Cezaevlerinde Yürütülen Eğitim Çalışmaları

8AJT...Ru5g

21 Jan 2024

310

Ceza infaz kurumlarında yürütülen eğitim çalışmaları yasal olarak öncelikle 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına Hakkında Kanun’a (2004) dayanmaktadır.

Nitekim İlgili kanunun 73. maddesi ve 75. maddesinde şu ifadeler yer almaktadır:

Madde 73-
Hükümlünün geçmişi, suçluluk nedenleri, suç sicili, fizik yeteneği ve ruhsal yapısı, kişisel doğası, arz edebileceği tehlike hâlleri, hapis cezasının süresi, salıverildikten sonraki beklentisi dikkate alınarak, toplumun hukuka uygun hareket eden ve üretken bir üyesi olarak yaşamını sürdürmesini sağlayacak ve bireysel ihtiyaçlarına uygun bir biçimde iyileştirme programları uygulanır. Bu programların hazırlanması ve uygulanması amacıyla ceza infaz kurumlarında eğitim ve psiko-sosyal hizmet servisleri oluşturulur.

Madde 75-
(1) Ceza infaz kurumlarında bulunduğu süre içinde hükümlüye, kişiliğini geliştirecek, eğitimini güçlendirecek, yeni beceriler elde etmesini, suç işleme eğilimini yok etmeyi sağlayacak ve salıverilme sonrasına hazırlayacak programlar uygulanır.
(2) Hükümlünün yaş, ceza süresi ve yeteneklerine öncelik verilerek ekonomik ve kültür durumuna uygun biçimde düzenlenen eğitim programları; temel eğitim, orta ve yüksek öğretim, meslek eğitimi, din eğitimi, beden eğitimi, kütüphane ve psiko-sosyal hizmet konularını kapsar.

Kurumlarda yürütülen eğitim ve öğretim çalışmaları ikinci olarak Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik’e (2020) dayanmaktadır. İlgili yönetmeliğin 88. maddesinde şu ifadelere yer verilmektedir:

(1) Kurumlarda eğitim ve öğretim; hükümlüye yeni ve olumlu davranışlar kazandırmayı hedefleyen ve bu amacı gerçekleştirmek üzere beden, zihin, ahlâk ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı bir biçimde gelişmiş bir yapıya, özgür ve bilimsel düşünceye, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan hakları ve onuruna saygılı, yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek, bilgi, yetenek, beceri ve davranışlarını geliştirmek, birlikte çalışma ve iş görme alışkanlığı kazandırarak yaşama hazırlamak, kendilerinin geçim ve mutluluklarını sağlayacak faaliyetleri içeren hizmetlerin bütünüdür.

(2) Hükümlüye, kurumda bulunduğu süre içinde, kişiliğini geliştirecek, eğitimini güçlendirecek, yeni beceriler elde etmesini, suç işleme eğilimini yok etmeyi sağlayacak ve salıverilme sonrasına hazırlayacak eğitim programları uygulanır.

(3) Eğitim programları; temel eğitim, orta ve yüksek öğretim, meslek eğitimi, din eğitimi, beden eğitimi, kütüphane ve psiko-sosyal hizmet konularını kapsar.

(4) Eğitim programları, hükümlünün, yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, ceza süresi, yetenekleri ve kültür durumuna uygun olarak hazırlanır.

İlgili yönetmeliğin 86. maddesinde ise ‘İyileştirme programlarının hazırlanması ve uygulanması amacı ile kurumlarda, eğitim ve psiko-sosyal hizmet servisleri oluşturulur.” ifadesi yer almaktadır. Böylelikle iyileştirme çalışmalarının hareket noktası ve lokomotifi olarak eğitim ve psikososyal hizmet servislerinin belirlendiği anlaşılmaktadır.

Kurumlarda yürütülen eğitim ve öğretim çalışmaları üçüncü olarak 46/1 no.lu Genelgeye (2007) dayanmaktadır. Söz konusu genelge, ceza infaz kurumlarında yürütülmesi planlanan eğitim çalışmalarına ve uygulanacak eğitim programlarının çeşitlerine yönelik ayrıntılı bilgiler içermektedir. Bu itibarla genelge uygulayıcılara bir rehber, kılavuz ve başvuru belgesi niteliği taşımaktadır.

46/1 no.lu Genelgenin İkinci Bölüm- Eğitim İlkeleri başlığı altında şu ifadelere yer verilmektedir:

(1) Hükümlü ve tutukluların maddî ve manevî kalkınmaları için eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerekliliği ve yararı bütün dünyaca kabul edilmiştir. Bu faaliyetler, en etkili iyileştirme aracı olduğu kadar, kurum rejiminin gerektirdiği disiplin ve düzene en iyi uyan yaşayış sistemidir.

(2) Eğitime yönelik çalışmalardan beklenen; hükümlü ve tutukluların doğru davranış, tutum ve alışkanlıkları benimseyerek, yeniden suç işlemelerini önleyecek ahlâkî değerler kazanmalarını sağlamak, kurum hayatını normal hayata yakınlaştırarak, bu kişilerin salıverilmelerinden sonra topluma uyumlarını kolaylaştırmak ve dış olaylara, tahriklere karşı sabırlı, dayanıklı ve soğukkanlı hâle getirmektir.

Genelgede, hükümlü ve tutuklular için hedeflenen bilgi, beceri ve davranışlara ulaşmada temel olan eğitim çalışmaları ve sosyal kültürel etkinlik çeşitleri ile iş ve meslek eğitimi detaylandırılmaktadır. Eğitim ve öğretim çalışmaları ile ilgili, Yetişkin 1. ve 2. Kademe Eğitimi Başarı Kursları, Açık Öğretim Ortaokulu ve Açık Öğretim Lisesi, Açık Öğretim Fakültesi, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi ve Millî Eğitim Bakanlığı Tarafından Yapılan Sınavlar, Yüksek Öğretim Çalışmaları, Hazırlık Kursları, Din Hizmetleri ve Ahlaki Gelişim, Kütüphane Faaliyetleri, Eğitimde Teknolojik İmkânlardan Yararlanılması, Diploma, Sertifika vb. Törenlerin Yapılması başlıkları altında içerik sunulmaktadır.

Sosyal Kültürel Faaliyetler başlığı altında Konferans ve Seminerler, Spor Çalışmaları, Diğer Sosyal ve Kültürel Çalışmalar (Tiyatro, konser, sinema gösterimi, resim, karikatür, halk oyunları vb. ile belirli gün ve hafta kutlamaları) gibi etkinliklere yer verilmektedir.

İş ve Meslek Eğitimi başlığı altında hükümlü ve tutukluya meslek kazandırmanın önemine değinilmekte ve kurumlarda meslek eğitimine yönelik kursların devamlı olarak açılması gerektiği vurgulanmaktadır. Mesleki atölyelerde ihtiyaç duyulan araç ve gereçlerin diğer kamu kurum ve kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapılarak birlikte karşılanması için gerekli girişimlerin yapılması istenmektedir.

Yukarıdaki bilgiler ışığında, ceza infaz kurumunda barınan ve suça bulaşmış hükümlünün kurumda kaldığı süre içerisinde iyileştirilmesine son derece önem verildiği, bu süreçte uygulanabilecek program çeşitlerinin detaylandırıldığı, programların gerek hazırlanmasında ve gerekse uygulanmasında eğitim ve psikososyal yardım servislerine etkin bir misyon yüklendiği görülmektedir.

Kaynaklar: