Dağ Oluşumu (Orojenez)

Dağlar, genellikle litosferik tabakaların hareketleriyle, orojenik ya da epirojenik hareketlerden biriyle oluşurlar. Sıkıştırıcı güçler, izostatik yükselti ve volkanik kayaçların araya girmesi, çevredeki kaya yüzeylerinden daha yüksekte olacak şekilde yukarı doğru sıkıştırır.
Akarsular, rüzgârlar ve buzullar gibi dış kuvvetler tarafından yeryüzünden aşındırılan materyaller taşınarak deniz çanaklarında birikir. Zamanla çok kalın tabakaların oluştuğu tortulanma alanlarına jeosenklinal adı verilir. Bu tortulanma alanları, yer kabuğundaki levhaların birbirine yaklaşmasıyla sıkışarak yükselir yada alçalırlar böylece Orojenez yani Dağ oluşumu gerçekleşir. Dağ oluşumu Kıvrılma ve Kırılma şeklinde olur.
Kıvrım Dağları
Yer kabuğunu oluşturan levhaların birbirine yaklaştığı yerlerdeki tortul tabakalar esnek yapıda ise kıvrılarak yükselir. Böylece kıvrım dağları oluşur. Avrupa’da Alp’ler, Asya’da Himalayalar, Türkiye’de Toroslar ve Kuzey Anadolu dağları orojenik hareketlerle oluşmuştur. Kıvrılma sonucu oluşan yapılarda tabakaların çanak şeklini aldığı çukur kısımlarına senklinal, kubbemsi şekilde yüksekte kalan kısımlara antiklinal denir.
Kırık Dağları
Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların sertlik derecesi birbirinden farklı olabilir. Orojenik hareketler sırasında esnek tabakalar kıvrılırken, kıvrılamayacak kadar sert olan tabakalar kırılır. Bu kırık hatlarına fay adı verilir. Kırılma sonucunda yükselen kısma horst, alçakta kalan kısma ise graben denilmektedir.

Kaynak:
https://cografyahocasi.com/10-sinif/ic-kuvvetler-dag-olusumu.html