Celestia, Avail, 4844, Danksharding..

A2BK...y5qo

15 Jan 2024

100

Şimdi size bir blokzincirlerde transferlerin bir yaşam döngüsünü anlatacağım, bunu anlatınca yukarıdakileri anlayacaksınız.

Temelden anlatıyorum ve Ethereum'dan gidelim.

Chrome'u açtınız, Metamask'ı kurdunuz. İçinde Ether de var diyelim..

Uniswap'a girip swap tuşuna bastınız ve Metamask pop-up çıkardı. Onaya bastınız.

İşte bu andan itibaren bu transfer blokzincirde şöyle bir yolculuğa çıkıyor.

1. Siz Metamask'tan imzayı atar atmaz, Metamask bu transferi cüzdanın bağlı olduğu Ethereum node'una gönderiyor.

2. Ethereum Node'u bu transferi alıyor ve sistemdeki diğer node'lara diyor ki, beyler biri şöyle bir transfer yaptı.

3. Diğer nodelar da bu transfer bilgisini alıyor. Bu transfer Mempool denilen blokzincire yazılmayı bekleyen bir bekleme yerine geçiyor.

(Bu noktada sizin Swap işlemi Etherscan'de görünüyor, ama henüz onaylanmamış, bloğa girmek için sıra bekliyor.)

4. 32 Ether'i olan nodelar bu Mempooldaki swap transferini görüyor ve aralarında bu transfer doğru mu değil mi, aralarında bir konsensus'a varıyorlar. Transferde herhangi bir hata veyahut üç kağıt yoksa bu transferi alıp EVM'de çalıştırıp, gerekli işlemci hesaplamasını ve Tx'in işlem ücretini çıkarıyorlar.

5. Bu hesaplama tamamlandığında bu validatorler bunu bir sonraki bloğa yazıyor.

(Etherscan'e baktığınızda ne kadar işlem ödediğiniz, bu Tx'in hangi blokta olduğu, ne kadar Gas harcadığı vs. görünüyor.)

Bu Tx bloğa yazıldıktan sonra artık o blokzincirin tapulu malı oluyor. Sonsuza dek o transferin orada olduğu o blokzincire kurulan her fullnode tarafından doğrulanıyor.

Burada 4 iş dönüyor.

1. Execution: Tx'in EVM tarafından çalıştırlması
2. Settlement: Tx'in nodelar tarafından tutulması
3. Data: Tx'in verilerinin blokzincirde bulundurulması
4. Consensus: Tx'in doğruluğunun onaylanması

Bu kadar.Şimdi bu zamana kadar tüm blokzincirler bu 4 işi tek başına yapıyordu. Ve bu 4 işi aynı anda çok hızlı ve ucuz yapmak blokzincirdeki nodeların üstüne düşen yükü ciddi anlamda artırdığından bu işleri dağıtma yoluna gidildi.

Modülarite denilen şey de zaten bu 4 olayın birbirinden ayrılıp, tek blokzincirde değil de başka blokzincirlerden de faydalanalım mantığından ileri geliyor.

Özellikle Execution ve Data blokzincirlere ciddi anlamda iş yükü bindiren şeyler. Bunlara modülarite kazandırılmak istendi ve

Execution'da: Rolluplar çıktı. İşlemleri Arbitrum'da, Starknette yapıyorsunuz. Ethereum'dan çıktı olaylar.

Yalnız Arbitrum da Starknette çok ucuz değiller, daha doğrusu geniş kitlelere yayılmak için ucuz değiller. Çünkü Rolluplar Data kısmını hala daha Ethereum'a gönderiyor.

Celestia çıktı dedi ki, ben Data Availability Sampling yaparak tüm Rolluplara çok ama çok ucuz Data servisi verebilirim.

Atıyorum Arbitrum'da yapılan işlemin Datası 0.10 Dolara Ethereum'a işlenirken, Celestia'da 0.0001 Dolara saklanıyor.

Bu durumda Celestia Rolluplar için son derece güzel bir Data hizmeti sunan bir DA Network olmuş oldu. Uzun uzun konuştuk bunu, çok konuştuk. İlk konuşanlardanım. Bilen biliyor.

Şimdi Ethereum diyor ki, Rolluplara ucuz Data hizmeti verebiliriz, 4844 diye bir güncelleme var; bu güncelleme ile birlikte Ethereum blokları içinde Rolluplara spesifik bir yer ayarlayalım, Rolluplar Datalarını buraya yollasın, ucuz bir şekilde kullansınlar.

Danksharding ise 4844'teki Rolluplara ayrılan bu yerleri DAS yaparak devasa bir yer haline getirmeyi ve Ethereum'u Celestia'ya çok benzer bir yapıya evriltmeyi hedefliyor.

Geldik Avail'e.

Avail ile Celestia aslında aynı. Aralarındaki fark minimal, ciddi bir fark da yok. Arz edeyim;

Celestia da data hizmeti veriyor, Availde.

Celestia Dataların doğruluğunu Fraud Prooflarla sağlarken, Avail KZG commitment denilen zk teknolojisi ile sağlıyor.

Celestia'nın konsensus'u Cosmos'un kullandığı Tendermint, Avail'in ise Polkadot'un kullandığı GRANDPA + BABE denilen bir hibrid konsensus.

Bu kadar.

Avail biraz daha iyi diyebilirim, ama çok fazla önemi var mı, yok. İkisinin de ucuz data sağlaması yeterli bir etken.

Danksharding ise Avail'e çok ama çok benzeyen Ethereum'un geliştirdiği bir DAS yöntemi.

4844 gelince Rolluplar Ethereum'a ucuz Data gönderebilecek, dolayısı ile ben özellikle TIA'ya ufak short deneyeceğim. Çünkü Rolluplar Celestia yerine tekrardan Ethereum'a Data göndermek isteyeceklerdir diye düşünüyorum.

Saygılarımla