KARS
Kars (Ermenice: Կարս veya Ղարս Gars, Azerice: Qars, Kürtçe: Qers, Rusça: Карс Kars), Kars ilinin merkezi olan şehirdir. Türkiye'nin rakımı en yüksek il merkezlerinden biri olan, köyleri ile birlikte nüfusu 100 bini aşan (Şehir merkezi: 90.523, toplam: 118.201) şehirlerinden biridir. Merkez ilçeye bağlı, 23 mahalle ve 72 köy bulunmaktadır. Çeşitli etnisitelerin birlikte yaşadığı il merkezinde kültürel farklılıklardan ve zenginliklerden bahsetmek mümkün olup kozmopolit bir yapı söz konusudur.[1] Kars, Kültür ve Turizm Bakanlığının 2023 yılı için Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Turizm Stratejisi Eylem Planı kapsamına alınan 15 il merkezinden birisidir. Bu proje ile hedeflenen, il merkezlerini "Kültür Turizmi Geliştirilecek Marka Kentler" ilan edip gelişmelerini sağlamaktır.[2]
Kars, geçmişte Bagratlı Krallığı'na[3] ve Cenub-u Garbi Kafkas Hükûmeti'ne[4] (Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti) başkentlik yapmış bir sınır şehridir. Bu özelliği ile Türkiye'de herhangi bir ülkeye başkentlik yapmış ender şehirlerden birisidir.
Türkiye'nin Kafkasya'ya açılan kapısı konumundaki bu şehir, Kafkas Üniversitesinin açılmasıyla hızla gelişmeye başlamış ve zaman içinde bir öğrenci kenti durumuna gelmiştir. Ayrıca şehir merkezine altı kilometre uzaklıktaki havalimanı sayesinde de bölgesinde ulaşım ağının kesiştiği bir noktada yer alır. Bunun dışında kara ve demir yolu ağlarıyla ülkenin diğer yerleşim birimlerine ulaşımda da bir sorun yoktur.
Kentte 2004 yılından bu yana Azerbaycan Başkonsolosluğu bulunmaktadır.[5]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Coğrafi konumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Kars merkez ilçesi, Doğu Anadolu Bölgesi'nin, Erzurum - Kars Bölümü'nde yer alır. Kuzeyinde; Susuz, Arpaçay ve Akyaka'yla, doğusunda; Ermenistan'la, güneyinde; Digor ve Kağızman'la, batısında ise Selim ve Erzurum sınırlarıyla çevrilidir. Merkez ilçe yedi ilçe içinde sadece Sarıkamış ile komşu değildir. Serhat şehri Kars'ın bazı merkezlere olan uzaklığı şöyledir:
bazı yurt içi merkezlere olan mesafe [6]GüzergâhMesafeKars-Ardahan93 km.Kars-Iğdır140 km.Kars-Erzurum202 km.Kars-Erzincan390 km.Kars-Ankara1064 km.Kars-İstanbul1426 km.Kars-İzmir1702 km.
Coğrafi şekilleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kars Çayı üzerinde yapılmış Taşköprü, arka planda Kümbet Camii (Havariler Kilisesi)'nin kubbesi ve Evliya Camii'nin minaresi görülmektedir
Rakımı ortalama 1768 metreyi bulan Kars arazisinin büyük bölümü yaylalardan oluşur. Akarsu vadileriyle yer yer parçalanan yörede yaylalar dalgalı düzlüklerden oluşur. Kars ilinde yer alan önemli yükseltiler olan Allahuekber Dağları, Kısır Dağı, Akbaba Dağı, Aladağ ve Aşağıdağ'ın bir kısmı merkez ilçe sınırları içerisindedir. Kars Çayı, kentin güneybatısından geçer. Kent aynı adlı ovanın üzerinde kurulmuştur.
İklimi ve bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kars'ta karasal iklim hakimdir. Kars yaylalarının Kars yöresine ait olan iklimi, yüksek ve denizden sıradağlarla ayrılmış olduğundan çok serttir. Kışları kurak, yazları ise yağışlı geçen ilde en kurak geçen mevsim olan kışın sıcaklıklar zaman zaman -39 °C'ye kadar düşer. Karla kaplı gün sayısı ortalama 120'den fazladır. Burada don vakalarına sıklıkla rastlanmaktadır.[7]
Ortalama VerilerAylarOcaŞubMarNisMayHazTemAğuEylEkiKasArlOrtalama °C-10.4-8.8-2.45.310.213.917.517.613.47.30.3-6.5Ort.En Yüksek °C-4.8-2.93.011.416.621.025.526.222.115.06.6-1.2Ort.En Düşük °C-15.9-14.6-7.7-0.33.86.79.99.85.30.6-4.9-11.5Ort. Güneşlenme Süresi (saat)3.14.05.15.57.29.210.310.18.36.34.33.0Yağışlı Gün Sayısı10.010.411.514.218.614.710.78.86.99.48.310.4Aylık Toplam Ort.Yağış (kg/m2)20.322.529.452.077.274.757.440.627.939.626.022.5Kaynak: meteor.gov.tr
Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Ormanların çok yer tutmadığı şehrin doğal bitki örtüsü bozkırdır. Kars coğrafyası, önemli ekolojik sistemlerden sayılan plato ve dağ çayırlarına ev sahipliği yapmaktadır. Burada 1250'ye yakın tohumlu bitki doğal olarak yetişir. Bu bitkilerden 100 adeti dünyada başka hiçbir yerde yetişmeyen nadir bitki türleridir. Kars adını taşıyan birçok bitki çeşidi vardır. Örnek olarak: lathyrus karsianus, festuka karsiana, allium karsianum, caucalis karsianum ve nonea karsensis bunlardan birkaçıdır.
İlkbaharın gelmesi ile birlikte yörede kardelenler ve düğün çiçekleri açar. Ayrıca bahar aylarında yapılan tarla sürümlerinde ortaya çıkan lathyrus tuberosus yani koşkoz, yumrularının soyulması ile yenir. Bunun yanı sıra topuz dikeni, deli haşhaş, ısırgan otu, mantar, evelik, aş otu, kuşyemi ve yemlik gibi doğal bir şekilde yetişen bitkiler kaynatılarak yenir. Kars'ta sanayinin yeterince gelişmemesi olumsuzluk olarak değerlendirilse de toprak ve su kirlenmesinin pek yaşanmadığı bir olumlu özellik söz konusudur.[8]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
YılToplamŞehirKır1927[9]38.00613.90124.1051935[10]50.70218.05932.6431940[11]63.25824.75538.5031945[12]65.18522.36042.8251950[13]72.55321.13051.4231955[14][a]76.84731.14345.7041960[15][b]61.93432.14129.7931965[16]78.64441.37637.2681970[17]91.92753.33838.5891975[18]97.22554.89242.3331980[19]102.28658.79943.4871985[20]113.66069.29344.3671990[21]120.35178.45541.8962000[22]114.07178.47335.5982007[23]110.44376.99233.4512008[24]110.28375.29134.9922009[25]111.51176.72934.7822010[26]108.06473.82634.2382011[27]111.00876.92834.0802012[28]111.59778.10033.4972013[29]110.73677.67433.0622014[30]111.27879.28931.9892015[31]112.26081.74230.5182016[31]113.55982.97530.5842017[31]114.69485.22529.4692018[31]115.89186.34929.5422019[31]116.71288.18328.5292020[31]118.20190.52327.678
