Kendisiyle Birlikte 600 Yeniçeriyi Patlatan Sadrazam
15-18 Kasım 1808 tarihleri arasında yaşanan Yeniçeri Ayaklanması, Alemdar Mustafa Paşa'nın liderliğinde gerçekleşmiştir. Olayın kökenine inmek için, Üçüncü Selim'in reformist politikalarından rahatsız olan Yeniçerilerin, Kabakçı Mustafa İsyanı ile Selim'i tahttan indirip Dördüncü Mustafa'yı tahta çıkardıkları döneme odaklanalım. Yeniçeriler, kendi yerlerine Nizam-ı Cedid ordusunun geçeceğini düşünerek bu ordunun lağvedilmesini talep etmişlerdir.
Nizam-ı Cedid yanlısı olanlar, Yeniçerilerden kaçarak Rusçuk Ayanı Mustafa Alemdar Paşa'ya sığınmış ve onu, Üçüncü Selim'i tekrar tahta çıkarmak için harekete geçmeye ikna etmişlerdir. Alemdar Paşa, Selim'in tahta çıkmasını sağlamak amacıyla Kabakçı Mustafa'yı öldürmüştür. Ancak Dördüncü Mustafa, Alemdar Paşa'nın saraya ulaşmadan önce Selim'i ve kardeşi İkinci Mahmut'u öldürme emri vermiş; Selim hayatını kaybederken, İkinci Mahmut kaçarak kurtulmuştur. Alemdar Paşa, Selim'i kurtaramamış ve İkinci Mahmut'u tahta çıkarmıştır.
Alemdar Paşa, Osmanlı hanedanının zayıflayan otoritesini toparlamak için çaba sarf eder. Bazı ayanlar, sadrazamın davetini kabul eder ve ayanlar arasında bir ittifak olan Sened-i İttifak imzalanır. Ayrıca, yenilikçi çabalar kapsamında kurulan Sekban-ı Cedid ordusuna öncülük eder. Ancak bu ordunun ömrü çok kısa olacaktır.
Sadrazamın hızla reform hareketlerine liderlik etmesi ve Yeniçerileri kontrol altına alma çabaları, Yeniçeriler arasındaki memnuniyetsizliği artırdı. Ayrıca, Rusçuk'tan gelen birliklerin şehri yağmalaması ve kötü yönetimi, halk arasında da tepkilere neden oldu.
15 Kasım 1808'de başlayan Yeniçeri Ayaklanması, yeniçerilerin Bab-ı Ali'ye saldırmasıyla doruğa ulaşır. Ayaklanmayı bastırmaya çalışan sadrazam, saraydan yardım alamayacağını anlayınca, barut mahzenini patlatarak kendisiyle birlikte 1000 yeniçeriden 600 kadarını öldürür.
Yeniçeriler, saraya da saldırır ancak geri püskürtülür. Bu sırada, İkinci Mahmud, Dördüncü Mustafa'yı öldürür. Yeniçi ve Sekban-ı Cedid arasındaki çatışmada binlerce kişi hayatını kaybeder, şehir yağmalanır ve tecavüz olayları yaşanır. 19 Kasım'da İkinci Mahmud'un Sekban-ı Cedid'ı kaldırmasını kabul etmesiyle bir uzlaşı sağlanır ve yeniçeriler tekrar galip gelir.
Ek notlar:
- İkinci Mahmud, yeniçerilerle olan ilk çatışmayı kaybetse de, daha sonra otoritesini artırarak yeniçeri ocağını ortadan kaldırır.
- Mustafa Alemdar Paşa'nın cesedi, zorbalar tarafından Yedikule dışındaki kör bir kuyuya atılır. Alemdar'ın kemikleri, yeniçeri ocağının lağvedilmesinden sonra oradan çıkarılarak Yedikule surları civarına gömülür. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Zeyneb Sultan Camii haziresine nakledilir. İttihat ve Terakki üyeleri, Mustafa Alemdar Paşa'ya büyük önem verir.
- Yeniçeri Ayaklanması'nda, İkinci Mahmud'un Bab-ı Ali'den yardım göndermemesi ve Mustafa Alemdar Paşa'nın ölümüne göz yumması, ileride padişah olmasını sağlayan kişiye minnet duymamak amacıyla olduğuna dair rivayetler bulunmaktadır.