ORkiDE

İyi bakıldığı zaman uzun yıllar güzelliğini koruyabilen ve her yeni açan çiçeği ile daha da güzelleşen orkideye nasıl bakılmalı? Orkide bakımı püf noktaları nelerdir, evde orkide bakımı nasıl olmalıdır, orkide nasıl çiçek açtırılır ve daha birçok merak edilen sorunun yanıtını bu sayfadan alabilirsiniz. Orkide bakımına dair gerekli tüm bilgileri sizler için hazırladık.

Orkidenin Özellikleri

  ⏩ Dünya üzerinde yaklaşık 880 cinsi ve 22.000’den fazla türü olan orkideler, çoğunluğu tropik bölgeler olmak üzere geniş bir alana yayılmışlardır.
  ⏩ Beyaz, mavi, eflatun ve tonlu çiçekleri, dayanıklı yapısı ve güzelliği ile her dönemin en sevilen çiçeklerinden biri olan orkidenin ülkemizde de en bilinen ve tercih edilen orkide cinsi olan Phalaenopsis orkidedir. Bu türün kısa bir gövdesi vardır. Yayvan ve geniş yaprakları köklerini kapatır.
  ⏩ Yılda en az 2 defa çiçek açarlar ve 12 haftaya kadar çiçeklerini sergilerler. Eğer orkide bakımı güzel yapılırsa çiçeklenme 3 hatta 4 defa görülebilir.

Orkide Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Güneş - Işık:
Orkide fazla güneşi sevmez, çiçekleri hemen bozulur ancak hiç güneş almayan ve loş yerde bulunması da iyi değildir.
Yeterince güneş alamayan orkide çiçek açmayacaktır. Orkidenin üzerine gelen güneş yarı yarıya filtrelenmiş olmalıdır, yani dokunduğunuz zaman yaprakları hiç ısıtmamalı ya da çok az ısıtmalıdır.
Sıcaklık:
Orkideler tropikal bitkiler olsalar da yaz aylarında aşırı sıcak olan bölgelerimize uygun değildir. Orkidenin sağlıklı büyümeye devam etmesi için en az 18º C derecede ve en yüksek 29º C derecede durması gereklidir. Daha azı veya daha fazlası uzun süreli olmadıkça gelişimi engellemese de uzun vadede bitkinize zarar verir.
Nem:
Orkide türüne göre nem konusunda istekleri değişen bir çiçektir. Ancak genel olarak incelendiğinde gündüz en az %50, gece en az %70 oranında nem isteyen çiçeklerdir. Bu ölçülerden daha yoğun nemli havada daha sağlıklı ve daha hızlı büyüyecektir.
Sulama
Orkide için sulama hayati derece önemlidir. Fazla sulama bitkinin köklerine onarımı zor hasarlar verir. Orkidenin sulaması bitki ihtiyacına ve iklime göre değişir. Ancak genellikle haftada bir kez ya da aynı ölçüdeki suyu iki ayrı güne bölerek ve dinlenmiş oda sıcaklığındaki su ile sulanmalıdır.
Orkide sulamanın sık tercih edilen 3 tane metodu vardır. Bunlar:
  ⏩ Daldırma yöntemi ile orkide sulama: Daldırma yöntemi ile orkide sulamak için saksınızı önceden dinlendirilmiş su dolu bir kap içerisine oturtup tüm kökler ıslanana kadar 10-15 dakika kadar su içerisinde bırakın. Ardından saksıyı kaptan çıkarıp kalan suyun süzülmesi ve yeteri kadar kuruması için bekletip eski yerine alın. Bu yöntemi haftada 1 kez uygulayabilirsiniz.
  ⏩ Buz küpleri ile orkide sulama: Bir diğer yöntem olan buz küpleri ile sert topraklı bitkilerde uygulaması oldukça popüler olan buz küpü ile sulama yöntemidir. Birkaç adet buz küpünü bitkinin yapraklarının altında kalıp yaprakları ıslatmayacak şekilde yerleştirin. Böylece buz yavaş yavaş eriyecek, bitkinin toprağı suyu emebilme şansı yakalayacaktır. Erime tamamlandıktan sonra saksı altı tabağında su kalırsa boşaltmayı unutmamalısınız. Bu yöntem ile bitkinizi haftada iki defa sulayabilirsiniz.
  ⏩ Doğrudan su dökme: Elbette çiçeğinizi sulamak için klasik yolları da tercih edebilirsiniz. Daha önceden dinlendirmiş olduğunuz oda sıcaklığındaki suyunuz ile orkidenizin saksısına doğrudan su dökebilir, saksı tabağında kalan suyu boşaltabilirsiniz. Bu yöntem ile haftada bir defa bitkinizi sulayabilirsiniz.
İpucu: Bitkinizi fısfıs ile sulamamalısınız. Bu yöntem ile sulandığında yapraklar ıslanabilir ve yapraklar kurumadığı takdirde mantar problemi gözlemlenebilir.
Toprak:
Orkidenin toprağı kendine özeldir, her toprakta yetişmez. Çeşitli lif ve torflar ile hazırlanmış bir karışım ister. Toprak değişimini saksı değiştireceğiniz zaman yapabilirsiniz.
Gübre:
Çiçeklenmeyi teşvik etmek adına orkidenizi düzenli aralıklarla gübreleyebilirsiniz. Orkide toprağı klasik süs bitkilerinden farklı olduğu için her zaman sıvı gübre veya besin kullanmanız gerekir. Ayda bir kere bitkilerinize sıvı gübre verebilir, dilerseniz vermeniz gereken miktarı 4’e bölerek haftalık olarak da uygulayabilirsiniz.

İpucu: Sıvı gübreyi buz kaplarında dondurabilir ve bitki toprağına bırakarak yavaşça eriyip köklerce emilmesini sağlayabilirsiniz.
Saksı Seçimi:
Orkidelerin kökleri ışığa ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple orkide saksısı şeffaf ve ışık geçirebilen türde olmalıdır. Saksı değişimi yapılacağı zaman köklere zarar vermemek adına gerekirse saksı kesilerek çıkarılmalıdır ve dışarı çıkan hava kökleri saksı içerisine sıkıştırılmamalıdır.
Budama:
Orkideler çoğunlukla çiçeklendikten sonra 3-4 ay kadar çiçeklerini muhafaza ederler. Çiçekler döküldükten sonra çiçek sapları bir süre daha canlı kalır. Orkide sapınız yeşil olduğu müddetçe hala canlı demektir. Ancak sap kurumaya başlayıp kahverengini aldığında artık çiçekte kalmasının bir yararı olmayacaktır. Kahverengi olan sapı steril bir makas ile çapraz şekilde kesip bitkiden ayırabilirsiniz. Bitki sapı yeşil iken keserseniz, bu kısmı yeni bir orkide üretmek için çelik olarak kullanabilirsiniz.

Phalaenopsis Orkideler Nasıl Çoğaltılır?

Orkide çoğaltma için birkaç yöntem denenebilir. En çok kullanılan 3 yöntem ise çelikle, keiki ile ve ayırma yöntemi ile çoğaltmadır.
Çelikle Orkide Çoğaltma
Çelikle çoğaltma tekniği, üretilecek bitkiden alınan ve çelik adı verilen bir gövde, kök veya yaprak parçası ile yeni bir bitki oluşturma tekniğidir. Bu yöntemi kullanabilmeniz için orkidelerinizin yeterince gelişmiş olması ve farklı noktalardan sürgünler vermesi gerekmektedir. Çelikle orkide çoğaltma adımları şöyledir:
  ⏩ Çiçeksizleri döküldükten sonra yeşil yaprakları bulunan bir sapı en alttan yukarı doğru 3 boğumun 1-2 cm üzerinden keskin ve steril bir bıçakla kesin. Burada bir nevi budama yapıyorsunuz. Bu sebeple bitkinizi budayacağınız zamanlarda elde edeceğiniz çelikler kullanışlı olursa orkidenizi çoğaltmayı deneyebilirsiniz.
  ⏩ Ardından kestiğiniz yere bahçe sülfürü tozu veya tarçın sürerek kesilen yerin çürümesini önleyebilirsiniz.
  ⏩ Sapın bir altındaki yaprak sağlığını kaybetmişse o bir daha kendini toparlayamaz. Bu sebeple eğer varsa temizlemelisiniz.
  ⏩ Sonrasında orkideyi tam gölge bir alanda tutmalısınız. Az da olsa güneş alırsa çiçek sapında yavru oluşmaz.
  ⏩ Bitkiniz çiçek açmak için filiz verecektir. Orkidenizin çiçek sapında fide oluşunca tekrar eski yerine alın.
  ⏩ Sapta oluşan fide, büyüdüğü zaman sap birkaç santim alttan ve üstten keserek yavru fideyi ayrı saksıya dikebilirsiniz.
Ayırma Yöntemi ile Orkide Çoğaltma
Bir diğer orkide çoğaltma yöntemi ise ayırma yöntemidir. Phalaenopsis orkide çok seyrek kökünden yavru verir. Yavru yeterince köklenir ve en az iki yapraklı olursa o zaman ayırabilirsiniz. Ayırma yöntemi ile orkide çoğaltırken izlenecek adımlar şöyledir:
  ⏩ İlk önce orkidenizin köklerine zarar vermeden saksısından çıkarmalı ve biraz topraklarından biraz arındırdıktan sonra dikkatlice yavruları ayırmalısınız.
  ⏩ Yeni orkidelerinizi saksılara ekip, bitki kendine gelene kadar bir çubuk yardımı ile dik durmasını sağlayabilirsiniz.
Orkidenin kökten yavru vermesi çok az görülür ama eğer yeni yapraklar çıkardığı orta kısım bozulursa, o zaman kökten birden fazla yavru oluşturur. Bazıları yavru oluştursun diye bitkinin merkez yapraklanma yerini tahrip eder. Ancak bunu tavsiye etmiyoruz, çünkü orkideyi tamamen öldürebilirsiniz.
Bunu yöntemi kullanmak için en doğru zamanı beklemeniz gerekir. Orkideler aktif büyüme döneminden ve çiçek açtıktan sonra kök sürgünleri verir. Bu sürgünler üzerinde yeni yeşil yapraklar meydana gelecektir. Orkideniz oldukça büyüdüyse, farklı noktalardan birçok kök sürgünü verdiyse ve birçok farklı yaprak grupları ortaya çıktıysa ayırarak çoğaltabilirsiniz.
Keikiden Orkide Çoğaltma
Orkidenin uç kısımlarında oluşan bebek orkidelere keiki denir. Ana gövdeye bağlı oldukları halde kök veren bu orkideleri ayırarak çiçeğinizi çoğaltabilmeniz mümkündür. Keikileri ayırarak orkide çoğaltmanın adımları ise şöyledir:
  ⏩ Keikilerin yeterince olgunlaşmasını beklemelisiniz. İstenilen aşamaya geldiğinde keikide en az 2 yaprak ve kök bulunuyor ve kökler minimum 3 cm boyunda olacaktır.
  ⏩ Keikileri ayıracağınız günden 24 saat önce bitkinizi sulamalı ve kökleri beslemelisiniz.
  ⏩ Keikileri steril bir bıçak ile ayırıp ve orkide toprağı dolu bir saksıya dikin. Yeni orkidelerinizi bir çubuk ile sabitleyip ilk suyunu verin.

Sıkça Sorulan Sorular

Saksı dışına çıkan kökleri kesebilir miyiz?

Orkidenin kökleri klorofil taşıyabilir, özellikle ışık gören kökler yemyeşil olur. Bu sebeple saksı dışına çıktığı zaman kesinlikle zarar verilmemeli ve kesilmemelidir.
Orkidenin yeterince ışık alıp almadığını nasıl anlayabiliriz?

Orkideler için ışık çok önemlidir. Farklı türde orkidelerde farklı ışık ihtiyaçları vardır. Bitkinize en uygun ışığı ölçümlemenin en kesin yolu ise yapraklarını gözlemlemektir. Kahverengi yapraklar bitkinin fazla güneş aldığını ve daha az güneşe ihtiyacı olduğunu gösterirken açık yeşil renkli yapraklar bitkinizin biraz daha ışık istediğini belirtir.
Orkidem büyümüyor / çiçek açmıyor

Bunun en muhtemel sebebi orkidenizin yeterince güneş almadığı ve beslenemediğidir. Bir diğer etken ise sıcaklıktır. Bitkinizin en az 1 ay boyunca minimum 17 derece sıcaklıkta tutun ve çiçeklenmeyi gözlemleyin.
Orkide tomurcukları açmadan döküldü

Orkideniz çiçekli iken yaptığınız değişiklikler buna sebep olmuş olabilir. Aldığı ışık miktarı, aşırı sulama, toprak ya da saksı değişimi orkidenizi rahatsız edip bitkinin stres altına girmesine neden olmuştur. Aynı zamanda çiçeğinizi çok susuz bıraktıysanız da tomurcuklar dökülebilir. Bunun için saksı içerisindeki köklerin renklerini kontrol edin. Eğer yeşil renkli değilse, gri veya beyaz tonları hakimse bunun anlamı bitkinizin susuz kaldığıdır. Yalnız burada saksı dışına hava almak için çıkan köklerden değil, saksı içinde kalanlardan bahsediyoruz.
Orkide yaprakları kahverengi oldu

Kahverengi yapraklar, bitkinizin çok fazla veya doğrudan güneş aldığının göstergesidir. Bitkinizin yerini değiştirmeniz ya da ışığı doğrudan almamasını sağlamanız gerekir.
Orkide çiçekleri çürüyor

Orkidenizin köklerini fazla su içerisinde bıraktıysanız bitkinin çiçeklerinde çürümeler ve dökülmeler meydana gelebilir.