Qara volqa
Ajiotaj” layihəsində müəlliflər, onların yaxınları, ədəbiyyat adamları çap olunandan sonra böyük ajiotaj yaratmış, geniş oxucu kütləsi tərəfindən sevilmiş, müəllifinə böyük şöhrət qazandırmış əsərlər haqqında danışırlar. Uğur qazanmış əsərləri yenidən xatırlayırıq.
Budəfəki seçimimiz Cəmşid Əmirovun “Qara Volqa” romanıdır.
“Qara Volqa” romanı 1966-cı ildə işıq üzü görüb.
- Anar: "Makronlar gəlib gedirlər, Paris əbədidir..."
- Neft sənayesindən xanəndəliyə - Xalq artistinin ən böyük qorxusu nə idi?
- Əməkdar artist Niftulla Əsgərov dəfn olundu
“Qara Volqa” romanı Azərbaycan detektiv ədəbiyyatının ilk və ən parlaq nümunələrindən biridir.
Əslində bu əsər yazıçı Cəmşid Əmirovun bir müddət əvvəl yazdığı “Brilliant məsələsi” romanının davamıdır. Doğrudur, kitablarda baş verən hadisələr müxtəlifdir. Əgər birinci romanda söhbət Tapnça Yədullanın yaratdığı kriminal qruplaşma ilə mübarizə aparılırsa, ikincidə obrazlar dəyişir: burda qəhrəman Pəncəli Aslan və onun cinayətkar dəstəsidir. Ancaq cinayətkar qruplara qarşı mübarizə aparan hüquq-mühafizə orqanlarının nümayəndələri, təxminən eyni adamlardır. Xüsusən hər iki kitabın baş qəhrəmanı Əli Rəsulov!
Üstəlik, romanlarda bəhs olunan hadisələrin zaman ardıcıllığı var. Söhbət müharibədən sonranın Bakısında cərəyan edən hadisələrdən gedir. Hansı ki, Həsən Seyidbəylinin təxminən eyni illərdə məşhur olan “Cəbhədən cəbhəyə” əsərində olduğu kimi...
Pəncəli Aslan qadındır. Atası qız övladı istəmir, ancaq taleyin əksinə gedə bilməyincə onun adını Aslan qoyur. “Aslanın erkəyi, dişisi olmaz” məntiqi bu qızın taleyinə hələ uşaq yaşlarından təsir edir. O, tezliklə qəddar, əzazil, rəhmsiz, eyni zamanda qoçaq, ağıllı, tədbirli və hiyləgər bir insana çevrilir. Kriminal dünyaya meyl Aslanın təbiətindədir.
Fiziki gücü ilə oğlan tay-tuşlardan da seçilən Aslan tezliklə “Pəncəli” ləqəbini qazanır.
Sonrası isə məlumdur...
O, özünün sağ əli olan “Paxan”la böyük cinayətkar dəstə yaradır. Bu dəstə yüksək ustalıqla idarə olunur. Hətta dəstənin ən fəal üzvləri belə kimə qulluq etdiklərini, başçılarının kim olduğunu bilmir.
Onlarla günahsız insanı öz qurbanına çevirən bu cinayətkar şəbəkəni ilmə-ilmə söküb araşdırmaq heç də asan deyil. Oxucu bacarıqlı hüquq-mühafizə orqanları işçiləri ilə birlikdə bu düyünlərin açılmasında iştirak edir. Bütün qurbanlara rəğmən əsər nikbin sonluqla bitir, günahkarlar cəzasını alır.
C.Əmirovun aydın dili, axıcı təhkiyəsi, səlis məntiqi, eyni zamanda bəhs etdiyi sahələrdə kifayət qədər məlumatlı olması əsərinin xeyli maraqlı alınmasını şərtləndirib. Yazıçı təkcə hüquq-mühafizə orqanları ilə cinayətkarlar arasındakı mübarizəni deyil, hər iki tərəfin daxili ziddiyyətlərini də ustalıqla verə bilib.
Bu və ya bir çox başqa məziyyətlər “Qara Volqa”nı dövrünün ən maraqlı əsərlərindən birinə çevirdi. Kitabın bir müddət sonra qeyri-rəsmi şəkildə qadağan olunması isə ona qarşı marağı ikiqat artırdı.
Sonralar “Qara Volqa” yüksək tirajlarla yenidən çap edildi. 1994-cü ildə isə əsərin motivləri əsasında eyniadlı tammetrajlı bədii film çəkildi.
