İngiltere Eğitim Sistemi

İngiltere’de zorunlu eğitim 5-16 yaşları arasını kapsamakta olup 4 kademeye (key stage) ayrılır. 1. kademe 5-7 yaş arasını, 2. kademe 8-11 yaşları, 3. kademe 12-14 yaşları ve 4. kademe ise 15-16 yaşları arasını kapsamaktadır. Genelde 5-11 yaşları arası ilkokul 12-16 arası da orta öğretim olarak adlandırılmaktadır. Orta öğretimde derslere branş öğretmenleri girmektedir. Zorunlu eğitim düzeyinde fevkalade istisnai durumlar haricinde sınıf tekrarı olmayıp öğrenci otomatik olarak bir üst sınıfa geçmektedir. Zorunlu eğitim sonrası 16-18 yaş arası da orta öğretim olarak tanımlanmaktadır. İlkokul sonrası öğrencilere herhangi bir diploma verilmemektedir. 16 yaş sonrası üniversiteye hazırlamaya yönelik akademik veya meslek kazandırmaya yönelik iki yıllık bir eğitim söz konusudur. Bu seviyede eğitim hem akademik hem de mesleğe hazırlayacak şekilde de düzenlenebilmektedir. Bu seviye sonunda yapılan sınav sonuçlarına göre öğrenciler üniversiteye yerleştirilmektedir. İlk ve orta dereceli okul düzeyinde eğitim herkes için ücretsizdir. Ayrıca ders kitaplar vb. öğrencilere okullar tarafından ücretsiz olarak verilmektedir. İngiltere’de okullar içerisinde yeri %2-3 oranında olan özel okullar (independent schools) öğrencilerden eğitim ücreti almaktadır.

Okullarda ulusal eğitim programının hazırlanması, eğitimin planlanmasından ve finansmanında sorumluluk İngiltere Eğitim Bakanlığı’na aittir. Din eğitimi hariç okullardaki eğitim programları merkezi eğitim otoritesi tarafından hazırlanmaktadır. Eğitim Bakanlığı’nın ülke düzeyinde teşkilatı olmayıp çoğunlukla eğitim konularıyla yerel eğitim otoritelere ilgilenmektedir. Devlet okulları toplam okulların yaklaşık % 73’ünü kapsamaktadır. Devlet okullarının çoğunluğu yerel eğitim otoritelerine bağlı olmakla birlikte özellikle bazı orta dereceli okullar doğrudan Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır. Yaklaşık okulların dörtte biri kilise veya dini nitelikli okullardır. Bu okulların finansının tamamına yakını devlet bütçesinden karşılanmaktadır ve eğitim ücretsizdir. İngiltere’de eğitim merkezi olmayan bir idari yapıya sahiptir. Her okul veya yerel eğitim otoritesi kendi öğretmenini seçmektedir. Bu konuyla İngiltere Eğitim Bakanlığı ilgilenmemektedir. Bir anlamda öğretmen atanması veya bir yerden diğer bir okula yer değiştirmek Türkiye’deki üniversitelerin akademik personel istihdamına benzemektedir. Ülke seviyesinde öğretmenlere verilecek ücret konusunda standartlar bulunmaktadır. Kıdem ve performansa göre öğretmen maaşlarında yükselme olmaktadır. Öğretmenlerin ömür boyu iş garantisi bulunmamaktadır. Müdürler okuldaki eğitimden genelde sorumlu olup yetkileri Türkiye’ye göre oldukça fazladır. Aldıkları ücret okulun büyüklüğüne göre değişmekle birlikte en az benzer kıdemdeki bir öğretmenin maaşından % 50 fazladır. İngiltere’de öğretmenliğin çok istenen meslekler arasında olduğunu söylemek oldukça zordur. Özellikle belirli branşlarda öğretmen sıkıntısı çekilmektedir. Hayat standartlarının yüksek olduğu Londra gibi şehirlerde öğretmen açığı kendini daha fazla hissettirmektedir. 

Aileler çocuklarını istedikleri okula gönderme hakkına sahiptir. Bu isteğin gerçekleşmesi için istenilen okulda kontenjanın olması gerekmektedir. Orta öğretim seviyesinde Grammer okullarına (Anadolu Liselerin benzer bir okul) giriş için akademik yeteneğini ölçmeye yönelik seçme sınavı yapılmaktadır. Kilise okulları da başvurunun fazla olduğu zamanlarda kilisenin bağlı bulunduğu mezhebe ait ailelerin çocuklarına öncelik tanımaktadır. Okullar ailelere en az yılda bir defa öğrencilerin okuldaki genel ve derslere ait özel performansı ve gelişimi ile ilgili rapor vermek zorundadır (Holt, Boyd, Dickinson, Loose, O’Donnell 1999).