Adana İli: Akdeniz’in İncisi

I. Tarihçe:
    Adana'nın köklü tarihi, binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Bölge, Hititler, Asurlular, Persler, Helenler, Roma İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu gibi çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Osmanlı döneminde önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir.

II. Coğrafya ve İklim:
    Adana, Akdeniz Bölgesi'nde yer alır ve Akdeniz iklimi etkisi altındadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı bir iklim hakimdir. Seyhan ve Ceyhan nehirleri, Adana'nın önemli su kaynaklarıdır. Ayrıca, Toros Dağları'nın eteklerinde bulunması, şehre doğal bir güzellik katmaktadır.

III. Nüfus ve Yerleşim:
    Adana, Türkiye'nin en kalabalık altıncı ili konumundadır. Şehir merkezi ve çevresindeki ilçelerde yoğun bir nüfus yaşamaktadır. İl genelinde Türklerin yanı sıra Kürtler, Araplar, ve Çerkesler gibi çeşitli etnik gruplar bulunmaktadır.

IV. Ekonomi:
    Adana, Türkiye'nin önemli tarım ve sanayi merkezlerinden biridir. Tarımda, özellikle muz, pamuk, narenciye ve buğday üretimi ön plandadır. Sanayide ise tekstil, gıda, otomotiv ve petrokimya sektörleri öne çıkmaktadır. Ayrıca, Adana'nın büyük bir liman kenti olması, dış ticaretin gelişmesine katkı sağlamaktadır.

V. Kültürel Miras:
    Adana, zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Tarihi yapıları, müzeleri ve festivalleri ile ön plana çıkar. Taş köprüler, tarihi konaklar ve camiler, şehrin tarihini yansıtan önemli yapıtlardır. Ayrıca, Altın Koza Film Festivali ve Uluslararası Sabancı Tiyatro Festivali gibi etkinlikler, şehrin kültürel yaşamına renk katmaktadır.

VI. Tarihi Yerleri:

1. Taşköprü:    Adana Taş Köprü Seyhan Nehri üzerindedir. IV. (385) yüzyılda Roma İmparatoru Hadrianus tarafından yaptırılmıştır. Yüzyıllarca Avrupa ile Asya arasında önemli bir köprü olmuştur. Harun Reşit (766-809) köprüyü bazı eklerle Adana Kalesi'ne birleştirmiştir. IX. yüzyıl başında Harun Reşit’in oğlu olan 7'inci Abbasi Halifesi Memun (786-833) tarafından onartılmıştır. III. Ahmet (1713), Kel Hasan Paşa (1847) ve Adana Valisi Ziya Paşa (1789) tarafından da değişik zamanlarda tamirat görmüştür. Bu üç onarımının yazıtları mevcuttur. Son onarım 1949 yılında yapılmıştır. Taş Köprü 319 metre uzunluğunda ve 13 metre yüksekliğindedir. 21 kemerinden 14’ü ayaktadır. Ortadaki büyük kemerde iki aslan kabartması görülmektedir. Dünyanın halen kullanılan en eski köprülerden biri olarak bilinmektedir.

2. Sabancı Merkez Cami:    Adana'nın Reşatbey Semti'nde, Merkez Park'ın güneyinde ve Seyhan Nehri'nin batı kıyısında yer alan cami, 1998 yılında hizmete açılmıştır. 32 metre çaplı ana kubbesi vardır. Caminin proje mimarı Necip Dinç’tir. 20 bin kişilik cami (açık alanın düzenlenmesiyle 28 bin kişi) son cemaat mahaliyle birlikte 6 bin 600 metrekareye yayılmıştır. Klasik Osmanlı mimarisi tarzında yapılmıştır ve dokuz fil ayağı üzerine oturur. Genel görünüm olarak Sultan Ahmet Camii’ne, plan ve iç mekân olarak Selimiye Camii’ne benzer. Dört yarım-kubbe, beş kubbe, altı minaresi vardır; bunlar dört halife ve dört mezhebe, İslam’ın beş şartına, imanın altı şartına karşılık gelmektedir. 32 metre çaplı ana kubbe 32 farza, avludaki 28 kubbe Kuran-ı Kerim'de adı geçen 28 peygambere, ana kubbedeki 40 pencere Hz.Muhammed (s.a.v.)’in peygamber olduğu yaşa ve 40 rekat namaza, 99 metrelik 6 minare Allah’ın 99 güzel ismine karşılık gelir.

3. Adana Arkeoloji Müzesi:    Adana Müzesi, cumhuriyetin ilanından hemen sonra, 1924 yılında kurulmuş olup Türkiye'nin en eski 10 müzesinden biridir.  Bölgenin zengin tarihini yansıtan eserler sergilenmektedir. Hititlerden Osmanlı'ya kadar uzanan geniş bir koleksiyona sahiptir.

4. Atatürk Bilim ve Kültür Müzesi:    Atatürk Adana'ya tam dokuz kez gelmiş ve 5 ayrı konutta konaklamıştır. Bunlardan ikinci ve üçüncü gelişlerinde (16 Mart 1923 ve 17 Ocak 1925) kaldığı tarihi Tepebağ Konağı (Suphi Paşa Konağı olarak bilinir), Atatürk Bilim ve Kültür Müzesi olarak hizmet etmektedir. Müzede Atatürk’ün Adana Seyahatlarını anlatan dev boyutta fotoğraflar, Kuvayı Milliye dönemine ait eşyalar, Etnoğrafik ürünler, döneme ait gazete arşivleri sergilenmektedir. Ayrıca Hatay'ın kurtuluşunu anlatan özel bir oda bulunur.

5. Adana Sinema Müzesi:    Birinci katta, Yılmaz Güney'in fotoğraflarını, film afişlerini ve eşyalarını gösteren bir oda bulunmakta. Müzede ayrıca Yılmaz Güney, ressam Abidin Dino ve yazar Orhan Kemal'in heykelleri yer alıyor. Adana'dan sinema ile ilgili diğer tanınmış kişilerin sergilendiği fotoğraflar ve eserler ise yazar Yaşar Kemal, oyuncu Şener Şen ve babası oyuncu Ali Şen, Muzaffer İzgü, Ali Özgentürk, Orhan Duru, Aytaç Arman, Bilal İnci, Meral Zeren, Menderes Samancılar, Nurhan Tekerek ve Mahmut Hekimoğlu gibi ünlü isimlere ait. Bir de kütüphane bulunduğu müzede, film izleyebilmek de mümkün. Müze ücretsiz olarak gezilebiliyor.

6. Karaisalı Varda Köprüsü (Alman Köprüsü):    Adana-Ankara istikametinde, Karaisalı İlçesi Hacıkırı Köyü'nün yaklaşık bir kilometre güney batısında bulunan Varda Köprüsü halk tarafından Koca Köprü diye anılmaktadır. Osmanlı Hükümdarı 2. Abdülhamit ile Alman İmparatoru Kaiser Wilhem tarafından imzalanan sözleşme ile İstanbul-Bağdat-Hicaz demiryolu hattını tamamlamak üzere 1907-1912 yıllarında inşa edilmiştir. Köprü 99 metre yüksekliğinde ve 172 metre uzunluğunda olup derin bir vadiyi birbirine bağlamaktadır. Varda Köprüsünün bir diğer önemli ve ilginç özelliği ise düz bir köprü olmayıp virajlı olmasıdır. 

7. Anavarza Antik Kenti:    Tarihi 2100 yıl öncesine giden ve en parlak dönemini Roma İmparatoru Septimius Severus’un ödüllendirmesiyle M.S. 2'nci yüzyılda yaşamaya başlayan Anavarza, zaman içinde önemli bir kent haline gelerek 408 yılında Kilikya Başkenti unvanına kavuşmuştur. Bizans Dönemi’nde önemini devam ettiren, sonraki yıllarda Ermeniler, Abbasiler, Selçuklular, Ramazanoğulları, Osmanlılar gibi çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Anavarza’da farklı kültürlere ait izleri bir arada görmek mümkün. Bu kültürel zenginliği sayesinde de UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alması uygun görülen kent; kalıntıları, tarihi ve efsaneleri ile dikkat çekiyor.

8.Misis Antik Kenti:    Adana'da tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan ve Roma döneminin önemli şehirleri arasında yer alan 7 bin yıllık geçmişe sahip Misis Antik Kenti'nin, kazı çalışmaları ve restorasyonlarla cazibe merkezi haline getirilmesi hedefleniyor.

VII. Turistik Yerler:

1. Yumurtalık Sahili:    Akdeniz'in berrak sularına sahip, uzun ve geniş kumsalları ile dikkat çeker. Deniz, kum ve güneşin tadını çıkarmak için ideal bir yerdir.

2. Kapıkaya Kanyonu:    Karaisalı İlçesi sınırları içerisinde Kapıkaya Köyü’nde yer alan Kapıkaya Kanyonu, Adana’ya 72 kilometre, Karaisalı İlçe Merkezi'ne 5 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Yaklaşık 200 metre yüksekliğinde olan kanyonun ortasından Niğde-Ulukışla’dan doğan Çakıt Çayı geçmektedir. Kapıkaya Kanyonu doğa yürüyüşü, yamaç tırmanışı ve fotoğraf meraklılarının mutlaka görmeleri gereken doğal bir güzelliktir. 7 bin 250 metre yürüyüş güzergahı bulunan kanyonun 400 metresinde güvenlik amaçlı korkuluk bulunmaktadır.

    Adana, Türk mutfağının en zengin lezzetlerine ev sahipliği yapan bir şehirdir. Özellikle kebap çeşitleri ile ünlü olan Adana, yöresel tatlarıyla da damak çatlatan bir şehirdir. 

    Adana'nın en meşhur yiyeceklerinden bazıları:

1. Adana Kebap:     Adana'nın en ünlü yemeği, kırmızı etin baharatlarla harmanlanıp, ince uzun demir şişlere geçirilerek mangalda pişirilmesiyle hazırlanır.
Yanında soğan, maydanoz, sumak ve lavas ekmeği ile servis edilir.

2. Şalgam Suyu:    Acılı veya acısız olarak sunulan bu ferahlatıcı içecek, mor havuç (kara havuç), turnip ve bulgur mayası ile hazırlanır. Özellikle kebap ve diğer et yemekleriyle birlikte tüketilir.

3. Bici Bici:    Yaz aylarının vazgeçilmez serinletici tatlısıdır. Buz parçaları, nişasta bazlı jöle ve şerbetin karışımıyla yapılır.

4. Lahmacun:    İnce hamur üzerine kıyma, soğan, domates, biber ve baharatların karışımının yayılarak pişirilmesiyle hazırlanır.
Limon ve maydanoz ile tatlandırılarak rulo yapılarak yenir.

5. Ciğer Kebabı:    Dana veya kuzu ciğerinin küp şeklinde kesilip, baharatlandırılarak şişlere dizilmesi ve mangalda pişirilmesiyle yapılır. Yanında soğan salatası, sumak ve taze nane ile servis edilir.

6. Halka Tatlı:    Şerbetli tatlılar arasında yer alan bu tatlı, özellikle Ramazan aylarında sıklıkla tüketilir.
Hamurun halka şeklinde kızartılması ve şerbetlenmesiyle hazırlanır.

7. Koz Helva:    Susam ve şekerin karışımıyla yapılan bir tatlıdır. Özellikle bayramlarda ve özel günlerde tercih edilen geleneksel bir lezzettir.

8. Fellah Köftesi:    Bulgur ve irmikten yapılan ve domates sosuyla servis edilen bir yemektir. İçine konulan baharatlarla bölgenin damak zevkine uygun hale getirilir.

9. Kaburga Dolması:    Kuzu kaburgası içine pirinç, çam fıstığı ve baharatların doldurulmasıyla yapılan özel bir yemektir. Özellikle davet sofralarının vazgeçilmezlerindendir.
Adana mutfağı, baharatların cesur kullanımı ve et yemeklerinin çeşitliliği ile dikkat çeker. Her ziyaretçinin damak zevkine hitap eden bu lezzetler, Adana'yı sadece tarihi ve doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda zengin mutfağıyla da önemli bir turizm destinasyonu yapar.

Adana ili, tarih, kültür, ekonomi ve doğal güzellikleriyle Akdeniz'in incisi olarak adlandırılmaya hak kazanmış önemli bir şehirdir. Geçmişiyle köklü, geleceğiyle ise umut verici olan Adana, Türkiye'nin ve dünyanın dikkatini çekmeye devam edecektir.