Tarihte Meydana Gelmiş En Büyük Sel Felaketleri
Sel, yüzlerce yıldır insanların başına gelen en ölümcül doğal afetlerden biri. Sel, aslında bitkilerin yağışları alıkoyma ve toprağın suyu emme kapasitesinin üzerinde meydana gelen şiddetli yağış ile kar ve buzların hızlı bir şekilde erimesi sonucu meydana gelir ancak toprak su arasındaki doğal dengeyi bozmak, yanlış arazi kullanımı gibi insan eliyle gerçekleşen müdahaleler de sel felaketinin oluşmasında önemli bir etkendir. Eski Mısır uygarlığında bir nimet olarak görülen sel, insanlık tarihi boyunca büyük tahribatlara yol açmıştır. Sel baskınına maruz kalan bölgeler sayısız can kaybına ve mülklerin tahribine şahit oldular.
1- St. Felix Felaketi [Hollanda] (1530)
Sel, adını Aziz Felix’in isim gününde gerçekleştiği için bu ismi almıştır. Birçok köy ve kasabayı yok etti. Tahminen 120.000 kişi öldü ve 100 milyon euro’yu aşan bir zarara sebep oldu. Bu sel nedeniyle 5 Kasım 1530, Hollanda tarihinde Lanetli Cumartesi olarak anılmaya başlandı. Bu sel, Avrupa tarihinin açık ara en ölümcül doğal afeti olmuştur.
2- St. Lucia Seli [Hollanda] (1287)
Hollanda tarih boyu sel felaketinin en büyük mağdurlarından biri olmuştur. Aralık 1287’deki St Lucia selinde Hollanda ve Kuzey Almanya’da 50.000 ila 80.000 arasında kişinin öldüğü tahmin edilir. Büyük selden önce Hollanda göllerinin hiçbirinde neredeyse hiç su yoktu. Sel, bir fırtına dalgası ile daha da büyüdü. Birçok köy ve küçük kasaba yok oldu. St. Lucia seli Hollanda’nın tarihini değiştirmiştir. Sel azaldığında Amsterdam köyü bir sahil kasabası haline gelmişti Amsterdam’ın bugün bildiğimiz gibi büyük bir şehir haline gelmesine yol açtı.
3- Jiangsu-Anhui Seli / Yangtze River Seli [Çin] (1911)
Yangtze, dünyadaki en uzun üçüncü nehirdir ve tamamen bir ülkenin içine akar. 3.917 mil uzunluğundaki nehir, Çin’deki ulaşım ve sulama kaynağıdır. 1911 yılındaki Jiangsu-Anhui seli, Yangtze ve Huai nehirlerinin aynı anda taşmaya başlamasıyla meydana geldi. 100.000 can aldı ve 375.000 kişiyi evsiz bırakırken ciddi mal kaybına sebep oldu.
4- Red River Delta Seli [Kuzey Vietnam] (1971)
1971 yılında meydana gelmiştir. Vietnam Savaşı’nın gölgesinde kaldığı için uluslararası değeri görmedi Çoğunluğu Hanoi şehrinde olmak üzere 100.000’den fazla kişinin ölümüne sebep olmuştur. Vietnam’ın felaketten kurtulması yıllar aldı çünkü savaştan zarar gören ülkedeki hükümet ve insanlar zaten ciddi zorluklarla karşı karşıya kalmıştı.
5- Yangtze River Seli [Çin] (1935)
1935 yılında Yangtze nehri seli gerçekleştiğinde bölge dört yıl önce gerçekleşen Çin Seli'nin yaralarını daha yeni sarıyordu. 145.000'den fazla insanı öldürdü ve milyonlarca insanı evsiz bıraktı. Sel, nehir vadisi boyunca büyük kıtlık ve tüberküloz, sıtma ve dermatit gibi ölümcül hastalıkları beraberinde getirdi. Yangtze nehri oldukça sık mevsimsel sel baskınlarına tanık olur, ancak çoğu zaman ölümcül değildir. Ancak 1930lu yıllarda bölge iki kez büyük seller ile vuruldu ve yüz binlerce insan hayatını kaybetti.
6- Typhoon Nina / Banqio dam failure [Çin] (1975)
Ru Nehri üzerine kurulan Banqiao barajı, taşkınları önlemek amacıyla kurulmuştu ancak Nina Tayfunu nedeniyle baraj çöktü. İlk sel anında 86.000’den fazla insan öldü. Açlık ve salgın hastalıklar sebebiyle 145 bin kişi daha hayatını kaybetti. Nina Tayfunu, meteorologların tahmin edemediği, sadece 24 saat içinde bir yıl kadar yağacak bir yağış getirdi.
7- Yellow River Seli [Çin] (1938)
Bu sel 800.000 insanın ölümüne yol açmıştır. İşin garip tarafı bu sel, Çin Milliyetçi Hükümeti tarafından yapay olarak yaratılmıştı. Şöyle ki İkinci Çin – Japon Savaşı’nda Japon ilerleyişini durdurmak için Çin hükümetinin onları durdurması gerekiyordu. Böylece Çin hükümeti Yellow River üzerindeki bentleri yıkıp suyun farklı şehirlerden serbestçe akmasına izin verdiler. Ancak bu Japon ilerleyişini durduramadı çünkü Japon kuvvetleri sel alanının dışındaydı. Dolasıyla kendi elleriyle çıkardıkları bu afet hiçbir şekilde Çin hükümetine yarar sağlamamış aksine vatandaşlarının ölümüne sebep olmuştur. Çin hükümeti, Japonya 1945’te yenilgiyi kabul edene dek sel olayına karıştığını reddetmişti.
8- Yellow River Seli [Çin] (1887)
9- Çin Seli (1931)
İnsanlık tarihinin bilinen en ölümcül selidir. 2 yıl süren kuraklığı, şiddetli kar fırtınaları ardından daha da şiddetli yağmurlar izledi. Temmuz 1931’e kadar Çin’deki en büyük nehirlerden üçü (Yangtze, Yellow River ve Huai) maksimum sınırlarının üzerinde akıyordu. Çoğunlukla kıtlık ve salgın hastalıklar nedeniyle 1 milyon ila 4 milyon insanın öldüğü tahmin ediliyor. Seller ekinleri yok etti ve kirlenen sular, dizanteri ve tifo gibi bulaşıcı hastalıkları insanlara taşıdı. Çin hükümeti, etkili bir afet yönetim sisteminin önemini 1931 sellerinden sonra çok daha iyi anladı. Ülke bu afetten sonra bu tür doğal afetlerle başa çıkmak için Etkin Afet Yönetim Sistemini kurdu.
10- North Sea Seli [Hollanda] (1212)
Hollanda’nın tarih boyu sel felaketlerinden çok fazla zarar gördüğünü belirtmiştik. Bu sel, kayıtlara geçen en eski ve en ölümcül doğal afetlerden biri olmuştur. 1212 baharında başlayan sel, altı aydan fazla bir süre sonra sona erdi. Yaklaşık 60.000 cana mal olduğu tahmin ediliyor. Yüzbinlerce insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Ayrıca, mülklere ve altyapıya onarılamaz hasara neden oldu. Hollanda'nın North Sea selinden kurtulmasının iki yıldan fazla sürdüğü tahmin ediliyor.
