37 Kat Daha İyi Olmak !

Türkçeye Atomik Alışkanlıklar olarak çevrilen ve “Atomic Habits” orijinal ismiyle 2018 yılında ilk baskısı yayımlanan bu kitap James Clear tarafından kaleme alınmıştır.
Ben, kitabın 5. Türkçe Baskısını, Sn. Sevinç Seyla Tezcan’ın çevirisinden okudum.
Kitap hakkındaki özet ve incelememi ikiye ayırmayı uygun buldum. İki yazılık dizinin ilk bölümü sizlerle 😊
Kitap, kapak sayfasında da belirtildiği ve benim de ilk bakışta tüm dikkatimi üstüne çekmeyi başardığı üzere “Kötü Alışkanlıklardan Kurtulup İyi Alışkanlıklar Edinmek İçin Kolay ve Etkisi Kanıtlanmış Bir Yöntem” öneriyor.
James Clear, gayet yalın ve herkes tarafından rahatça anlaşılabilecek bir dille yazmış.
Kitabın Giriş Bölümünde, James Clear’ın hikayesini okuyoruz. Bu hikaye aslında okuyucunun kitaba ilgisini yükselten ve onu yakalayan bir etkiye de sahip. En azından benim için öyleydi.
Alışkanlıklar; düzenli olarak ve pek çok örnekte olduğu gibi otomatik bir şekilde gerçekleştirilen bir rutin ve davranış olarak tanımlanmış.
Hayatımızdaki kötü alışkanlıklarımızdan kurtulup iyi alışkanlıklar edinmek aslında onlara sadık kalmamız halinde hayatımızda hatırı sayılır ve anlamlı sonuçlar yaratıyor.
Kitabın omurgası da bu kapsamda 4 davranış değişikliği yasasından oluşuyor.
1.     İşaret
2.     İstek
3.     Tepki
4.     Ödül
Bunları yazının ilerleyen bölümlerinde detaylandıracağım ancak öncesinde küçük değişikliklerin nasıl büyük farklar yaratabileceğini biraz konuşmak gerekiyor.
Şimdi bir soru!
Her gün %1 daha iyi olmak sizin için ne anlam ifade eder?
Aşağıdaki grafiğe bakalım.
Belki soruyu ilk okuduğunuzda bir çoğunuz için %1, küçük ve anlamsız bir büyüme/ilerleme gibi geldi. Fakat yukarıdaki grafik bize tıpkı bir yatırımcının süreklilik arz eden yatırımlarının bileşik getirinin mucizevi gücüyle katlanması gibi bir etki sunuyor. Her gün %1’lik iyileşme, 1 yıl sonunda 37 kat daha iyi olmak demektir. Tersi de neredeyse “0”a yaklaşmaktır.
Çoğu zaman alışkanlıkların gücünü anlamlandıramayız ve hayatımıza ne kadar güçlü etki ettiklerinin farkına varamayız. Çünkü kısa sürede bizi tatmin edecek bir sonuca ulaşamayabiliriz. Alışkanlıklarımıza yeteri kadar zaman tanır ve sabır gösterirsek, geriye dönüp baktığımızda daha belirgin sonuçlarını ve onların değerini görebiliriz.
Üç gün spor yapmak sizi fit yapmaz. İki hafta çalışarak dil öğrenemezsiniz. Eğer böyle beklentiler içine girerseniz eski rutinlerinize geri dönersiniz.
Sonuçlarınız, alışkanlıklarınızın gecikmeli ölçüsüdür.
Hedefe Odaklanmak?
Hedefler, ulaşmak istediğimiz sonuçlarla ilgilidir. Sistemler ise o sonuçlara giden süreçlerle.
Hedefe ulaşmak doygunluk hissine neden olur. Dolayısıyla hedefe ulaşmaya odaklanan kişi bu hedefe ulaştıktan sonra eski rutinine döner. Oysa sisteme odaklanan kişi sürekli iyileşme arar.
Hedefler mutluluğu kısıtlar. Sistemlere odaklanmak ve onları sevmek süreçten alınan zevki artıracaktır.
Alışkanlıklarımız kimliğimizi nasıl biçimlendirir?
Davranışsal değişimin 3 katmanı vardır;
Kimlik, süreçler ve sonuçlar.
Aslında kitabın bu kısmı odaklanılması gereken noktayı tarifliyor. Çoğu insan alışkanlıklarını değiştirme sürecine ne elde etmek istediğini düşünerek başlıyor. Bu aslında sonuca yani hedefe odaklanmak demek. Oysa kimliğe dayalı alışkanlıklar inşa etmek, “kim” olmak istediğimize odaklanarak başlamak en doğrusu. Kitaptan bunu daha somutlaştırabileceğiniz bir örnek verelim:
Sigaraya karşı direnen iki kişi düşünün.
İlkine sigara uzatıldığında yanıtı; “Teşekkürler, sigarayı bırakmaya çalışıyorum”
İkincisine sigara uzatıldığında yanıtı; “Teşekkürler, ben sigara içmem.”
İlk yanıta baktığımızda; kişinin sonuca odaklanmış olduğunu ancak eski kimliği tarafından sabote edildiği görebiliriz. Muhtemelen bir süre sonra eski rutinine dönecek.
Oysa ikinci yanıt; bir kimlik değişimini ortaya koyuyor. Olmak istediğiniz kişiye odaklanmak en doğrusudur.
Kimlik deyince…
Kimlik kelimesi latince “oluş” anlamına gelen “essentitas” ve tekrarlı anlamına gelen “identidem” kelimelerinden türetilmiştir. Kimliğiniz, kelime anlamıyla “tekrarlı varoluşunuzdur”.
Alışkanlıklarımız çoğu zaman kim olduğumuzu da tanımlar. O halde “ne” ya da “nasıl” diye değil,  “kim” sorusunu sormak zorundayız. Kim olmak istiyoruz? Bu, alışkanlıklarımızı belirlemek için son derece önemli. İnsan, alışkanlıklarına dönüşür.

4 Basit Adımda Daha İyi Alışkanlıklar Kazanmak
“Dene, başarısız ol, öğren, farklı şekilde dene”
Alışkanlıklar, düzenli olarak yüzleştiğimiz sorunları çözen bir dizi otomatik çözümdür. Öyleyse iyi alışkanlıklar edinmek ve bunların otomatik hale gelmesi, bizim için bilişsel yükü azaltarak diğer faaliyetlerimize/görevlerimize daha fazla odaklanabilmemizi de sağlar. James Clear, bu kısmı bilinçli ve bilinçsiz zihin olarak tanımlamış. Kendisinin ifadesiyle; “Bilinçli zihin, mümkün olduğu ilk anda görevleri otomatik olarak yapması için bilinçsiz zihne yıkar. Alışkanlıklar yaratılırken beyindeki aktivite düzeyi azalır.” Bu cümleyi okuduğumda aklıma Daniel Kahneman’ın “Hızlı ve Yavaş Düşünme” adlı kitabında irdelediği 1. Sistem ve 2. Sistem tanımları geldi. Özetle, insanın karar verme mekanizmasının iki sistem tarafından yürütüldüğü belirtilmektedir. 1. Sistem insanın hayattaki deneyimleri ile şekillenen ve duygusal olarak hızlıca karar vermemize yarayan mekanizmaları tarif ederken, 2. Sistem ise zihinsel çaba gerektiren ve problem çözmeye yönelik bir derin düşünme biçimini ortaya koyuyordu. Neyse konumuza dönelim.
Bir alışkanlık inşa etmek için 4 adım şu şekildedir;
İşaret : Bir ödülü çağrıştırır.
İstek : Her alışkanlığın ardındaki motivasyonu ve arzuyu tarif eder.
Tepki : Alışkanlığın kendisidir.
Ödül : Bizi tatmin eden ve öğretendir.
Bu, bir geri bildirim döngüsüdür.
İşaret, bir isteği tetikler.
İstek, bir tepkiyi (alışkanlığı) motive eder.
Tepki, bir ödül sağlar.
Ödül, isteği getirir ve işaretle bağdaştırılır.

Davranış Değişikliğinin 4 Yasası

İyi bir alışkanlık yaratmak için;

1.YASA – İŞARET --- Görünür Kılın.
2.YASA – İSTEK ---- Cazip Kılın.
3.YASA – TEPKİ ---- Kolaylaştırın.
4.YASA – ÖDÜL ---- Tatmin Edici Kılın.

Kötü bir alışkanlıktan kurtulmak için;

1.YASA – İŞARET --- Görünmez Kılın.
2.YASA – İSTEK ---- İtici Kılın.
3.YASA – TEPKİ ---- Zorlaştırın.
4.YASA – ÖDÜL ---- Tatmin Edici Olmaktan Çıkarın.

Bu haftalık yazıyı burada noktalıyorum. Davranış değişikliğinin 4 yasası olan; görünür kılmak, cazip kılmak, kolaylaştırmak ve tatmin edici kılmak başlıklarını bir sonraki yazıda, daha detaylı ele alacağım.
İyi pazarlar.