Hükümlü ve Tutuklunun Ödüllendirilmesi

8AJT...Ru5g

20 Jan 2024

436

Ceza infaz kurumlarının oluşumunun altında yatan temel felsefe, olumsuz davranışın karşılığı olan ceza ve bu ceza sürecinde uygulanan iyileştirme çalışmalarıyla suça meyleden düşünce yapısında olumlu yönde değişiklik oluşturmaktır.

Bu itibarla, toplumsal kurallara aykırı davranan ve hukuki yaptırımları görmezden gelerek suça bulaşmış bireylerin ceza infaz kurumunda geçirdiği süreçteki tutum ve davranışlarındaki değişim son derece önemlidir. Söz gelimi, vücut dokunulmazlığına karşı suç işleyen bireyin, ceza infaz kurumunda kaldığı süre zarfında, kendisine, diğer hükümlülere ve kurum personeline karşı tutum ve davranışları işlediği suça paralel seyretmekte ise, bu bireyin tahliye sonrasında tekrar suç işlemesi ve ceza infaz kurumuna geri dönmesi söz konusudur.

Buradan hareketle ceza infaz kurumunda geçen sürecin etkili değerlendirilmesi, olumlu davranışlar sergileyen bireylerin ödüllendirilerek takdir edilmesi, olumsuz davranışlara sahip bireylerin ise bu ödüllerden mahrum edilerek doğru davranışa yönlendirilmesi iyileştirmenin temel felsefesine önemli ölçüde hizmet edeceği açıktır. Bu durumun karar organlarınca değerlendirilmesi neticesinde 2013 yılında Hükümlü ve Tutukluların Ödüllendirilmesi Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.

Bu yönetmelikle birlikte iyileştirme programlarına aktif olarak katılım gösteren, kurumun yasal çerçevede işleyişine, asayiş ve güvenliğine katkı sağlayan, kurum yönetiminin ve personelin üstlendiği görevlere saygı duyan, diğer hükümlü ve tutuklularla uyumlu bir şekilde cezasını infaz eden bireyler ödüllendirilmeye başlanmıştır.

İlgili yönetmelikte ödüllendirmenin birçok türüne değinilmiş olup bu türler şu şekilde sıralanmıştır.

a) Kapalı ceza infaz kurumlarındaki evli hükümlü ve tutuklulara, kurum personelinin yakın nezareti olmaksızın eşleri ile mahrem görüşme
b) Haftalık açık veya kapalı ziyaret süresini uzatma
c) Kapalı ziyaret yerine açık ziyaret yapma
ç) Üst üste kullanılmayan ziyaret sürelerini toplu olarak kullanma
d) Haftalık telefonla görüşme sayı veya süresini artırma
e) Sosyal, kültürel veya sportif etkinliklerden öncelikli ve daha uzun süreli yararlanma
f) Haftalık harcama miktarını yarı oranında artırma
g) Tek kişilik odada televizyon bulundurma
ğ) Hediye
h) Takdir belgesi
ı) Tavsiye mektubu

Ödüllerin verilmesinde idare ve gözlem kurulu yetkilidir. Kurul en az ayda bir kez toplanmaktadır. Hangi ödülün kimlere verileceği kurul üyelerinin ya da diğer servislerin teklifi ile suç türü, cezası, bedensel ve psikolojik yapısı dikkate alınarak belirlenmektedir (m. 10). Ayrıca bazı ödül türleri hükümlü ve tutuklularca daha çok talep göreceğinden hareketle belli şartlara ve zaman aralığına bağlanmıştır. Ödül türlerinin niteliklerine kısaca değinilecektir.

Eş Görüşme Ödülü

Eş görüşme ödülü, hükümlü ve tutuklunun eşiyle kurum personelinin gözetimi altında olmaksızın gerekli mahremiyeti taşıyan oda ya da bölümde yaptığı görüşmedir. Bu ödül günün 09.00-17.00 saatleri arasında, üç saat ile 24 saat arasında değişen zaman diliminde, en erken ayda bir ve en geç üç ayda bir verilebilir (m. 11, 13). Eş görüşmesi yapacak eşin resmi olarak evli olduğunu gösterir belgeyi ibraz etmesi ve bulaşıcı hastalıklar hususunda gerekli sağlık şartlarını taşıması gerekmektedir. Eğer eşlerin herhangi birinde yakın temas ve cinsel yolla bulaşabilecek bulaşıcı bir hastalık söz konusu ise yazılı olarak taraflar bilgilendirilmektedir (m. 15).

Aile Görüşme Ödülü

Bu ödül, çocuk hükümlü ve tutuklunun en geç iki ayda bir olmak üzere, üç saat ile yirmi dört saatlik zaman diliminde anne, baba veya vasisi ile personel gözetimi olmaksızın yaptığı görüşmeyi kapsamaktadır. Bu ödülün uygulanmasında çocuğun suç türü, psikolojik yapısı, bireysel özellikleri ve ihtiyaçları dikkate alınmaktadır (m. 17).

Haftalık Ziyaret Süresinin Uzatılması Ödülü

5275 sayılı Kanunun ilgili maddeleri kapsamında hükümlü ve tutukluların haftalık 30-60 dakika arası kapalı görüş ve aylık yine aynı sürede açık görüş hakları bulunmaktadır. Bu ödüllendirme bu sürenin iki saate kadar uzatılmasını öngörmektedir. Haftalık ziyaret süresinin uzatılması ödülünden ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla hüküm alanlarda belli şartlar altında yararlanabilmektedir (m. 19).

Kapalı Ziyaret Yerine Açık Ziyaret Yaptırılması Ödülü

Bu ödül hükümlü ve tutuklunun haftalık gerçekleştirdiği 30-60 dakikalık kapalı görüşün açık ziyaret şeklinde uygulanmasını içermektedir (m.20).

Kullanılmayan Ziyaret Sürelerinin Birleştirilmesi Ödülü

Bu ödül, üst üste kullanılmayan en fazla üç kapalı görüşün birleştirilerek kapalı ya da açık görüş şeklinde uygulanmasını içermektedir. Özellikle ailesi uzakta olan hükümlü ve tutuklu için teşvik edicidir. Her hafta yakınının ziyaretine gelemeyen ziyaretçiler kuruma geldiğinde görüş yapmadıkları kapalı görüş sürelerini toplu olarak kullanabilmektedir. Söz konusu birleştirilmiş görüşün kapalı görüş ya da açık görüş olarak mı uygulanacağı idare ve gözlem kurulu tarafından kararlaştırılmaktadır (m. 21).

Telefonla Görüşme Süresinin ve Sayısının Artırılması Ödülü

Ödül, 5275 sayılı Kanunun ilgili maddeleri doğrultusunda haftalık 10 dakika olarak verilen telefonla görüşme süresi veya sayısının iki katına çıkarılmasını öngörmektedir (m. 22).

Sosyal kültürel ve Sportif Etkinliklerden Yararlanma Ödülü

Ceza infaz kurumunda etkinlik salonları kısıtlı olup aynı anda tüm hükümlü ve tutuklunun bu salonlara çıkarılması mümkün değildir. Özellikle eğlendirici yönü ağır basan etkinliklere birçok kişi katılmak istemektedir. Bu anlamda bu ödülün verildiği bireye faaliyete katılım için öncelik tanınmaktadır. Ayrıca bu ödül, bir haftalık programlanmış etkinliğe katılan bireyin, etkinliğin tekrarlanması durumunda yine katılmasını içermektedir (m. 23).

Haftalık Harcama Miktarının Artırılması Ödülü

İnfaza tabi olan bireyler kurum kantininden istediği miktarda alışveriş yapamamakta, mevzuat çerçevesinde kurumlarda belirli bir harcama limiti belirlenmektedir. Bu ödül belirlenen harcama limitinin yarısı oranında artırılmasını öngörmektedir (m. 24).

Tek Kişilik Odada Televizyon Bulundurma Ödülü

Bu ödül ortak yaşam alanlarında bulunan televizyon dışında, kurum kantininden satın almak koşulu ile en fazla altı aya kadar tek kişilik odada televizyon bulundurabilmeyi içermektedir (m. 25).

Hediye Verilmesi Ödülü

Hediye bir sevgi ve değer verme göstergesidir ve sosyal hayatta sıkça rastlanmaktadır. Bunun aksine zor yaşam koşullarına sahip ve birçok sosyal hakkın kısıtlandığı kurumlarda kalan bireyler kendini değersiz hissedebilmekte ve hediyeleşme olgusunu çok yaşayamamaktadır. Bu itibarla bireysel ilgi ve ihtiyaçlar dikkate alınarak bireye farklı türden hediye ödülü verilerek gözlenen iyi davranışların devamı teşvik edilmektedir. Hükümlü ve tutukluya verilmesi planlanan ödül manevi değeri olan bir eşya olabileceği gibi haftalık harcama limitinin yarısını geçmeyecek şekilde para ödülü de olabilir (m. 26).

Takdir Belgesi Verilmesi Ödülü

İnfaz sisteminin öngördüğü davranışları sergileyen bireylere ödül olarak takdir belgesi verilebilir. Bu belge bireyin rızası doğrultusunda törenle verilebilir. Belli şartlar altında bu törene bireyin birinci derece yakınları da katılabilmektedir (m. 27).

Tavsiye Mektubu Verilmesi Ödülü

Bu ödül, infazı boyunca takdir gerektiren davranışları sergileyen bireylere salıverilme sonrasında özellikle iş arama ve işe yerleşme hususunda yararlı olabilecek tavsiye mektubunun düzenlenmesi ve kurumdan ayrılırken verilmesini içermektedir (m.28).

Kaynaklar: