir birliği katmanına yanıt verme.
3. Katman 2 işlemlerinin kaydedilmesi ve saklanması.

Executor
L2 düğümü, Katman 2'nin gerçek zamanlı durumunu koruyacaktır ve şu anda Morph, onu yürütme katmanı olarak kullanarak Geth’te özellikle ZK-Proof için bazı değişiklikler yaptı. Konsensüs onaylı blokları aldıktan sonra L2 düğümü, durum geçişini sağlamak için bunları mevcut duruma uygular. Bu mantığa dayanarak, yürütme katmanı Ethereum uyumluluğunu sağlar ve geliştiricilerin tutarlı bir geliştirme deneyimi yaşamasına olanak tanır.
Synchronizer
Ağ durumunu geri yüklemek için L2 düğümleri arasında senkronizasyona sıklıkla ihtiyaç duyulur, bu nedenle L2 düğümü, verileri birbiriyle senkronize etmek için bir senkronize edici içerir. Senkronizasyonun sıklığı ve işlevselliği, kullanılan role bağlı olarak değişir. Örneğin, bir sıralayıcıyı çalıştıran bir L2 düğümü için, önce fikir birliğine ulaşmak için çeşitli sıralayıcılar arasındaki blokları senkronize edecek ve ardından blokları tam düğümlere senkronize edecektir. Tam düğümlere gelince, ağdaki doğrulayıcı ve kanıtlayıcı gibi diğer roller, işlerini tamamlamak için tam düğümden gelen blokları senkronize edecek.
Batch Submitter
Toplu Gönderici, sıralayıcının bir parçasıdır ve bunları bir Grup halinde paketlemek için L2 Bloklarını sürekli olarak elde etmekten ve Grubu, sonunda Katman 1 sözleşmesine sunulan bir Katman 1 Tx halinde birleştirmekten sorumludur.
Consensus Client
Merkezi olmayan sıralayıcı ağ tasarımımıza dayanarak, her sıralayıcının diğer sıralayıcılarla fikir birliğine varmak için kendi fikir birliği istemcisini çalıştırması gerekir. Mevcut tasarımda, geliştiricilere kullanım kolaylığı ve kusursuz entegrasyon sağlamak için Tendermint istemcisi kullanılıyor.
zkEVM​
zkEVM, Prover’ın bir parçasıdır ve Ethereum blokları ve durum değişiklikleri için zkProof oluşturmak için kullanılan zk dostu bir sanal makinedir. Bu zkProof’lar sonuçta L2 işlemlerinin ve durumlarının geçerliliğini kanıtlamak için kullanılır.
Aggregators
Toplayıcılar ve zkEVM birlikte, zk kanıtlarını doğrulama maliyetini azaltmak amacıyla blok üretimi için zk kanıtlarını bir araya getiren Prover’ı oluşturur.
Layer 1 Contract
Katman 1'de (Ethereum), her Katman 2'nin ilgili sözleşmeleri dağıtması gerekir. Bu sözleşmelerin işlevleri genel olarak şunları içerir:

• Layer 2 işlemlerinin saklanması.
• Katman 2'de genel durum değişikliklerini yürütme.
• Varlıklar ve bilgiler arasında Katman 2 ile Katman 1 arasında köprü kurulması. Ayrıca, Morph’un merkezi olmayan sıralayıcı tasarımına dayanarak, sözleşmeler şunlardan sorumludur:

- Sıralayıcı setinin seçilmesi ve bakımı.
- Yönetim.
Bu sözleşmelerin varlığı, Katman 2'nin Katman 1'in güvenliğini devralmasına olanak tanır, çünkü bu sözleşmelerin başlatılması ve yürütülmesinin Ethereum’daki milyonlarca doğrulayıcı tarafından doğrulanması gerekir.

Components -> Roles -> Modules

Altta yatan katman ise bileşenlerdir ve farklı bileşenler bir arada bahsedilen rollerin görevi ile yerine getirilebilir.
Örneğin, bir L2 düğümünü çalıştırıyorsanız Node’un rolü olabilirsiniz.
Toplu gönderici ve fikir birliği istemcisini de çalıştırırsanız sıralayıcıların görevini yerine getirebilirsiniz.
Ve bu roller birlikte, ana işlevleri gerçekleştirmek için birbirleriyle çalışabilirler.
Ve ana işlevler bir araya gelerek tam bir “Toplama” olan Morph’a dönüşür.

TESTNET’E GEÇELİM

• Öncelikle şuraya gidelim, sağ üstten cüzdanımızı bağlayalım ve Sepolia ağından Morph Testnet ağına köprüleme işlemi gerçekleştirelim: https://bridge-testnet.morphl2.io/
• Sepolia ağında varlığınız yoksa talep etmek için: https://www.alchemy.com/faucets/ethereum-sepolia

• Daha sonra ise ise “Withdraw” butonuna basarak Morph Test ağını cüzdanımıza ekleyelim.

• Şimdi Morph ağından Sepolia üzerine köprüleme gerçekleştirelim.

• “Prove withdrawal” ve “Claim withdrawal” işlemlerini de onaylayalım.

şimdilik işlemeler bu kadardı.