Yatırım Fonu Nedir, Nasıl Alınır?

Bugün piyasada hedeflerinize ve risk profilinize göre değerlendirebileceğiniz, birikimlerinizi büyütmenize olanak sağlayan pek çok yatırım aracı bulunuyor. Geçmişi 1772 yılına kadar uzanan yatırım fonları da bunlardan birisi. İlk olarak Amsterdamlı işadamı Abraham van Ketwich tarafından sınırlı kaynaklara sahip yatırımcıların birikimlerini bir araya getirmek ve çeşitlendirmek amacıyla oluşturulan yatırım fonu, ömrü çok uzun olmasa da sermaye piyasası araçlarının çeşitlenmesinin önünü açtı. Bu yazımızda yatırım fonlarının ne olduğundan, nasıl çalıştığından ve avantajlarından bahsedeceğiz.

Yatırım Fonu Nedir?

Yatırım fonu, birçok yatırımcının bir araya gelerek ortak bir havuz oluşturduğu ve profesyonel bir yönetici tarafından yönetilen bir yatırım aracıdır. Bu havuzdaki fonlar, çeşitli yatırım araçlarına yatırılarak risk dağılımı sağlanır ve yatırımcıların getirileri paylaşılmış olur. Kısaca, bir yatırım fonu birçok insanın birikimlerini birleştirir ve bu birikimlerin büyümesi için profesyonel fon yöneticilerinden oluşan bir ekip tarafından yönetilir.

Yatırım Fonu Neleri Kapsar?

Yatırım fonları kuruluş amaçlarına göre farklı yatırım araçlarını kapsar. Sermaye Piyasası Kurulu'nun düzenlemelerine göre yatırım fonlarının kullanabileceği araçlar şunlardır:

• Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye'de kurulan ihraççılara ait paylar, özel sektör ve kamu borçlanma araçları
• Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen yabancı özel sektör ve kamu borçlanma araçları ile ihraççı payları
• 12 aydan uzun vadeli olmamak üzere vadeli mevduat, katılma hesabı ve mevduat sertifikaları
• Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları
• Fon katılma payları
• Repo ve ters repo işlemleri
• Kira sertifikaları
• Gayrimenkul sertifikaları
• Varantlar ve sertifikalar
• Takasbank para piyasası işlemleri
• Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri
• Kurulca uygun görülen özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri
• Kurulca uygun görülen diğer yatırım araçları

Bu noktada Katılım Fonlarından bahsetmemiz gerekiyor. Katılım Fonları, yatırımlarını faiz kazancı sağlamayan yatırım araçlarında değerlendirmeyi tercih eden yatırımcılar için geliştirilmiş olan yatırım fonlarıdır. Katılım Fonu portföylerinin tamamı katılma hesapları, ortaklık payları, kira sertifikaları, altın ve diğer kıymetli madenler ve Sermaye Piyasası tarafından uygun görülen ve faize dayalı olmayan diğer sermaye piyasası araçlarını içerir.

Yatırım Fonu Ne İşe Yarar ve Çalışma Mantığı Nedir?

Yatırım fonları, birikimleriniz çeşitli varlıklarda değerlendirmenize olanak vererek kazanç elde etmenize yarar. Bir yatırım fonuna para yatırdığınızda, tıpkı halka açık bir şirketin hissesi gibi, o fonun içinde bir ya da daha fazla birim satın alırsınız. Aldığınız her birim katılma payı olarak tanımlanır. Farklı yatırımcıların birikimleri toplanarak katılma payları ile bir birikim havuzu oluşturur. Katılma paylarının değeri, fon varlığının birim sayısına bölünmesiyle bulunur ve değeri her zaman gün sonunda hesaplanır. Bu değer fonun yatırım yaptığı varlıklara göre yükselir ya da azalır. Fonun yatırım yapacağı varlıklar profesyonel fon yöneticileri tarafından riskler, getiriler ve beklentiler gibi değerlerin analiz edilmesiyle belirlenir. Bu işlemi, kendi başınıza hisse senedi almaktan farklı kılan şey yatırımınızı büyütmek için sizin adınıza uğraşan profesyonel fon yöneticileridir.
​

Yatırım Fonu Türleri Nelerdir?

Yatırım Fonları, ağırlıklı olarak hangi varlıklardan oluştuklarına göre farklı türlerde oluşturulabilir. Aşağıdaki listeden yatırım fonu türlerinin neler olduğunu inceleyebilirsiniz:

• Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu
• Fon toplam değerinin en az yüzde 80’i yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılır.
• Hisse Senedi Şemsiye Fonu
• Fon toplam değerinin en az yüzde 80’i yerli ve/veya yabancı hisse senetlerine ayrılır.
• Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu
• Fon toplam değerinin en az yüzde 80’i borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılır.
• Fon Sepeti Şemsiye Fonu
• Fon toplam değerinin en az yüzde 80’i diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsar.
• Para Piyasası Şemsiye Fonu
• Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsar.
• Katılım Şemsiye Fonu
• Portföyünün tamamı devamlı olarak katılma hesapları, kira sertifikaları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile SPK tarafından uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşur.
• Değişken Şemsiye Fon
• Diğer şemsiye fon türleri ile karşılaştırıldığında daha geniş bir hareket alanına sahip olan Değişken Şemsiye Fon, yukarıda belirtilen fon türlerinden herhangi birine girmeyen fonları içerir.
• Serbest Şemsiye Fon
• Sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan yatırım fonlarıdır.
• Garantili Şemsiye Fon
• Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsar.
• Koruma Amaçlı Şemsiye Fon
• Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonlardan oluşur.

Yatırım Fonu İşlemlerinde Vergilendirme Nasıldır?

Katılma payı kazançları katılma belgesinin elden çıkarılması veya fona iadesi üzerinden vergilendirilir. Yatırım fonlarında stopaj %10 olarak uygulanır.
Vergi oranı hisse senedi yoğun fonlar için yüzde 0’dır. Portföyünün en az % 51'i sürekli olarak Borsa İstanbul A.Ş.'de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler, stopaja tabi değildir.
23.12.2020 tarihinden, 30.06.2023 tarihine kadar yapılacak Değişken, karma, eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest özellikteki fonlar ve unvanında ‘döviz' ifadesi geçen yatırım fonları hariç diğer yatırım fonu alım işlemlerinde gelir vergisi oranı %0’ dır.
Kurumlar için stopaj oranı %0’dır. Kurumsal Yatırımcıların fon kazançları kurumlar vergisine tabidir.

Yatırım Fonları Nereden ve Nasıl Alınabilir?

Yatırım fonu alım satım işlemlerinizi yetkili aracı kuruluşlar üzerinden rahatlıkla gerçekleştirebilirsiniz. Finansal teknolojiler sundukları inovatif ve dijital çözümlerle yatırım işlemlerini zaman ve mekândan bağımsız olarak çok daha hızlı ve ulaşılabilir hale getirdi.

Yatırım Fonunun Avantajları Nelerdir?

Yatırım miktarınız ne olursa olsun, yatırım fonlarının tüm yatırımcılara sağladığı avantajları şöyle sıralayabiliriz:

• Yatırım fonları profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetilir. Fonun yatırım yapacağı varlıkların; risk, getiri ve beklenti analizlerinin profesyoneller tarafından yapılması birikimlerinizi daha bilinçli değerlendirebileceğiniz anlamına gelir.
• Bir yatırım fonu, içerdiği farklı yatırım araçları sayesinde riskin dağıtılmasını sağlar.
• Yatırım fonlarını almak ve satmak çok kolaydır. 
• Bireysel yatırımcıların çok zor ulaşabileceği uluslararası araçlara yatırım yapma olanağı sağlar
• Yatırım fonları vergi avantajına sahiptir. Yatırım Fonlarının stopaj oranı %10’dur. Vergi oranı hisse senedi yoğun fonlar için yüzde 0’dır. 
• Fon portföyündeki değer artışları, portföy değerine günlük olarak yansıtılır. Bu da yatırımınızın bir kısmını ya da tamamını işlenmiş gelir ile birlikte paraya çevirebileceğiniz anlamına gelir.

Yatırım Fonlarının Getirileri Nasıl Hesaplanır?

İnternet üzerinden, finans kurumlarının ve aracı kurumların sunduğu hesaplama araçlarını kullanarak yatırım yapmayı planladığınız fonların geçmiş dönem getirilerini görebilirsiniz. Geçmiş dönem getirileri gelecek dönem getirilerini garantilememektedir.

Yatırım Fonu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular?

Yatırım Fonu İşlemlerinden Önce MKK Sicili Almak Gerekir mi?

Merkezi Kayıt Kurumu (MKK), Sermaye Piyasası Kanunu gereğince tüm sermaye piyasası araçlarının kaydı ve saklanması ile yükümlüdür. MKK her yatırımcı için bir kayıt numarası oluşturur ve yatırımcının farklı hesaplarına ilişkin bilgileri bu sicil numarası altında bir araya getirir. Müşterilerimizin satın aldığı yatırım fonu katılma payları da MKK nezdinde müşterilerimiz adına açılan hesaplarda kaydi olarak saklanır. Bu nedenle yatırım fonu işlemlerinden önce MKK Sicil Numarası almanız gerekir.
​

Nitelikli Yatırımcı Olma Şartları Nelerdir?

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından tanımlanan özelliklere sahip olan profesyonel yatırımcılar Nitelikli Yatırımcı olarak adlandırılır.
Nitelikli Yatırımcı olmak için gereken özellikler:

• İşlem yapılacak olan piyasada son bir yıl içinde üç aylık dönemde en az 500 bin TL hacminde ve en az 10 adet işlem gerçekleştirmiş olmak.
• Nakit mevduatları ve sermaye piyasası araçlarını da hesaba katarak toplam 1 milyon TL finansal varlığa sahip olmak
• Finans alanında üst düzey yönetici pozisyonlarından birinde en az iki yıl görev yapmış olmak veya sermaye piyasası alanında en az 5 yıl ihtisas personeli olarak çalışmış olmak veya Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı veya Türev Araçlar Lisansına sahip olmak.

Katılma Payı Nasıl Alınır/Satılır?

Bir yatırım fonu içinde satın aldığınız her birim, katılma payı olarak adlandırılır. Katılma payı alım-satım işlemlerinizi banka ve yatırım kuruluşları aracılığı ile yapabilirsiniz.

Yatırım Fonlarının Fiyatlarına ve Getirilerine Nasıl Ulaşabilirim?

Yatırım fonlarının fiyatlarını ve getirilerini düzenli olarak takip edebileceğiniz ve internet üzerinden ulaşabileceğiniz pek çok platform bulunmaktadır.
İstanbul Takas ve Saklama Bankası AŞ tarafından sunulan Fon Bilgilendirme Platformu
 TEFAS, fonların son fiyatı, günlük, aylık getirilerinin yanı sıra birçok veri ve analizi de yatırımcıların bilgisine sunar.
Yatırım Fonu alım-satım işlemlerinizi gerçekleştirdiğiniz aracı kurumlar ya da uygulamalar üzerinden de anlık güncellenen bilgilere ulaşabilirsiniz.

Yatırım Fonları Risk Değeri Nedir?

Yatırım Fonu portföyüne alınan menkul kıymetlerin değeri artabilir ya da düşebilir. Bu nedenle yatırım fonları risk dağıtma esasına göre oluşturulur. Ancak her yatırım fonu farklı risk düzeylerine sahiptir. Yatırım fonlarının risk seviyelerinin belirlendiği puanlama sistemi SPK tarafından oluşturulmuştur. Bu puanlama sistemi sayesinde yatırımcılar kendi risk tercihlerine göre oluşan risk seviyelerine uygun olan fonlara yatırım yapabilirler. Yatırım kararınızı vermeden önce araştırma yapmanız, fonun risk değeri hakkında bilgi sahibi olmanız önemlidir.

Yatırım Fonu Karşılaştırma Ölçütü Nedir?

Yatırım Fonu Karşılaştırma Ölçütü, fonun performansını ölçmek ve kıyaslamak için fon yönetim stratejisine uygun olarak belirlenen endekslerdir. Bir fonun performansını değerlendirmek için fonun geçmişine bakmak yeterli değildir. Fonların geçmişte elde ettikleri getirileri gelecekte de elde edeceklerinin garantisi yoktur. Doğru bir analiz için benzer risk seviyesine sahip ürünlerin ve endekslerin getiri seviyeleri ile karşılaştırmak gerekir.


Kaynak : https://www.turkiyefinans.com.tr/