Phản biện những chỉ trích nhắm vào Bitcoin #3

- Bitcoin gây lãng phí và ảnh hưởng xấu tới môi trường

Phần lớn hoạt động đào bitcoin được vận hành bằng nguồn năng lượng tái tạo hoặc những nguồn năng lượng nếu không được dùng để đào bitcoin thì sẽ bị lãng phí. Hơn nữa, mạng lưới Bitcoin sử dụng năng lượng cho những ứng dụng hợp lý và quan trọng.

Không thể chối cãi sự thật là hoạt động đào bitcoin tiêu tốn năng lượng. Do đó, câu hỏi cần đặt ra là, tiêu tốn năng lượng để bảo vệ mạng lưới Bitcoin và xử lý giao dịch có đáng hay không? Câu trả lời sẽ khác nhau với mỗi người.

Với những người đánh giá cao tầm quan trọng của loại tài sản kỹ thuật số đầu tiên được chứng minh là khan hiếm, phi tập trung, có khả năng chống kiểm duyệt, chống lại sự chiếm đoạt và có khả năng tất toán không thể đảo ngược, câu trả lời của họ là đáng. Những đặc tính giá trị nhất của Bitcoin - khan hiếm tuyệt đối, bất biến (giao dịch không thể đảo ngược), và bảo mật (khả năng chống lại các cuộc tấn công) - được gắn kết trực tiếp với những nguồn lực trong thế giới thực thông qua hoạt động đào. Bitcoin sẽ không thể đáp ứng được vai trò là hệ thống lưu trữ và dịch chuyển giá trị bảo mật, toàn cầu nếu như không có hoạt động đào và duy trì bằng cách tiêu tốn năng lượng.

Hơn nữa, nếu việc sử dụng năng lượng để vận hành và duy trì Bitcoin, một mạng lưới tiền tệ kỹ thuật số toàn cầu, được xem là lãng phí, vậy hoạt động của hệ thống tài chính truyền thống thì sao? Hãy xem xét năng lượng được sử dụng và sự phát thải các bon từ các ngân hàng, các tổ chức tín dụng, các tòa nhà văn phòng, giấy tờ, thẻ nhựa, kim loại được đào để sản xuất tiền xu, khai thác gỗ và các vật liệu khác để in giấy bạc, thời gian và năng lượng của con người bị tiêu tốn để vận hành hệ thống tài chính truyền thống, và nhiều hơn nữa.

Năng lượng là đầu vào cơ bản của gần như mọi hoạt động trong xã hội hiện đại, do đó câu hỏi phù hợp hơn sẽ là nguồn năng lượng đó đến từ đâu và nó được dùng vào mục đích gì.

“Trong dài hạn, có thể sẽ không có việc tiêu dùng năng lượng nào là quan trọng hơn việc sử dụng năng lượng để bảo vệ tính toàn vẹn của một hệ thống tiền tệ, và nhận định một cách có tính xây dựng, trong trường hợp này chính là mạng lưới bitcoin.” Parker Lewis.

Trong khi hoạt động đào bitcoin bị chỉ trích là tiêu tốn năng lượng, điều quan trọng ở đây là chúng ta cần đánh giá xem những nguồn năng lượng nào đang được tiêu tốn. Có những ước tính khác nhau về sự đóng góp của các nguồn năng lượng tái tạo trong hoạt động đào bitcoin. Ví dụ, trong bài nghiên cứu về tiêu chuẩn tài sản mã hoá toàn cầu lần thứ 3, Trung tâm tài chính thay thế Cambridge (CCAF) ước tính rằng khoảng 76% thợ đào sử dụng các nguồn năng lượng thay thế, đặc biệt là thuỷ điện, như một phần trong các nguồn năng lượng của họ. Tổng cộng, các nguồn năng lượng thay thế đóng góp khoảng 39% vào tổng năng lượng tiêu thụ của các thợ đào bitcoin, theo CCAF. CoinShares thì ước tính con số này là 58,9% vào quý 4 năm 2022. Cả hai còn số đều cho thấy một phần đáng kể hoạt động đào bitcoin được vận hành bởi các nguồn năng lượng tái tạo (thuỷ điện, gió và năng lượng mặt trời). Những công bố gần đây cũng cho thấy phần năng lượng tái tạo được sử dụng đang tiếp tục tăng lên. Ví dụ, En+ Group đã thành lập một liên doanh để sử dụng năng lượng tái tạo có mức phát thải các bon thấp để đào bitcoin. CCAF cũng ước tính rằng, thậm chí nếu như toàn bộ hoạt động đào bitcoin được vận hành bởi năng lượng từ than đá, tổng lượng phát thải CO2 từ đào bitcoin cũng không vượt quá 58 triệu tấn, tương đương với 0,17% tổng lượng phát thải CO2 toàn cầu. Nếu đem so sánh với lượng phát thải nhà kính của điều hoà nhiệt độ trên toàn cầu, lượng phát thải từ hoạt động đào Bitcoin chỉ chiếm 3%.

Gần đây, các mỏ khai thác dầu mỏ và khí ga đã xây dựng nên các hệ thống đào bitcoin để sử dụng năng lượng từ các nguồn khí ga bị bỏ phí, đây là nguồn năng lượng có thể không sử dụng được cho các mục đích khác, do đó, giúp giảm đáng kể lượng phát thải các bon và mê-tan. Các công ty sử dụng khí ga bỏ phí để đào bitcoin có thể tạo ra doanh thu cao 15 lần so với việc bán chúng theo giá thị trường. Vận hành hệ thống máy đào bitcoin cũng có thể giúp các công ty này tuân thủ các quy định về giới hạn lượng khí ga phát thải ra môi trường, tránh bị phạt hoặc đóng cửa.

Khí ga bỏ phí nói trên là loại khí tự nhiên có rất ít tính ứng dụng và gần như sẽ bị bỏ phí. Mỏ dầu hoặc mỏ khí không có hệ thống đường ống cần thiết để vận chuyển khí ga đi tới những nơi tiêu thụ gần như sẽ để lượng khí ga này bị bỏ phí. Lượng khí ga này nếu không được sử dụng thì thường sẽ bị đốt bỏ (đốt một cách có chủ đích để tránh rủi ro phát nổ) hoặc thải thẳng ra môi trường, bởi vì không có đường ống để vận chuyển hoặc mức giá thị trường cũng không đủ cao để thực hiện việc vận chuyển. Tính trên toàn cầu, loài người thải ra khoảng 5000 tỷ ft khối (140 tỷ mét khối) khí ga mỗi năm. Equinor, một công ty dầu mỏ đại chúng đa quốc gia, cũng đã tiết lộ kế hoạch sử dụng khí ga bỏ phí để đào bitcoin thay vì đốt hoặc phát thải ra môi trường. Vào tháng Một năm 2021, Exxon ra mắt chương trình thử nghiệm đào bitcoin sử dụng 18 triệu ft khối khí ga mỗi tháng để đào bitcoin thay vì đốt hoặc phát thải ra môi trường do thiếu hệ thống ống dẫn. Trong năm 2022, sau bước đầu thử nghiệm thành công, Exxon bắt đầu mở rộng chương trình này ra 4 quốc gia mới.

“Cách ưa thích của tôi khi nghĩ về điều đó [Bitcoin được ứng dụng trong việc tận dụng nguồn năng lượng bỏ phí] là như sau. Tưởng tượng một bản đồ địa hình của thế giới, với chiều cao hoặc độ sâu của địa hình thể hiện giá điện ở khu vực đó. Đưa Bitcoin vào đó như cách đổ một cốc nước vào bản đồ 3D, nước sẽ lấp đầy những chỗ trũng và làm cho bề mặt được làm phẳng đi.” Nic Carter, Castle Island Ventures.

Duy Tùng, Coin 98 Insights
Dịch và trích từ Revisiting Persistent Bitcoin Criticisms - Fidelity Digital Assets Research - Nov 2023.