Ethereum (ETH) Nedir?

Ethereum, 2013 Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında Vitalik Buterin tarafından tanıtılan, blok zincir üzerinde akıllı uygulama çalıştırmaya olanak sağlayan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zincir projesidir. Ethereum sahip olduğu altyapı ile ERC-20, ERC-721 gibi birçok token standardında ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Ethereum blok zincirinin yerel kripto para birimi ise Ethereum (ETH)'dur.

Ethereum Projesi

Ethereum, Bitcoin’den sonra ortaya çıkan ve blok zincir üzerinde akıllı sözleşme oluşturmaya olanak sağlayan bir blok zincir projesidir. Ethereum projesi 2014 yılında duyurulması ile hızla gelişmiş ve kripto para dünyasında halihazırdaki birçok sektör ve yeni tokenların oluşmasına olanak sağlamıştır.
Ethereum projesi süreç içerisinde birçok zorluk ile karşılaşmış ve birçok yeni alanın doğmasına olanak sağlamıştır. Ethereum blok zinciri üzerinde akıllı sözleşme oluşturabilme özelliği ile merkeziyetsiz finans trendini başlatmış ve bu alanın oldukça büyük bir sektör haline gelmesine yardımcı olmuştur.
Ethereum projesi ilk olarak Proof of Work algoritması ile çalışmaya başlamış daha sonradan Eylül 2022 yılında Proof of Stake algoritmasına geçmiştir. Ethereum Merge olarak adlandırılan bu süreç, Ethereum projesinin daha ölçeklenebilir, hızlı, ucuz ve merkeziyetsiz bir şekilde çalışması için atılan adımların başlangıcıdır.
Ethereum daha ölçeklenebilir bir yapı ile kullanıcılarına daha hızlı ve daha ucuz bir deneyim yaşatmayı hedeflemektedir. Bütün bu hedeflerin yanı sıra diğer projelerin aksine Ethereum bu yapıyı merkeziyetsiz bir şekilde oluşturmayı hedeflemektedir.

Ethereum Kurucuları Kimlerdir?

Ethereum 2014 yılında Vitalik Buterin tarafından geliştirilen ve sonraki süreçte Mihai Alisie, Anthony Di Iorio, Charles Hoskinson ve Gawin Wood gibi birçok isimden destek bulunup geliştirilmiştir.
Geliştirme aşamasından sonra blok zincirin işlerliğini sağlamak üzere kâr amacı gütmeyen, Ethereum Vakfı kurulmuştur. Ethereum projesine ilk sermaye yatırımları 2014 yılının temmuz ayında yapılan çevrimiçi talep toplama yöntemiyle sağlanmıştır. Bu talep toplamada Ethereum alımları Bitcoin ile takas yolu ile yapılmıştır.

Ethereum Tarihi

• Ethereum ilk olarak Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında, Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından tanıtımı yapılan bir sistemdir. Genel olarak bir alt coin statüsünde görülse de Ethereum esasında blockchain teknolojisinin gelişmesini ve daha fazla alanda kullanılmasını amaçlayan bir yenilikçi bir sistemdir. Ethereum geliştirme sürecinin ardından Temmuz 2015 tarihinde piyasaya çıkmış ve hızla popülerlik kazanmıştır. Ethereum resmi web sitesi ethereum.org/tr/ linki üzerinden ziyaret edilebilir.
• 2016 yılında bir yazılım hatasından kaynaklı olarak hackerlar, akıllı kontrat ile çalışan bir girişim fonu olan DAO'dan (Decentralized Autonomous Organization) yaklaşık 50 milyon ABD doları (3,6 milyon ETH) çaldı. Bu hack sonrası Ethereum blok zinciri sert çatallanarak, hack olayını geri sarıp yoluna devam etti. Bu süreçte eski zincir Ethereum Classic olarak hayatına devam etti.
• 2017 yılında Ethereum blok zinciri üzerinde ERC-20 standardı oluşturularak geliştiricilerin uygulamalar ile uyumlu tokenlar geliştirmesi kolaylaştırıldı. 2017 yılında Ethereum üzerinde ilk merkeziyetsiz finans uygulaması olan MakerDao faaliyete geçti ve DAI stabil kripto para birimini piyasaya sürdü. Yine aynı yıl ETH ilk kez 100 ABD doları seviyesini aştı.
• 2018 yılında ise merkeziyetsiz finans alanında Compound ve Uniswap gibi platformlar hayata geçti. ETH, 2018 Ocak'ta ilk kez 1000 ABD doları seviyesini aştı, daha sonra tekrar 100 $'ın altına geriledi.
• 2020 yılında yaşanan DeFi popülaritesi ile Ethereum üzerinde birçok uygulama ortaya çıktı. Ethereum 2020 yılında ETH 2.0 geçişi için Beacon zincirini başlatacağını duyurdu. Ethereum 2.0 ile Proof of Work algoritmasından Proof of Stake algoritmasına geçmesi planlanmıştı. 2020 yılında Covid-19 salgını sonrası piyasada yaşanan yükselişler ile Ethereum 2021 yılında 4500 dolar seviyelerine kadar yükselmiştir.

Ethereum Nasıl Çalışır?

Ethereum, Bitcoin ağında olduğu gibi merkezi bir sunucu yerine “düğümler (node)” olarak katılan kullanıcılar sayesinde dünya çapında dağıtık bir şekilde çalışmaktadır. Bu çalışma şekli, blok zincir ağını merkeziyetsiz ve saldırılara karşı son derece dirençli hale getirmektedir. Böylece Ethereum blok zinciri üzerindeki bir düğümün çalışmaması durumunda ağ üzerindeki diğer düğümler sistemi ayakta tutabilmektir.
Ethereum, temelde Ethereum Sanal Makinesi (EVM) adı verilen bir bilgisayarı çalıştıran bir merkeziyetsiz sistemdir. Ethereum blok zinciri üzerinde düğüm oluşturan her bir doğrulayıcı merkeziyetsizliğe katkı sağlarken, ağ üzerindeki her işlemin birer kopyasını tutmaktadır. Birbirinden farklı kişiler tarafından tutulan bu kopyalar her blok sonrası güncellenerek birbirleri ile senkronize olabilmektedir.
Ağ üzerinde gerçekleştirilen eylemler "işlem" olarak kabul edilir ve Ethereum blok zincirindeki bloklar içinde saklanır. Doğrulayıcılar, bu blokları ağa bağlamadan önce işlem geçmişi ve kayıtlardaki doğrulukları kontrol ederler. Blok zincir üzerinde işlem doğruluğunu konusunda fikir birliğinin korunması için Proof of Stake (Hisse Kanıtı) algoritması kullanılmaktadır. Bu algoritma ile doğrulayıcı düğüm olmak için min 32 ETH kilitlenmesi gerekmektedir. Kilitlenen 32 ETH’dan sonra ağ ile senkronize olup, blok zincir üzerine bloklar eklenmeye başlanabilmektedir.
Ethereum tıpkı Bitcoin gibi şeffaf bir blok zincir yapısına sahiptir. Ağ üzerindeki bütün işlemler üçüncü kişiler tarafından görülebilir ve incelenebilmektedir (etherscan.io). Ancak bütün bu şeffaflığa rağmen Ethereum blok zinciri kullanıcılar için anonimlik de sağlamaktadır.
Ethereum blok zinciri üzerinde işlem yapabilmek için cüzdanınızda bir miktar ETH bulunması gerekmektedir. Ağ üzerinde gerçekleşen her bir işlem o anki arz talep ve yoğunluk dengesine göre bir miktar işlem ücreti ile gerçekleşmektedir. Her işlem, söz konusu işlemi başlatan kullanıcı tarafından ödenen “gaz” adı verilen bir ücretle gelir. Gaz, esasen bir limit görevi görür ve bir kullanıcının işlem başına yapabileceği eylem sayısını kısıtlar. Ayrıca gaz ücreti ağ spamlerini önlemek için de oldukça caydırıcı bir işlevi mevcuttur.
ETH, diğer kripto paralar gibi sınırlı bir arzı mevcut değildir. ETH arzı yıllık belirli bir enflasyon oranına göre artmaktadır. Bu oran o an doğrulayıcı olmak için kilitlenen ETH’ler ile ters orantılıdır. PoS mekanizmasında yeni ETH’lar stake ödülleri şeklinde dolaşıma girecektir. Ancak Ethereum üzerinde ağ kullanımına göre her işlem ücretinin bir kısmı yakıldığı için ETH bazı durumlarda deflasyonist bir yapıya bürünebilir.
Ethereum işlem ücretleri ağ etkinliğine bağlı olarak oldukça yüksek olabilmektedir. Bunun nedeni, bir bloğun toplam gaz kapasitesinin sınırlı olmasıdır. Sonuç olarak işlemlerini hızlı gerçekleştirmek isteyen kullanıcılar daha yüksek gas ücreti ödeyerek işlemlerini daha hızlı gerçekleştirilebilmektedir. Eğer bu durum birçok kullanıcı tarafından yapılıyorsa ağ üzerinde genel olarak işlem ücretleri talebi düşürmek için yükselmektedir. İşlem ücretlerinin talebe göre şekillenmesi ile ağ daha sağlıklı ve uzun ömürlü çalışabilmektedir.

ERC - 20 Nedir?

ERC-20, Ethereum blok zinciri üzerinde token yaratmak için kullanılan bir standart biçimidir. 2015 yılında Ethereum geliştiricisi Fabian Vogelsteller tarafından önerilen, ERC-20 standardı, bir tokenın Ethereum ekosisteminde nasıl çalışacağı, arzını ne kadar olacağı gibi birçok kurallar dizisinin temelini betimlemektedir. Daha basit bir anlatım ile ERC-20, Ethereum blok zinciri üzerinde birbiri ile aynı özelliğe sahip token yaratmak için temel kuralların belirlendiği bir standart olarak tanımlanmaktadır.

Ethereum Madenciliği ve Proof ve Stake

Ethereum blok zinciri ilk çıktığı zaman Proof of Work algoritması ile çalışan bir yapıya sahipti. Ağ üzerinde tıpkı Bitcoin blok zincirinde olduğu gibi cihazlar ile ağa katılan madenciler blok zincire blok eklemekte ve ağın güvenliğini sürdürmekteydiler. Ancak Ethereum, Merge ile PoW algoritmasından PoS algoritmasına geçişi ile Ethereum blok zincirinde madencilik faaliyetleri sonlanmıştır.
Ethereum PoS ile blok zincir üzerinde doğrulayıcı düğüm olabilmek için 32 ETH kilitlemek gerekmektedir. PoS ile çalışan diğer blok zincirlerin aksine merkeziyetsizliği daha d ön plana çıkarmak amacıyla tam düğüm için minimum ve maksimum gerekli olan ETH sayısı 32’dir. Yani 32’den fazla ETH kilitleyen bir düğümün söz hakkı yine 32 ETH üzerinden hesaplanır. Böylece Ethereum blok zinciri üzerinde daha merkeziyetsiz bir yapı oluşması hedeflenmektedir.

Ethereum Merge Nedir?

Ethereum Merge, Eylül 2022 tarihinde gerçekleşen ve Ethereum ana zincirinin PoW algoritmasından PoS algoritmasına geçişine verilen isimdir. Merge temelde PoW zincirinin PoS zinciri olan Beacon Chain şeklinde gerçekleşmiştir. Ethereum Merge güncelleştirmesi ile ana ağ üzerinde madencilik faaliyetleri sonlanmıştır. Ethereum Merge, Ethereum blok zincirinin uzun vade de daha ölçeklenebilir olmak adına atılan adımlardan ilki olarak anılmaktadır.
Ethereum Merge güncelleştirmesinin sorunsuz bir şekilde aktif edilmesi ile Ethereum’u uzun ve geliştirme odaklı bir yol haritası beklemektedir. Ethereum Merge toplam 5 evreden oluşan ve Ethereum’un potansiyel yol haritasının başlangıç aşamasıdır. Merge sonrası yol haritasında sırasıyla; Surge, Verge, Purge, Splurge başlıkları yer almaktadır.