Kripto para nedir?

Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto paralar yatırım yapma, bankacılık ve para kullanma biçimimizde devrim yaratıyor. Daha fazla bilgi için yeni başlayanlara yönelik olan bu kılavuzu okuyun.
Özünde kripto para, genellikle internet üzerinden kullanılmak üzere tasarlanmış, merkezî olmayan dijital para birimleridir. 2008 yılında piyasaya sürülen Bitcoin, ilk kripto para birimidir ve hâlâ en büyük, en etkili, en tanınmış kripto paradır. O zamandan beri geçen on yıl içinde, Bitcoin ve Ethereum gibi diğer kripto para birimleri hükümetler tarafından basılan paraya dijital bir alternatif sundu.

• Piyasa hacimlerine göre en popüler kripto para birimleri Bitcoin, Ethereum, Bitcoin Cash ve Litecoin'dir. Diğer tanınmış kripto para birimleri arasında Tezos, EOS ve ZCash bulunur. Bazıları Bitcoin'e benzer. Diğerleri farklı teknolojilere dayanır veya değer aktarmaktan daha fazlasını yapmalarını sağlayan yeni özelliklere sahiptir.
• Kripto paralar, bir banka veya ödeme işlemcisi gibi bir aracıya ihtiyaç duymadan değeri çevrimiçi olarak aktarmayı mümkün kılar ve değerin düşük ücretler karşılığında neredeyse anında, 7/24 transfer edilmesini sağlar.
• Kripto paralar genellikle herhangi bir hükümet veya diğer merkezi otoriteler tarafından yayınlanmaz veya kontrol edilmez. Kriptolar, özgür ve açık kaynaklı yazılımlar çalıştıran bilgisayarlardan oluşan, eşler arası ağlar tarafından yönetilir. Genel olarak isteyen herkes katılabilir.
• Bir banka veya hükümet işin içinde değilse kripto nasıl güvenli olabilir? Güvenlidir, çünkü tüm işlemler blok zinciri adı verilen bir teknoloji tarafından incelenir.
• Kripto para blok zincirleri, bankaların bilançosuna veya defterine benzer.Her para birimi, bu para birimini kullanarak yapılan her işlemin sürekli olarak yeniden doğrulanan kaydını içeren kendi blok zincirine sahiptir.
• Banka defterinden farklı olarak kripto blok zinciri, dijital para biriminin tüm ağının katılımcıları arasında dağıtılır.
• Zincir hiçbir şirket, ülke veya üçüncü tarafın kontrolü altında değildir ve herkes zincire katılabilir. Blok zinciri, on yıllardır gelişen bilgisayar bilimi ve matematiksel yeniliklerle son yıllarda mümkün hâle gelen, çığır açan bir teknolojidir.

En önemlisi, kripto para birimleri bireylerin varlıkları üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını sağlar.

Coinbase CEO'su Brian Armstrong'un Kripto Para Birimlerinin Geleceğine Dair Vizyonu
Önemli kavramlar
Aktarılabilirlik
Kripto para, gezegenin diğer ucundaki insanlarla, yerel bakkalınızda nakit ödeme yapmak kadar sorunsuz bir işlem yapmanızı sağlar.
Gizlilik
Kripto para ile ödeme yaparken satıcıya gereksiz kişisel bilgiler vermenize gerek yoktur. Bu da finansal bilgilerinizin bankalar, ödeme hizmetleri, reklam verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi üçüncü taraflarla paylaşılmasına karşı korunduğu anlamına gelir. İnternet üzerinden hassas bilgilerin gönderilmesi gerekmediğinden, finansal bilgilerinizin tehlikeye girmesi veya kimliğinizin çalınması riski çok azdır.
Güvenlik
Bitcoin, Ethereum, Tezos, Bitcoin Cash dâhil olmak üzere hemen hemen tüm kripto para birimleri, sürekli olarak kontrol edilen ve büyük miktarda bilgi işlem gücü ile doğrulanan, blok zinciri adı verilen teknoloji kullanılarak güvence altına alınır.
Taşınabilirlik
Kripto para birimi varlıklarınız finansal kurumlara veya hükümetlere bağlı olmadığından, nerede olduğunuz ve küresel sistemin ana aracılarına ne olduğundan bağımsız olarak her yerde tarafınızdan kullanılabilir.
Şeffaflık
Bitcoin, Ethereum, Tezos ve Bitcoin Cash ağlarındaki her işlem, istisnasız olarak kamuya açık şekilde yayınlanır. Bu da işlemlerin manipülasyonuna, para arzını belirlemeye veya oyunun ortasında kuralları değiştirmeye yer olmadığı anlamına gelir.
Geri Alınamama
Kredi kartıyla yapılan ödemelerin aksine, kripto para ile yapılan ödemeler geri alınamaz. Satıcılar için bu, dolandırılma olasılığını büyük ölçüde azaltır. Müşteriler için ise kredi kartı şirketlerinin yüksek işlem ücretleri için yaptıkları başlıca argümanlardan birini ortadan kaldırarak alışverişi daha hesaplı hâle getirme potansiyeline sahiptir.
Güvenlik
Bitcoin'e güç veren ağ bugüne kadar hiç hacklenemedi. Kripto para birimlerinin altında yatan temel fikirler onları güvenli hâle getirmeye yardımcı olur: Sistemler izin gerektirmez ve çekirdek yazılım açık kaynaklıdır, yani sayısız bilgisayar bilimcisi ile kriptolog, ağları güvenlik ve diğer tüm açılardan inceleme fırsatı bulmuştur. 

Kripto para birimi neden finansın geleceğidir?

Kripto paralar geleneksel bankacılık sistemine ilk alternatiftir ve önceki ödeme yöntemleri ile geleneksel varlık sınıflarına göre güçlü avantajlara sahiptir. Onları Para 2.0 olarak düşünebilirsiniz. İnternete özgü yeni bir para türü olması sayesinde değer alışverişinde bulunmanın dünyada şu ana dek var olmuş en hızlı, en kolay, en ucuz, en güvenli ve en evrensel yol olma potansiyeline sahiptir.

• Kripto para birimleri, mal veya hizmet satın almak için kullanılabilir veya bir yatırım stratejisinin bir parçası olarak tutulabilir. Ancak herhangi bir merkezi otorite olmadığı için onlar tarafından manipüle edilemez. Bir devletin başına ne gelirse gelsin, kripto paranız güvende kalacaktır.

• Dijital paralar, nerede doğduğunuza veya nerede yaşadığınıza bakılmaksızın fırsat eşitliği sağlar. Akıllı telefonunuz veya internete bağlı başka bir cihazınız olduğu sürece, kripto paraya diğer herkesle eşit erişime sahip olursunuz.

• Kripto para birimleri, insanların dünya çapında ekonomik özgürlüğünü genişletmek için benzersiz fırsatlar yaratıyor. Dijital para birimlerinin sınır ötesi olması, vatandaşlarının finansal işlemlerini sıkı bir şekilde kontrol eden ülkelerde bile serbest ticareti hızlandırır. Enflasyonun önemli bir sorun olduğu yerlerde kripto para birimleri, tasarruf ve ödemeler için işlevsiz itibarî para birimlerine alternatif olabilir.
• Daha geniş bir yatırım stratejisinin bir parçası olarak kripto paraya çok çeşitli şekillerde yaklaşılabilir. Bir yaklaşım, 2008 yılında değersizken bugün binlerce dolar değerine gelmiş olan bitcoin gibi bir kripto satın almak ve saklamaktır. Bir diğeri ise, dalgalanma yaşayan kripto para birimlerini alıp satarak daha aktif bir strateji geliştirmektir.
• Riski en aza indirmek isteyen kripto para meraklısı yatırımcılar için bir seçenek, ABD dolarının değerine 1:1 olarak sabitlenmiş USD Coin olabilir. Geleneksel para biriminin istikrarı ile kriptonun hızlı ve ucuz uluslararası para transferi gibi faydalarını bir arada sunar. USDC'ye sahip Coinbase müşterileri ödül kazanabilirler. Bu da onu geleneksel tasarruf hesabına cazip bir alternatif hâline getirir.

Dijital para birimleri, nerede doğduğunuza veya nerede yaşadığınıza bakılmaksızın fırsat eşitliği sağlar.

Neden kripto para birimlerine yatırım yapmalısınız?

Coinbase gibi çevrimiçi takas platformları, kripto para birimlerinin alınıp satılmasını kolay, güvenli ve kazançlı hâle getirmiştir.

• Güvenli bir hesap oluşturmak sadece birkaç dakika sürer ve banka kartınızı veya banka hesabınızı kullanarak kripto para satın alabilirsiniz.
• Kısmi coin satın alabildiğiniz için istediğiniz kadar az (veya çok) kripto para satın alabilirsiniz. Örneğin 25,00 $ değerinde bitcoin satın alabilirsiniz.
• USD Coin ve Tezos dâhil olmak üzere birçok dijital para, sahiplerine sadece onu elleriden tuttukları için para kazandırır.
• Coinbase'de %1 YFG kazabilirsiniz. Bu, çoğu geleneksel tasarruf hesabından çok daha yüksektir.
• Ayrıca Coinbase üzerinden Tezos stake ederek %5'e kadar YFG elde edebilirsiniz. Tezos staking ödülleri hakkında daha fazla bilgi edinin.
• Hisse senetlerinden veya tahvillerden farklı olarak, kripto paranızı başka birine kolayca transfer edebilir veya mal ve hizmetler için ödeme yaparken kullanabilirsiniz.
• Milyonlarca insan yatırım portföylerinin bir parçası olarak bitcoin ve diğer dijital para birimlerini tutmaktadır.

Stabil kripto nedir?

USD Coin, stabil kripto denen kripto para birimlerine bir örnektir. Onları kripto dolar olarak düşünebilirsiniz. Dalgalanmayı en aza indirmek ve kullanışlılığı en üst düzeye çıkarmak için tasarlanmıştır. Stabil kriptolar, kripto para birimlerinin en iyi özelliklerini (sorunsuz küresel işlemler, güvenlik ve gizlilik) itibari para birimlerinin değer istikrarı ile bir arada sunar.

• Stabil kriptolar bunu, değerlerini harici bir faktöre, genellikle ABD doları gibi itibari bir para birimine veya altın gibi bir emtiaya sabitleyerek yapar.
• Sonuç olarak, değerlerinin günden güne dramatik bir şekilde değişme olasılığı daha düşüktür. Hem alıcılar hem de satıcılar, işlemlerinin değerinin daha uzun bir süre boyunca nispeten aynı düzeyde kalacağından emin olabileceği için bu istikrar, stabil kriptoların günlük yaşamda para olarak kullanımını arttırabilir.
• Ayrıca, geleneksel bir tasarruf hesabı gibi, para biriktirmek için güvenli ve istikrarlı bir yöntem olarak da kullanılabilir.

Önemli soru
Kripto para birimlerini gelecekte neler bekliyor?
Uzmanlar genellikle kripto paraların, mevcut finansal sistemimizin eksikliklerini giderebilecek çözümler getirebileceğinden bahseder. Yüksek ücretler, kimlik hırsızlığı ve aşırı ekonomik eşitsizlik, mevcut finansal sistemimizin talihsiz bir yanıdır. Ancak kripto para birimleri, bu sorunları çözebilecek potansiyele sahiptir. Dijital para birimlerinin arkasındaki teknoloji, tedarik zincirlerinde devrim yaratmaktan merkezî olmayan yeni internetin oluşturulmasına kadar, finans sektörünün ötesinde geniş bir potansiyele sahiptir.

Kripto Para Nasıl İşler?

Bitcoin ilk ve en tanınmış kripto olsa da binlerce farklı kripto para mevcuttur. Litecoin ve Bitcoin Cash gibi birçok kripto, Bitcoin'in temel özelliklerine sahip olsa da işlem yapmanın yeni yollarını araştırır. Bazı kriptolar daha geniş bir özellik yelpazesi sunar. Örneğin Ethereum, uygulama çalıştırmak ve sözleşme oluşturmak için kullanılabilir. Ancak bu dört kriptonun ortak özelliği, temellerinde kripto paraların nasıl çalıştığını anlamak için kritik önemde olan blok zinciri denen fikrin olmasıdır.

• Basitçe blok zinciri, herkesin görüntüleyebileceği ve doğrulayabileceği bir işlemler listesidir. Örneğin Bitcoin blok zinciri, bitcoin gönderilen ve alınan her seferin kaydını tutar. Bu işlem listesi, çoğu kripto para için temel önemdedir; çünkü bu liste banka gibi üçüncü taraf bir doğrulayıcıdan geçmek zorunda kalmadan, birbirlerini tanımayan kişiler arasında güvenli ödemeler yapılmasını sağlar.
• Blok zinciri teknolojisi, kripto para haricinde çok sayıda kullanım alanına sahip olması nedeniyle de heyecan vericidir. Blok zincirleri, tıbbi araştırma yapmak, sağlık kayıtlarının paylaşımını iyileştirmek, tedarik zincirlerini kolaylaştırmak, internette gizliliği arttırmak ve çok daha fazlası için kullanılmaktadır.
• Hem bitcoin hem de Bitcoin blok zincirinin temelindeki ilkeler, Satoshi Nakamoto adlı bir kişi veya grup tarafından 2007 sonlarında bir tanıtım metni olarak internette yayınlandı.
• Blok zinciri defteri, ağdaki tüm bilgisayarlara dağıtılmıştır. Bu bilgisayarlar sürekli olarak blok zincirinin doğru olduğunu doğrular. Bu; hackenebilecek, çalınabilecek veya manipüle edilebilecek merkezî bir kasa, varlık veya veritabanı olmadığı anlamına gelir.

Önemli kavram
Kripto para birimleri, coin mülkiyetinin güvenli ve dağıtılmış bir deftere aktarılması için genel-özel anahtar kriptografisi denen bir teknoloji kullanır. Özel anahtar, ağ üzerinde değer göndermek için kullanılır. Bu, diğer kişilerle paylaşılması gerekmeyen son derece güvenli bir paroladır. Bu anahtarla ilişkili genel anahtar, ağ üzerinde değer almak için başkalarıyla serbestçe ve güvenli bir şekilde paylaşılabilir. Kimse genel anahtardan, özel anahtarınızı tahmin edemez.

Kripto para madenciliği nedir?

Çoğu kripto para birimi, merkezı olmayan (eşler arası olarak da bilinir) bilgisayar ağı aracılığıyla 'madencilikle' üretilir. Ancak madencilik sadece daha fazla bitcoin veya Ethereum üretmekle kalmaz. Aynı zamanda genel blok zincir defterini sürekli olarak doğrulayarak ve yeni işlemler ekleyerek ağı güncelleyen ve ağı güvende tutan bir mekanizmadır.

• Teknik olarak bilgisayar ve internet bağlantısına sahip olan herkes madenci olabilir. Ancak sizi heyecanlandırmadan önce, madenciliğin her zaman kârlı olmadığını belirtmeliyiz. Madencilik yaptığınız kripto para birimine, bilgisayarınızın ne kadar hızlı olduğuna ve yaşadığınız yerdeki elektrik maliyetine bağlı olarak madencilikle kazandığınızdan daha fazla harcama yapabilirsiniz.
• Bu nedenle, kripto madenciliği bugünlerde büyük oranda uzmanlaşmış şirketler veya bilgi işlem güçlerini bir araya toplayan bireylerin yer aldığı büyük gruplar tarafından yapılmaktadır.
• Ağ, madencileri blok zincirinin muhafaza edilmesine katılmaya nasıl teşvik eder? Yine, Bitcoin'i örnek olarak alalım. Ağ, bir matematik probleminin yer aldığı bir piyango düzenler. Dünyanın dört bir yanındaki tüm madenciler, bu matematik problemini çözüp piyangoyu kazanmak için uğraşır. Bu problem aynı zamanda blok zincirindeki yeni işlemleri doğrular ve zinciri bu işlemlerle günceller. Kazanan bitcoin ile ödüllendirilir. Bu bitcoin piyasaya sürülebilir.

Önemli soru
Kripto para birimlerinin değeri nereden gelir?
Kripto para birimlerinin ekonomik değeri, tüm mal ve hizmetler gibi, arz ve talepten gelir.
Tedarik, mevcut miktarı ifade eder; belirli bir anda satın alınabilecek kaç bitcoin olduğunu belirtir. Talep, insanların bitcoin'e sahip olma arzusunu ifade eder; kaç kişi ne kadar büyük bir istekle bitcoin satın almak ister? Kripto paranın değeri her zaman bu iki faktör arasındaki dengeyle belirlenir.
Farklı türlerde değerler de mevcuttur. Örneğin kripto para birimi kullanmakla elde ettiğiniz değer vardır. Birçok kişi kripto harcamaktan veya hediye etmekten hoşlanır, yani heyecan verici yeni bir finansal sistemi desteklemek onlara gurur duygusu verir. Benzer şekilde, bazı insanlar düşük ücretlerden memnun oldukları için bitcoin ile alışveriş yapmaktan hoşlanırlar ve işletmeleri kripto para kabul etmeye teşvik etmek ister.

Bitcoin ve Diğer Kripto Para Birimlerini Satın Alma

Kripto para edinmenin en kolay yolu, onu Coinbase gibi bir çevrimiçi takas platformu üzerinden satın almaktır.

• Coinbase'de satın alabileceğiniz ana kripto paralardan bazılar:
• Bitcoin (BTC), Litecoin (LTC), Ethereum (ETH), Bitcoin Cash (BCH), Ethereum Classic (ETC). Stellar Lumens veya EOS gibi yükselen coinleri de keşfedebilirsiniz. (Coinbase, bazı kripto paraları ücretsiz olarak kazanma fırsatları sunar.)
• Kripto para ile ne yapmayı istediğinizi kendinize sormak ve hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olacak para birimini seçmek iyi bir yaklaşımdır. Örneğin, kripto para kullanarak dizüstü bilgisayar satın almak istiyorsanız bitcoin iyi bir seçenek olabilir; çünkü en yaygın olarak kabul edilen kripto para birimidir. Öte yandan, dijital kart oyunları oynamak istiyorsanız Ethereum popüler bir seçimdir.
• Tam bir coin almanıza gerek olmadığını unutmayın. Coinbase'de, 2 dolar (veya avro, sterlin ya da yerel para biriminiz) kadar küçük bir tutar karşılığında kısmi coin satın alabilirsiniz.

Kripto parayı nasıl saklarsınız?

Kripto para saklamak geleneksel para saklamaya benzer, bu da onu hırsızlık ve kayıplardan korumanız gerektiği anlamına gelir. Kriptoyu hem çevrimiçi hem de çevrimdışı saklamanın birçok yolu vardır. Ancak en basit çözüm, Coinbase gibi güvenilir ve güvenli bir takas platformudur.

• Coinbase müşterileri bilgisayar, tablet veya telefon üzerinden hesaplarında oturum açarak güvenli bir şekilde kripto paralarını saklayabilir, gönderebilir, alabilir ve dönüştürebilir.
• Cüzdanınızdan banka hesabına para aktarmak mı istiyorsunuz? Coinbase uygulaması bu işlemi, bir bankadan diğerine yapılan para transferi kadar kolay bir hâle getirir. Geleneksel banka transferlerine veya ATM'lerden para çekme işlemine benzer şekilde, Coinbase gibi takas platformları günlük bir limit belirler ve işlemin tamamlanması birkaç gün ile bir hafta arasında sürebilir.

Kripto para ile ne yapabilirsiniz?

Kripto para ile yapabileceğiniz farklı şeyler bulunmaktadır. Üstelik bu liste sürekli büyümektedir.Günlük aktivitelere katılmaktan yeni teknolojik sınırları keşfetmeye kadar, yapabileceklerinize dair birkaç örnek vermek gerekirse:

• Alışveriş yapın: 8000'den fazla küresel satıcı Coinbase Commerce aracılığıyla kripto para ile ödeme kabul etmektedir.
• Bağış yapın: Kripto ile bağış yapma veya toplamanın çeşitli avantajları vardır ve kâr amacı gütmeyen birçok kuruluş bitcoin ile yapılan bağışları kabul eder.
• Hediye edin: Kripto para, yeni teknolojiyi öğrenmekle ilgilenen arkadaşlar ve aile bireyleri için harika bir hediyedir.
• Bahşiş verin: Yazarlar, müzisyenler ve çevrimiçi içerik oluşturan diğer bireyler bazen makalelerinin sonunda Bitcoin adreslerini veya QR kodlarını bırakır. Çalışmalarını seviyorsanız teşekkür etmek için onlara biraz kripto verebilirsiniz.
• Eşsiz yeni para ve teknoloji kombinasyonlarını keşfedin: Orchid, çevrimiçi olduğunuzda sizi korumaya yardımcı olan bir VPN'dir ve aynı zamanda dijital para birimidir. Temel olarak iki bölüme ayrılmıştır: Orchid VPN uygulaması ve OXT kripto para biriminden oluşur. Orchid, tamamen Ethereum ağında çalışır. İlginizi çekti mi? Burada daha fazla bilgi edinin.
• Seyahat edin: Kripto para birimleri belirli bir ülkeye bağlı olmadığından, kripto ile seyahat etmek döviz almak için para bozdurma ücretlerinden tasarruf sağlar. Hâlihazırda, öncelikli olarak veya belirli durumlarda sadece kripto harcayarak seyahat eden, kendilerine “kripto göçebeleri” diyen küçük ancak gelişen bir topluluk bulunmaktadır.
• Sanal oyun dünyasında mülk satın alın: Ethereum blok zincirinde çalışan Decentraland, tamamen kullanıcılarına ait olan ilk sanal dünyadır. Kullanıcılar sanal gece kulüplerinde parti yaparken veya sanal sanat galerilerinde gezinirken arazi, avatar kıyafetleri ve diğer her türlü şeyi satın alabilir ve satabilirler.
• Merkezî olmayan finansı, yani DeFi'yi keşfedin: Çeşitli yeni oyuncular, merkezi otoriteler olmadan, yatırım fonu benzeri yatırım araçları, kredi mekanizmaları ve bunların çok ötesinde özelliklerle küresel finansal sistemi baştan yaratmayı hedeflemektedir.