Cezaevlerinde Oluşturulan Kurullar

8AJT...Ru5g

18 Jan 2024

Ceza infaz kurumlarında yönetim, disiplin, iyileştirme ve üretime yönelik birçok iş ve işlem sadece kurum yöneticilerinin bireysel kararlarının uygulanmasına bırakılmamakta, oluşturulan kurulların oy çokluğu ile gerçekleştirilmektedir.

Bu kurullar, idare ve gözlem kurulu, işyurtları yönetim kurulu, disiplin kurulu ve eğitim kurulu olmak üzere dört kuruldan oluşmaktadır. Bu kurullara Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik (2020) kapsamında kısaca değinilecektir.

İdare ve Gözlem Kurulu

Kurul, kurum müdürünün başkanlığında, gözlem ve sınıflandırmadan sorumlu ikinci müdür, idare memuru, doktor, psikolog, sosyal çalışmacı, öğretmen, infaz koruma başmemuru ve teknisyenden oluşmaktadır (m.22).

İdare ve gözlem kurulunun görev ve yetkileri şu şekildedir (m. 28).

a) Hükümlülerin suç türlerini belirleyerek, durumlarına uygun kurumlara ayrılmalarını sağlamak ve bunlara uygun olacak infaz ve iyileştirme rejimini saptamak.
b) Hükümlülerin kurumlara kabullerinden sonra kalacakları odaları belirlemek.
c) Kurumlarda kalmakta olan hükümlüleri gruplandırmak.
ç) Hükümlülerin kalmakta oldukları odaları değiştirmek.
d) Hükümlülerin bireysel olarak, psiko-sosyal yardım servisince hazırlanan iyileştirme programlarına uyumunu ve sonuçlarını değerlendirmek.
e) İyileştirme programları kapsamında spor alanları, çok amaçlı salon, kütüphane ve iş atölyelerinden yararlanma gibi faaliyetlere katılabilecek durumdaki hükümlüler ile kurumun iç hizmetlerinde çalıştırılacak hükümlülerin belirlenmesi ile ilgili karar almak.
f) Tehlikeli hâli bulunan ya da örgüt mensubu olan hükümlülerle ilgili olarak, telefon görüşmeleri ile radyo, televizyon yayınları ve internet olanaklarından yararlanma hakkının kısıtlanmasına karar vermek.
g) Açık kurumlar ile eğitimevlerinde bulunan hükümlülerden; kurum dışındaki eğitim, ağaçlandırma, çevre düzenlemesi ve temizliği, doğal afet sonrası yardım, tiyatro çalışmaları gibi sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılacak hükümlülerin, kurum dışına çıkabilmeleri için karar almak.
ğ) Açık kurumlarda ve eğitimevlerinde kalan hükümlülerin, oda ve eklentilerinde bulundurabilecekleri eşyaların cinsleri ve miktarlarını belirlemek.
h) Koşullu salıvermeye ve uygulanacak infaz rejimine esas teşkil edecek iyi hâl kararını almak.
ı) Hükümlüleri, tutum ve davranışlarına göre ödüllendirmek.
i) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

İlgili bilgilerin ışığında ceza infaz kurumlarında idare ve gözlem kurulunun gerek iyileştirme çalışmalarında ve gerekse hükümlü tutuklunun ihtiyaç duyduğu diğer konularda önemli bir misyonu üstlendiği anlaşılmaktadır.

İşyurdu Yönetim Kurulu

İşyurdu yönetim kurulu, kurum müdürünün başkanlığında, işyurdundan sorumlu ikinci müdür, sayman, idare memuru, ambar memuru ve cezaevi kâtibinden oluşmaktadır (m. 23).

Kurulun görev ve yetkileri şu şekilde sıralanmaktadır (m. 29).

a) İşyurdunun geliştirilmesine ve genel gidişine ait her türlü faaliyetlere yön vermek.
b) Hükümlülerin iyileştirme programları çerçevesinde çalıştırılmalarını sağlamak.
c) Sürekli veya geçici olarak kurum işlerinde çalıştırılacak işçilere, işyurdu tarafından ödenecek ücretleri ve bunların iş akitlerinin feshi konularında İşyurtları Kurumu Daire Başkanlığına öneride bulunmak.
ç) Kurumda üretilip satışa arz edilen ürünlerin satış fiyatını belirlemek.
d) İşyurdunda fazla çalışma yapılmasına ilişkin önerileri karara bağlamak.
e) Bakanlık, İşyurtları Kurumu Yüksek Kurulu, Genel Müdürlük ve İşyurtları Kurumu Daire Başkanlığının onayını gerektiren işlemler hakkındaki kararları onaya sunmak.
f) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

İşyurdu yönetim kurulu, özellikle b) fıkrasında belirtildiği üzere iyileştirme programları kapsamında hükümlülerin çalıştırılmasında önemli kararlar almaktadır. Nitekim maddi durumu iyi olmayan iyi halli hükümlülerin ücret karşılığı çalışmalarına imkân oluşturmakta, üretime yön vermekte ve meslek edindirme sürecinde uygulama alanı oluşturmaktadır.

Disiplin Kurulu

Disiplin kurulu; kurum müdürünün başkanlığında idare memuru, psikolog, sosyal çalışmacı, öğretmen, atölye şefi ve sorumlu infaz ve koruma başmemurundan oluşmaktadır (m. 24).

Disiplin kurulunun görev ve yetkileri şu şekildedir (m. 30).

a) Hükümlülere uyarma, kınama ve bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezaları dışında kalan disiplin cezalarını vermek.
b) İyi hâlin tespitine esas oluşturacak görüş bildirmek.
c) 5275 sayılı Kanunda öngörülen hâllerde disiplin cezalarını kaldırmak.
ç) Hükümlülere gelen veya hükümlüler tarafından gönderilen mektup, telgraf ve faks iletilerinden, mektup okuma komisyonu tarafından sakıncalı olduğu değerlendirilenlerin, ilgililerine verilip verilmemesine karar vermek.
d) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Kurul, a) ve b) fıkralarında belirtildiği üzere, hükümlü ve tutuklunun kurum içinde yaptığı disipline aykırı, ceza gerektiren tavır ve davranışlarına karşı hangi cezaların verileceğini takdir etmektedir. Bu cezalar hükümlü ve tutuklu için iyi halliliği kazanma noktasında önemlidir. Çünkü iyi halliliği kazanamayan hükümlü için disiplin cezası, açık cezaevine ve denetimli serbestliğe ayrılma hususunda olumsuz karar verilmesine güçlü bir neden oluşturmaktadır.

Eğitim Kurulu

Kurul, kurum müdürünün başkanlığında, eğitimden sorumlu ikinci müdür, doktor, psikolog, sosyal çalışmacı, cezaevi öğretmenleri ve kütüphaneciden oluşmaktadır (m. 25).

Eğitim kurulunun görev ve yetkileri şu şekilde belirtilmektedir (m. 31).

a) Kurumda uygulanacak eğitim ve iyileştirme programlarının esaslarını belirlemek, izlemek ve değerlendirmek.
b) Kuruma yeni gelen hükümlüyle ilgili gerekli araştırmanın yapılmasını, rapor hazırlanmasını sağlamak ve bu raporları değerlendirmek.
c) Eğitim ve iyileştirme programlarının işleyişini ve sonuçlarını değerlendirerek, kullanılan yöntemlerde yapılması gereken değişiklikleri saptamak ve uygulanmasını sağlamak.
ç) Eğitim-öğretim programları çerçevesinde, hükümlülerin eğitim giderlerinin karşılanması için yapılacak çalışmaları planlamak.
d) Hükümlülerin korunması, eğitimleri ve yönlendirilmeleri konusunda duyarlılık oluşturulması, kurumların işleyişi ve önemi hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmak.
e) Hükümlü ile durumu hakkında bilgi sahibi olması gerekli ya da yararlı görülen kişi, kurum ya da kuruluşları, özel hayata saygı, gizlilik ve etik kurallarına uygun biçimde bilgilendirmek.
f) Kurum kitaplık veya kütüphanesine satın alma, bağış ya da ödünç alma gibi yollarla kazandırılacak yayınların tespitini yapmak.
g) Kuruma gelen kitabın, kitaplık ya da kütüphaneye kabul edilip edilmemesine karar vermek.
ğ) Kuruma gelen her türlü yayının, kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan nitelikte olup olmadığına karar vermek.
h) Kitap okumayı özendirici çalışmalar yapmak.
ı) Kurum dışından getirilecek kişileri ve bu kişilerin yapacağı etkinlikleri ve konusunu belirlemek.
i) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Bu bilgileri ışığında, eğitim kurulunun iyileştirme çalışmalarında karar organı, hareket noktası ve beyin takımı olduğu görülmektedir. Günümüzde hükümlü tutuklunun iyileştirilmesi ve topluma yeniden kazandırılmasının öneminin hızla artmasından hareketle, kurul üyelerinin günümüz bilgi dünyasının sunduğu yeni yaklaşım ve yöntemlerle iyileştirme çalışmalarını planlaması ve uygulama sürecinde gerekli analiz ve sentezi yapması neticesinde, toplumsal huzur ve suç olgusuna bakışın yenileneceği değerlendirilmektedir.

Kaynaklar: