Tokat ili, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan tarihi ve turistik zenginlikleriyle ön plana çıkan bir şehirdir. İl, doğal güzellikleri, tarihi yapıları ve kültürel zenginlikleriyle ziyaretçilerini büyülemektedir.
Tokat'ın tarihi, antik dönemlere kadar uzanmaktadır. Şehir, Roma, Bizans ve Selçuklu gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu tarihî izler, Tokat'ın çeşitli bölgelerinde bulunan antik kalıntılar ve tarihi yapılar aracılığıyla günümüze ulaşmıştır.
Tarihi Yerleri:
1- Yazmacılar Hanı:
Selçuklu eseri olarak bilinen Yazmacılar Hanı, 700 yıllık bir mimariye sahiptir. Kitabesi bulunmayan bu Han, Kültür Bakanlığı'na göre 13. yüzyıla ait olduğubilinmektedir. Bina girişinde osmanlı döneminden tadilat kitabesi yer almaktadır. Yazmacılar Hanı'nın, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde “Pervane Hamamı Batısında Müftü Hanı” olarak geçen han olduğu düşünülmektedir. Halk arasında yaygın olarak yazmacılık yapıldığı için neredeyse 50 yıldır Yazmacılar Hanı olarak bilinir.
2- Tokat Kalesi:
Roma Dönemi'nde yol güvenliği için kurulmuş olan kale yaklaşık 500 yıl Bizans egemenliğinde kalmıştır. İlk defa 1074 yılında Danişmend Melik Gazi tarafından fethedilen kale kısa aralıklarla el değiştirmiş olup sırasıyla Danişmend, Selçuklu, İlhanlı, Eretna, Kadı Burhanettin ve Osmanlı Devleti’nin egemenliğine geçmiştir. Dik ve sarp kayalar üzerine kurulu kale doğal bir hisar durumundadır.
Osmanlı Devleti zamanında “Çardak-ı Bedevi” denilen zindanı başta Bizans İmparatoru A. Diogenis olmak üzere birçok ünlünün tutsak yeri olmuştur. Kalenin güneybatısında çok eski çağlardan kalma bir kaya mezarı oyulmuştur. Mezarın ağzında bir kolon ve biri büyük iki hücre bulunmaktadır. Ayrıca 362 basamaklı bir merdiven ile kalenin dibine inilebilmektedir. Günümüzde bu merdiven yolu kapalı durumdadır.
3- Hıdırlık Köprüsü: 
Batıda Amasya ve Turhal'dan gelen yolları doğuya, Karadeniz'den gelen yolları da Orta Anadolu'ya bağlayan bir kavşak olan 700 yaşındaki Hıdırlık Köprüsü 5 gözlüdür. 151 m. uzunluğunda, 7 m. genişliğindeki köprü kesme taşla yapılmıştır.
Bu Selçuklu eseri, yazıtlarıyla da dönemin bir olayını aydınlatmaktadır. Eskiden üzerinde mermer bir küre bulunan kitabede, II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in üç yıl boyunca çatışmış üç oğlu, İzzeddin, Rukneddin ve Alaeddin'in isimleri birlikte yazılmıştır. Zamanın bilginleri çatışan üç kardeşi bir eserle barıştırmayı amaçlamış, bunu da başarmıştır.
Köprünün yanındaki Hıdırlık çayırı yüzyıllardır Tokat'ın mesiresidir. Buraya, 'Kümsük Sultan Tekkesi Mesiresi' diyen Evliya Çelebi, şöyle devam eder: 'Cümle halk, haneleri ve yakınlarıyla gelip sefa eder.'
Köprünün yanında yer alan ve bakımsızlıktan hayli yıpranmış olan türbe, içindeki kazıma tekniği ile yapılmış bezemelerle hem geçmiş çağlara, hem de Anadolu tarikatlar tarihine ilişkin çağrışımlar yarattığı için önemlidir.
4- Şeyh Meknun Türbesi:
Yeşilırmak köprüsü başında yer alan türbenin 13. yüzyılda Mesut Bin Keykavus zamanında imaret olarak yaptırıldığı kitabesinden anlaşılmaktadır. İçindeki mezarın kitabesi olmadığından burada yatan zatın kim olduğu bilinmemektedir.
5- Gök Medrese:
Gaziosmanpaşa Bulvarı’nda Taşhan yakınında uzun yıllar müze olarak kullanılmış olan bu tarihi anıt Selçuklu eserlerinden biridir. Kitabesi konulmayan yapı, XIII. yüzyılda (1277) Müineddin Pervane Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu mimari ve sanatının en belirgin özelliklerini taşımaktadır. Gökmedrese 2 katlı 2 eyvanlı, ortası açık avlulu ve revaklı plan tipinde olup taş, çini ve alçı süslemeler bulundurmaktadır. İki renkli taş kullanılarak inşa edilmiş taç kapıda geometrik ve bitkisel bezemeli bordürlerden oluşan bir süsleme programı uygulanmıştır. Çini süsleme, avlu cephesinde yer almaktadır. Ana eyvan duvarları ve üst kat revaklarının kemer içleri patlıcan moru, lacivert ve firuze renkli çinilerle geometrik ve bitkisel bezemelerle süslenmiştir. Ana eyvan ayrıca, zemini kıvrık dallardan oluşan çini Ayet’el Kürsi bordürü ile çevrilidir.
6- Meydan/Hatuniye Cami:
Sultan 11.Beyazıt’ın annesi Gülbahar Hatun adına yaptırdığı camii kayıtlarda “Hatuniye Cami” olarak geçmektedir. Meydan Mahallesi'nde adını aldığı geniş bir alan üzerinde 1485 yılında yaptırılmıştır. Tokat’ta yapılmış en güzel Osmanlı eserlerinden birisidir. Kesme taştan inşa edilmiş, ana mekan üzerinde tek minaresi ve 6 sütundan oluşan 5 kubbeli son cemaat yeri vardır. Meydan Camisi'nin Selçuklu tarzı skalaktitlerle işlenmiş mermer portalı ve künde kari tekniğinde yapılmış ahşap kapı kanatları birer sanat şaheseridir.
7- Tokat Müzesi:
Arastalı Bedesten'in ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Günümüze gelebilen kalıntılardan ve tarihi kaynaklardan XV.-XVI. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Bedesten kesme taştan yapılmış cephesi tuğla dizileri ile bölümlere ayrılarak hareketlendirilmiştir. Kuzey-güney yönünde, kareye yakın dikdörtgen planlı olup, kuzey ve güneyde dışarıya dikdörtgen çıkıntılı, yuvarlak kemerli birer kapısı bulunmaktadır. İçerisi üç sıra halinde üçer paye ile bölümlere ayrılmıştır ve bunların üzeri de yuvarlak dokuz kubbe ile örtülmüştür. Bedesten kuzey ve güneyinde alt sırada birer, üst sırada da üçer küçük pencere ile aydınlatılmıştır. Bedestenin iki yanında ince uzun dikdörtgen planlı iki de arastası bulunmaktadır. Bu arastaların da kuzeyi ve güneyinde dikdörtgen söveli üzerinde birer dikdörtgen pencere bulunan kapıları vardır. Dükkânları oluşturan bu bölümün orta noktasına da birer küçük kubbe yerleştirilmiştir.
Turistik Yerleri:
1- Ballıca Mağazası:
Tokat'ın Pazar ilçesinde bulunan ve oluşumu milyonlarca yıl önce gerçekleşen doğa harikası Ballıca Mağarası'nın UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınması için çalışma yürütülüyor.
İl merkezine 26 kilometre uzaklıktaki Pazar ilçesine bağlı Ballıca köyünde bin 85 rakımlı tepede bulunan mağara, dünyanın en büyük ve görkemli mağaralarından biri olarak gösteriliyor. Milyonlarca yılda oluşan sarkıt ve dikitlerle ziyaretçilerin ilgisini çeken mağara, keşfedilmemiş bölümleriyle gizemini koruyor.
2- Kaz Gölü:
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası sucul ekosisteme sahip olmakla beraber yerli ve göçmen kuşların yuvalanma, kuluçkalaşma alanıdır. Sucul ekosistem alanı içerisinde mevcut popülasyonda yaşamını sürdüren 108 çeşit kuş türü olmasına rağmen yılı içerisinde aylar itibarıyle tür sayısında değişimler söz konusudur. Bu kuşlardan bazıları; Saksağan, Kara Leylek, Ak Leylek, Angıt, Alacabalıkçıl, Gri Balıkçıl, Ak Kuyruksallayan, Büyük Beyaz Balıkçıl, Sutavuğu, Sakarmeke, Elmabaş, Kamışçın, Batağan, Saz Bülbülü, Karatavuk, Ördek türleri, Kaz türleri, Çulluk, Serçe, Sığırcık, Kızıl gerdan, Söğüt Serçesi, Kara Kızılkuyruk, Kızkuşu, Çıkrıkçın, Çıvgın, Çayır İncirkuşu gibi türlerdir.
3- Topçam Yaylası:
Tokat'tan 15 kilometre uzaklıktaki bu yayla 1600 metre yüksekliktedir. Çam kokan havası ve yeşil görüntüsü ile oldukça etkileyicidir.
Tokat'ın doğal güzellikleri de büyüleyicidir. Yeşilırmak Nehri kıyısında yer alan Ballıca Mağarası, mağara keşifleri sevenler için ideal bir yerdir. Ayrıca Tokat'ın ormanlık alanları ve doğal parkları, doğa ile iç içe vakit geçirmek isteyenler için harika seçenekler sunar.
Yaprak Sarması
Tokat Kebabı
Gastronomi açısından da zengin bir kültüre sahip olan Tokat, özellikle Tokat kebabı ve yöresel tatlılarıyla meşhurdur. Bu lezzetleri denemek, Tokat ziyaretini tamamlamanın unutulmaz bir parçası olacaktır.
Sonuç olarak, Tokat ili hem tarihi zenginlikleriyle hem de doğal güzellikleriyle Türkiye'nin gözde turistik destinasyonlarından biridir. Her bir ziyaretçi, bu şehrin kendine özgü atmosferini keşfetmek ve tarihle doğanın buluştuğu bu eşsiz coğrafyada unutulmaz anılar biriktirmek için birçok fırsata sahiptir.
