Malatya, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan tarih kokan bir şehirdir. Binlerce yıllık geçmişiyle köklü bir tarihe sahip olan Malatya, doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleriyle ziyaretçilerini büyülemeye devam etmektedir. Bu makalede, Malatya'nın tarihini ve turistik yerlerini keşfedeceğiz.
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde yer alan şehrin geçmişi M.Ö. 6000’li yıllara dayanıyor.
Anadolu’nun ilk şehir devleti olan Arslantepe Höyüğü, bu topraklarda bulunuyor. Tarih boyunca hep bir cazibe merkezi olarak görüldüğünden birçok kez işgal edilmiş.
Malatya’nın önceki isimleri Kültepe tabletlerinde Melita, Hitit tabletlerinde ise Maldia diye geçiyor. Önemli ticaret yolları üzerinde konumlandığından pek çok medeniyet tarafından yağmalanmış, tüm bu saldırılardan korunmak için şehir merkezi iki kez değiştirilmiş.
5 milyon yıl önce sadece bir denizden ibaret olan Malatya, Malatya’nın kurucuları Hititler, Fırat Nehri’nin yakınında 5 bin yıl önce doğan devlet Arslantepe Höyüğü… Sonrasında hemen hemen tüm Anadolu uygarlıklarının egemenliği altına girdiği bir süreç…
Tarihi Yerleri:
1- Somoncu Baba Cami ve Türbesi:
Darende İlçesi'nin Zaviye Mahallesi’nde bulunan Somuncu Baba Türbesi, Somuncu Baba Camii ve Balıklı Göl ile bir arada bulunur. Türbenin yapım tarihine ait bilgi bulunmamakla birlikte caminin minaresi 1686 tarihlidir. Caminin ortasında türbe bulunmakta ve onun içerisinde de Cumhuriyet devri ahşap işçiliği ile yapılmış bir sanduka yer almaktadır.
2- Battalgazi Ulu Cami:
1224 yılında I. Alaaddin Keykubat döneminde yapılan Ulu Camii, yıllara meydan okuyor. Mimari özellikleri bakımından İran’daki Büyük Selçuklu İmparatorluğu geleneğini Anadolu’da taşıyan ilk ve tek örnek olma özelliğine sahip. Caminin ilk döneminden bu yana çeşitli eklemeler ve yenilenmeler sonucunda orijinalliğinin değiştiği bilinse de Malatya’nın en önemli tarihi camileri arasında yer alıyor.
3- Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı:
Malatya gezilecek yerler listenizin ilk duraklarından biri de Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı olmalı. Battalgazi ilçesinde, IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa tarafından yaptırılan kervansaray, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de yer alıyor.
4- Beş Konaklar:
Geleneksel Malatya konaklarının mimari özelliklerini yansıtan Beş Konaklar, 1900’lü yıllarda inşa edilmiş. Saray Mahallesi’nin Sinema Caddesi üzerinde yer alan konaklar yan yana yapılmış iki katlı beş konaktan oluşuyor.
Cumbalı şirin konakların arkasında ise meyve ağaçları bulunuyor. Bu ağaçlar arasında ilk sırayı alan tabii ki altın kayısı ağaçları.
5- Malatya Kalesi:
Malatya Kalesi, hem il merkezine yakınlığıyla şehrin en kolay gezilecek yerleri arasındadır. Malatya Kalesi, il merkezine 11 kilometre uzaklıkta olup, Battalgazi ilçesinin sınırları içerisindedir. Kalenin yapımına M.S. 79 yılında başlanmış fakat uzun bir süre bitirilememiştir. Titus Livius’un başlatmış olduğu kale, Bizans İmparatoru Justianus döneminde bitirilmiştir. Kale, zaman içerisinde harap olmuş, Danişmentliler döneminde ise bir onarım geçirmiştir.
6- Arslantepe Höyüğü:
2014 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne alınan Arslantepe Höyüğü, Türkiye’nin en büyük höyüklerinden biri. Malatya’da görmeniz gereken en önemli tarihi yerlerin başında gelen höyüğün binlerce yıllık tarihinde, Hititlerden Roma ve Bizans’a kadar birçok medeniyetin izlerini de görebilirsiniz.
Arslantepe Höyüğü ile ilgili bir diğer ilginç bilgi ise; buradaki yerleşim ile birlikte yerel bir hakim sınıfın ortaya çıkışı ve bu kişilerin ekonomik, dini, politik gücü de ellerinde bulundurması. Bu sebeple Anadolu’daki ilk şehir devleti olma özelliğine de sahip.
Duvarlarında siyasi gücün sembolize edildiği pek çok renkli figür ve rölyef ile erken devlet sisteminin izlerine rastlanan höyük, dünyadaki en eski kılıçlara da ev sahipliği yapıyor.
Turistik Yerleri:
1- Arapgir Kanyonu:
Bu kanyon, Arapgir İlçesi'nin hudutlarında kalmaktadır. Malatya’ya uzaklığı yaklaşık olarak 140 kilometredir. Kanyon-Vadi, Kozluk Çayı üzerinde bulunan Çiğnir Köprüsü’nden başlayıp, yine Arapgir-Kemaliye karayolunun yakınındaki eski köprü (Eski Kozluk Köprüsü) civarında bitmektedir. Toplam uzunluğu 17 bin 847 metredir. Yer yer dik ve sarp kayalıkların yer aldığı kanyon-vadi çevresindeki alanlarda dağ keçisi ve diğer bazı yaban hayvanlarına rastlanmaktadır.
2- Orduzu:
Malatya’nın minik bir kasabası olan Orduzu, Malatya Kayısı Festivali’nin düzenlendiği yer olması sebebiyle önemli bir konumda. Arslantepe’ye de ev sahipliği yapan Orduzu, kayısı bahçeleri ve lahanaları ile ünlü.
3- Günpınar Şelalesi:
Günpınar Şelalesi Malatya Darende ilçesine bağlı Günpınar Köyü'ndedir. İlçeye 7 kilometre uzaklıktadır. Suyu kaynağından üç kademe halinde yaklaşık 40 metre yükseklikten dökülmektedir. Şelalenin sol tarafında ana dereden bağımsız gelen kaynak suyu, kış mevsiminde donarak şelaleyi adeta Pamukkale’ye benzetir.
4- Levent Vadisi:
Yaklaşık olarak 65 milyon yıl önceye dayanan ve jeolojik deformasyonlar sonucu meydana gelen bu doğa harikası oluşum, bünyesinde barındırdığı jeolojik özelliklerle birlikte dünyadaki ilginç doğal alanlar arasında gösterilen ve neolitik çağdan kalma kalıntıların da bulunduğu 28 kilometre uzunlukta bir alana sahiptir. Vadi son derece ilginç jeolojik oluşumlar, uçurumlar ve duvar kısımlarında kaya kabartmalarının hakim olduğu yüzlerce mağarayı da içerisinde barındırıyor.
5- Bakırcılar Çarşısı:
(Bakırcılar Çarşısı 6 Şubat depreminde maalesef yıkılmıştır.)
