Kripto Para ve Yatırım Psikolojisi

Çoğumuz az ya da çok kripto paralar hakkında bir bilgiye sahibiz. Son yıllarda kripto paralara artan merakla beraber birçok kişi bu sektöre ilgi duymaya başladı. Ancak bu ilgiye araştırma ve soruşturma dahil olmayınca kulaktan dolma bilgilerle piyasaya girilerek yatırım yapılmaya başlandı. Hatta ‘’Bitcoin oynamak’’ gibi saçma bir tabir türedi. Bu şekilde düşünen insanlar yatırımı bir oyun olarak gördüklerinden kaybetmeye mahkum oldular ve birçok haber kanalında blockchain teknolojisini kötüleyen demeçler gördük. Peki insanların kripto para piyasasında kaybetmesine sebep olan nedir? Birkaç durumu inceleyelim.
Klasik finans, yatırım psikolojisinde insanların kendisi için en faydalı ve kârlı durumu seçme eğiliminde olduğunu savunur. Ancak kararlarımızın çoğuna bu şekilde rasyonel olarak değil de duygularımız ve bazı dış etmenlerin etkisiyle varırız. Bu etmenlerden biri de FOMO’dur.

FOMO (Fear of Missing out) Nedir?

FOMO, bir şeyleri kaçırıyor olma korkusudur. Birey, diğer insanların deneyimlediği, zevk aldığı, kazanç sağladığı durumlardan eksik kalma duygusu hisseder. İnternet sayesinde giderek globalleşen dünyamızda bu durum daha çok hissedilmeye devam etmektedir. Genelde internet üzerinde gördüğümüz paylaşımlar olumludur ve kazanç sağlandığını göstermektedir ancak arka planda yaşanan zorluklar ve kayıplar paylaşılmaz. Bu da bireyde pişmanlık ve bir şeyleri kaçırma duygusunu tetikler bu sebeple bireyin yatırım yaparken yanlış kararlar almasına ve fırsatları kaçırmasına neden olur.
Aslında FOMO’yu günlük hayatımızın çoğu anında da hissederiz. Buna uyanır uyanmaz telefonumuzu elimize alarak sosyal medya hesaplarımızı kontrol etmemiz de örnek olarak verilebilir.

Zihinsel Kestirme

Zihinsel kestirme, bir konu hakkında eldeki rasyonel verilere odaklanmak yerine uç örnekleri baz alarak yola koyulmaktır. Bir örnek üzerinden ilerleyecek olursak, bir projeye yatırım yapacaksınız ve bu projeye önceden yatırım yapan insanların deneyimlerini inceliyorsunuz. Bir kişi bu projedeyken küçük bir yatırım ile zengin, binlerce insan da parasını kaybetmiş olsun. Zihniniz direkt olarak hayalinizdeki o zengin kişiye odaklanarak ona göre karar vermeye meyillidir ve kendinizin de öyle olacağını düşünerek elle tutulur bir inceleme yapmadan yatırım yaparsınız. Bir umut içerisinde aynı senaryoyu yaşamayı beklersiniz ancak sonuç istediğiniz gibi olmaz, hem zaman kaybedersiniz hem de maddi kayıp yaşarsınız.

Kendini Doğrulayan Kehanet

Bu durum zihinsel kestirme ile bağlantılıdır. İnsanların bir şeyin olacağına inanıp ona göre hareket etmesi bazen o şeyin gerçekleşmesini sağlıyor. Örneğin Elon Musk, Dogecoin hakkında bir tweet attığında çoğu insan bunu bir alım sinyali olarak düşünür ve Dogecoin satın almaya başlar. Bir furya oluşarak talep baskısı doğar ve fiyat hızlıca yükselir. Bu fiyatlamanın içerisinde olamayıp geç kalmış kullanıcılarda ise FOMO etkisi görülür ve düşüşün başlayacağını kestirmelerine rağmen zirveye yakın bir fiyattan alım yapabilirler. Bu fiyattan itibaren düşüş başladığında ise kişi ‘hep ben aldıktan sonra düşüyor’ gibi bir düşünce geliştirir. Rasyonel düşünmekten uzaklaşarak panik satışlarına ve panik alımlarına devam eder.
Piyasa Döngüsü Psikolojisi

Ait Olma Hissi

Bazı insanlar için bu sektör bir yatırımdan fazlasıdır. Bu insanlar çevre ve sosyal medyanın etkisiyle kripto para birimlerine aidiyet duygusu içerirler. Böyle düşünen insanları birleştiren birçok etken vardır. Yatırım yaptıkları kripto paradan elde ettikleri kâr ile gerçekleştirilmesi umulan hayaller ve edinilen yeni kelimelerle bir kültür oluşturulması örnek olarak verilebilir.
Bu fikre sahip insanlar bir gruba ait olma ihtiyacı hissederler ve futbol takımı tutar gibi kripto paralarla ilgilenirler. Yatırım yaptıkları araçlara söylenen olumsuz yorumlara ve eleştirilere karşı savunmaya geçerler. Ancak bu, kişinin finansal durumuyla doğrudan ilgili bir durum olduğundan beklenmeyen bir fiyat hareketinin sonunda istenmeyen sonuçlar doğabilir.

Kazanmayı Beklemek

Kazanmayı beklemek bazen kazanmaktan daha keyiflidir. Bu düşüncede olan insanlarda kazandığı sonuçtan ziyade, kazanma sürecindeki beklentilerinden daha çok keyif aldıkları gözlenir. Bu da bir bağımlılık yaratarak insanda işlem açlığı oluşturur ve kontrolsüz bir şekilde yatırım yapılmasına sebep olur. Kripto gibi volatilitesi yüksek bir piyasada bu durum iç açıcı sonuçlar vermez.

Blockchain teknolojisi ve kripto paralar, artık kimsenin karşı koyamayacağı bir şekilde gelişerek hayatımıza dahil olmuş durumdadırlar. İster sadece teknolojisi ile ilgilenelim ister yatırım aracı olarak görelim. En nihayetinde araştırma ve soruşturmayı her zaman yapmamız gerekir. Yatırım sürecinde duygularımıza hakim olarak rasyonel inceleme yapmak ve kararlarımızın altında yatan etmenlerin farkında olmak daha bilinçli kararlar almamıza yardımcı olacaktır.