Bu Seri Aslansız olamaz 😁(ASLAN)

Aslan veya arslan (Panthera leo), Pantheracinsindeki büyük kedilerden biridir ve kedigiller(Felidae) ailesinin bir üyesidir. 184-208 cm (72-82 in) kafa-gövde uzunluğuna sahip yetişkin erkek bireyler, 160-184 cm (63-72 in) uzunluğundaki dişilerden daha büyüktür. Prideadı verilen gruplar oluşturan sosyal bir türdür. Bir aslan grubu, birkaç yetişkin erkekten, ilgili dişilerden ve yavrulardan oluşur. Dişi aslan grupları genellikle birlikte avlanır ve çoğunlukla büyük toynaklıları hedef alır. Aslan bir süper avcı ve kilittaşı avcısıdır. Her ne kadar bazı aslanların fırsatlar ortaya çıktığında insanları avladıkları bilinse de, tipik olarak bunu yapmazlar.
Erkek aslan
Dişi aslan
Pittsburgh Hayvanat Bahçesi'ndeki bir Afrika aslanı
Rakip erkeklerle sürekli olarak savaşmaktan kaynaklanan yaralanmalar ömürlerini büyük ölçüde azalttığından, vahşi ortamda nadiren 10 ila 16 yıl arasında yaşamaktadırlar.[4] Esaret altında 25 yıldan fazla yaşayabilirler. Aslanlar diğer kedilere kıyasla alışılmadık biçimde sosyaldirler. Gün boyunca ağırlıklı olarak uyumayı tercih eden aslanlar, nadiren alacakaranlıkta sıklıkla gece (Gececil hayvanlar) aktiftir.[5][6]
Tipik olarak aslanlar otlaklarda ve savanlardayaşar, ancak yoğun ormanlarda bulunmazlar. Antik tarihi zamanlarda, Kuzey Afrika dahil olmak üzere Afrika'nın büyük bölümünde, Yunanistan ve Balkanlar'dan Hindistan'a kadar Avrasya'da etkin olarak yaşamaktaydılar. Yaklaşık 10.000 yıl önceki geç dönem Buzul Çağı'nda (Pleistosende), aslan insanlardan sonra en yaygın kara memelisiydi: Mağara aslanı (Panthera leo spelaea) Kuzey ve Batı Avrupa'da, Amerika aslanı (Panthera leo atrox) ise Amerika'da Yukon ile Peru civarında yaşıyordu.[7] Ancak günümüzde Sahra Altı Afrika'da parçalanmış popülasyonlara ve Batı Hindistan'da kritik olarak tehlike altındaki bir nüfusa indirgenmiştir. Aslan, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından savunmasız bir tür olarak sınıflandırılmıştır ve yirminci yüzyılın ikinci yarısında 20 yılda Afrika'daki aslan nüfusunda % 30-50 aralığında önemli bir nüfus azalması görülmüştür.[8] Nüfuslarının azalmasının nedeni tam olarak anlaşılmasa da, yaşam alanlarının işgal edilmesi ve insanlar tarafından zarar görmeleri en başlıca sebepler olarak ön görülmektedir. Afrika'da, özellikle Batı Afrika aslanı nüfusu tehlike altındadır.
Erkek aslan, oldukça ayırt edici olan yelesinden kolayca tanınır ve yüzü insan kültürünün en çok bilinen hayvan simgelerinden biridir. Heykellerde, resimlerde, ulusal bayraklarda ve çağdaş sinema ve edebiyatta geniş bir biçimde tasvir edilmiştir. Aslanlar Roma İmparatorluğuzamanından beri insanlar tarafından tutulmuşve on sekizinci yüzyılın sonlarından bu yana hayvanat bahçelerinde sergilenmek üzere aranan önemli hayvan türünden biri olmuştur. Hayvanat bahçeleri, nesli tükenmekte olan Asya kökenli alt türleri için hazırlanan ıslah programlarında dünya çapında işbirliği yapmaktadır.Etiyopya Yükseltileri'nin bazı bölgelerinden gelen aslan örnekleri, genetik olarak Kamerun ve Çad'dakilerle birlikte kümelenirken, Etiyopya’nın diğer bölgelerinden gelen aslanlar Doğu Afrika'dan örneklerle birleşmektedir. Bu nedenle araştırmacılar, Etiyopya'nın iki alt tür arasında bir temas bölgesi olduğunu varsaymaktadır.[25]

Fosil kayıtları
değiştir

Avrasya mağara aslanı bir Ren geyiği ile. Heinrich Harder tarafından resmedilmiştir.[26]

National Museum of Natural History'de sergilenen, bir Amerikan aslanının kafatası

Tarih öncesi çağlarda aslanın çeşitli ek alt türleri mevcuttu:[27]

• P. l. sinhaleyus, Sri Lanka'da kazılan ve bir aslana atfedilen fosil karnasyalıydı. Yaklaşık 39.000 yıl önce soyu tükenmiş olduğu düşünülmektedir.[28]
• P. leo fossilis, P. fossilis ya da P. spelaea fossilis, Orta Pleistosen Avrupa mağara aslanı olarak da bilinen bu alt tür, yaklaşık 500.000 yıl önce yaşamıştır. İngiltere, Almanya, İtalya ve Çek Cumhuriyeti'nde bu türe ait fosiller bulunmuştur.[29][30] Günümüz Afrika aslanlarından daha büyük olan bu alt tür, Amerikan mağarası aslanıyla neredeyse aynı boylarda ve Üst Pleistosen Avrupa mağarası aslanından biraz daha büyüktü.[31][32]
• P. l. spelaea, Avrupa mağara aslanı, Avrasya mağarası aslanı veya Üst Pleistosen Avrupa mağarası aslanı olarak da bilinen bu alt tür, Geç Pleistosen döneminde Avrasya ve Beringia'da yaşadı. Küresel ısınma nedeniyle en son 11.900 yıl önce soyu tükenmiştir.[33] Avrupa, Kuzey Asya, Kanada ve Alaska mağaralarında yapılan kazılarda bulunan kemik parçaları, Avrupa'dan Sibirya genelinde batı Alaska'ya kadar bulunduğunu göstermektedir.[34] Muhtemelen P. fossilis'ten,[35] türetilmiştir ve genetik olarak izole edilmiştir. Afrika ve Asya'daki aslanlardan oldukça farklıdır.[31][35] Paleolitik mağara resimlerinde, fildişi oymalarda ve kil büstlerinde tasvir edilmiştir.[36]
• P. l. atrox ya da P. atrox, Amerika aslanı veya Amerika mağara aslanı olarak bilinen bu alt tür, Amerika kıtasında Kanada'dan muhtemelen Patagonya'ya kadar uzanıyordu.[37][37] Var olan en büyük aslan alt türlerinden biridir. Vücut uzunluklarının 1.6-2.5 m (5.2-8.2 ft) arasında olduğu tahmin edilmektedir.[38] Edmonton'dan gelen bir fosil 11.355 ± 55 yıl öncesine aittir.[39]

Gelişimi
değiştir

Pleistosen sonundaki modern aslan ve tarih öncesi akrabalarının maksimum menzili: kırmızı, Panthera spelaea'yı, mavi P. atrox'u ve yeşil P. leo'yı gösterir.
Aslanın en yakın akrabası Panthera cinsinin diğer türleri, kaplan, kar leoparı, jaguar ve leopardır. 2006 ve 2009'da yayınlanan filogenetik çalışmaların sonuçları, jaguar ve aslanın yaklaşık 2.06 milyon yıl önce ayrılan bir kardeş gruba ait olduğunu göstermektedir.[14][15] Daha sonra yapılan çalışmaların sonuçları, leoparın ve aslanın, 3.1-1.95 milyon yıl önce ayrılan kardeş gruba ait olduğunu göstermektedir.[16][17] Panthera'nın coğrafi kökeni büyük olasılıkla Orta Asya'nın kuzeyidir. Leopar-aslan soyu, en azından Erken Pliyosen'den bu yana Asya ve Afrika Palearktik'inde dağıtıldı. Aslan ve Avrasya mağara aslanından oluşan soyun HolarktikAsya'da,[40] 2,93-1,23 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülmektedir.[35] Bununla birlikte, aslan ve kar leoparı ataları arasındaki melezleşme, yaklaşık 2.1 milyon yıl öncesine kadar devam etmiş olabilir.[41] Avrasya ve Amerikan mağara aslanlarının, diğer kıtalardaki mitokondri soyları olmadan, son buzul döneminin sonunda soyları tükendi.[31][42][43]
Modern aslan muhtemelen Orta Pleistosendöneminde Afrika'da yaygın olarak dağılmış ve Geç Pleistosen döneminde Sahra altı Afrika'da ayrılmaya başlamıştır. Doğu ve Güney Afrika'daki aslan popülasyonları, 183.500-81.800 yıl önce ekvator yağmur ormanları genişlediğinde, Batı ve Kuzey Afrika'daki popülasyonlardan ayrıldı. Sahara'nın 83.100-26.600 yıl önceki genişlemesi, Batı ve Kuzey Afrika'daki nüfusun ayrılmasına neden oldu. Yağmur ormanları azaldıkça, daha açık habitatlara yol açan aslanlar Batı'dan Orta Afrika'ya taşındı. Kuzey Afrika'dan aslanlar 38.800-8.300 önce güney Avrupa ve Asya'ya dağıldılar.[44] Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu'daki aslanların yok olması, Asya ve Afrika'daki aslan popülasyonları arasındaki gen akışını kesintiye uğrattı. Genetik kanıtlar, Doğu ve Güney Afrika'daki aslan örneklerinde çok sayıda mutasyon olduğunu ortaya koydu; bu, bu grubun, Asya ve Batı ve Orta Afrika'dan genetik olarak daha az farklı aslan örneklerinden daha uzun bir evrimsel geçmişe sahip olduğunu göstermektedir.[45]Filocoğrafik araştırmaların sonuçları, yaşayan iki aslan alt türünün yaklaşık 245.000 yıl önce ayrıldığını göstermektedir.[25]

Şüpheli alt türler
değiştir

• P. l. europaea, Güney Avrupa'da kazılan, aslan alt fosil kalıntıları için önerilmiş ve Geç Neolitikile Erken Demir Çağı arasında tarihlenmiştir.[46]
• P. l. mesopotamica, antik Mezopotamya'da M.Ö. 1000 ile M.Ö. 600 arasında yapılan, Yeni Asur Dönemi kabartması temelinde tanımlanmıştır.[47]

Melezler
değiştir

Daha fazla bilgi: Panthera melezi
Hayvanat bahçelerinde aslanlar, ziyaretçilerin merakı veya bilimsel amaç için melez oluşturmak için kaplanlarla yetiştirilmiştir.[48][49] Liger bir aslan ve bir kaplandan daha büyüktür, oysa çoğu tigon, karşılıklı gen etkileri nedeniyle ebeveynlerine kıyasla nispeten küçüktür.[50][51] Leopon ise, bir aslan ve leoparın bir melezidir.[52]

Kuyruğun ucundaki tutam, aslanın belirgin bir özelliğidir.

Bale Dağları Millî Parkı içinde, bir aslan ayak izi

Aslan, kısa, yuvarlak başlı, kısık boyunlu ve yuvarlak kulaklı, kaslı, derin göğüslü bir kedidir. Tüy rengi açık bejden gümüşi griye, sarımsı kızıldan koyu kahveye kadar değişir. Alt kısımların renkleri genellikle daha açıktır. Yeni doğmuş bir aslan, yetişkinliğe ulaştığında solmaya başlayan koyu lekelere sahiptir, ancak soluk noktalar genellikle bacaklarda ve alt kısımlarda görülebilir. Aslan, kedi ailesinin bariz cinsel dimorfizm gösteren tek üyesidir. Erkek bireyler daha geniş kafaya sahiptir ve baş, boyun, omuz ve göğsün çoğunu kaplayan aşağı ve geriye doğru büyüyen belirgin bir yele vardır. Yele genellikle kahverengi tonlarındadır ve sarı, kızıl ve siyah tüyler içerir.[53][54]
Tüm aslanların kuyruğu, yaklaşık 5 mm (0,20 in) uzunluğunda tüylü bir tutam ile biter. Fonksiyonları bilinmemektedir. Tutam doğumda bulunmaz ve yaklaşık 5.5 aylıkken ortaya çıkar.[55]
Kafatası, kaplanınkine çok benzer, ancak frontal bölge genellikle daha depresif ve düzdür ve postorbital bölgeden biraz daha kısadır ve kaplandan daha geniş burun açıklıkları vardır. İki türdeki kafatası varyasyon miktarı nedeniyle, genellikle sadece alt çenenin yapısı, türlerin güvenilir bir göstergesi olarak kullanılabilir.[56][57]

Büyüklüğü
değiştir

Kedigiller arasında aslan, büyüklük bakımından kaplandan sonra ikinci sırada yer alır.[54]Yetişkin aslanların boyutları ve ağırlıkları, menzilleri ve habitatları arasında değişiklik gösterir.[58][59][60][61] Afrika ve Hindistan'dan ortalamanın üzerinde büyüklüğe sahip birkaç bireye dair kayıtlar mevcuttur.[53][62][63][64]
OrtalamaDişi aslanlarErkek aslanlarBaş ve vücut uzunluğu160-184 cm (63-72 in)[65]184-208 cm (72-82 in)[65]Kuyruk uzunluğu72-89,5 cm (28,3-35,2 in)[65]82,5-93,5 cm (32,5-36,8 in)[65]Ağırlık90,5-138 kg (200-304 lb),[65]
118,37-143,52 kg (261,0-316,4 lb) Güney Afrika'da[59]
119,5 kg (263 lb) Doğu Afrika'da,[59]
110-120 kg (240-260 lb) Hindistan'da[60]155-169 kg (342-373 lb),[65]
190-250 kg (420-550 lb) Güney Afrika'da[59]
174,9 kg (386 lb) Doğu Afrika'da[59]
190-230 kg (420-510 lb) Hindistan'da[60]

Yele
değiştir

Nürnberg Hayvanat Bahçesi'ndeki esir bir erkek Asya aslanı.
Aslanın yelesi, türün en tanınabilir özelliğidir.[19]Aslanların yeleleri bir yaşındayken büyümeye başlar. Yelelerin rengi yaşla birlikte değişir ve koyulaşır; araştırmalar, rengin ve boyutun, ortalama ortam sıcaklığı gibi çevresel faktörlere bağlı olduğunu göstermektedir. Yelelerin uzunluğu, erkekler arasındaki ilişkilerde, dövüş gücünü belirlemektedir. Koyu yeleli aslanlar, yılın en sıcak aylarında zorlanmalarına rağmen, daha uzun süre üreyebilirler ve yavrularının daha fazla yaşama şansı olabilir. Yelenin varlığı, yokluğu, rengi ve büyüklüğü genetik önkoşul, cinsel olgunluk, iklim ve testosteron üretimi ile ilişkilidir; temel kural, daha koyu, dolgun bir yele daha sağlıklı bir hayvanı gösterir. Serengeti Millî Parkı'ndaki dişi aslanlar, yoğun ve koyu yeleli erkekleri eş olarak tercih eder.[66][67] Yelenin asıl amacı, rakip erkek aslanlarla yapılan bölgesel kavgalarda, boyun ve boğazın korunması olduğu düşünülmektedir.[68] Avrupa ve Kuzey Amerika hayvanat bahçelerinde, serin ortam sıcaklığı daha ağır bir yeleye neden olabilir.[69] Asya aslanları, genellikle Afrika aslanlarından daha seyrek yelelere sahiptir.[70]
Pendjari Ulusal Parkı'ndaki hemen hemen tüm erkek Batı Afrika aslanları, ya yelesizdir ya da çok kısa yelelere sahiptir.[71] Senegal'de, Sudan'ın Dinder Millî Parkı'nda ve Kenya'nın Tsavo Doğu Millî Parkı'nda da, yelesiz aslanların olduğu rapor edildi.[72] Güney Afrika'da, Timbavati'den gelen orijinal erkek beyaz aslan da yelesizdi. Testosteronhormonunun, yelenin büyümesiyle doğrudan ilişkisi olduğu düşünülmektedir. Kısırlaştırılmış aslanlar, çoğu zaman çok az yeleye sahiptir ya da hiç yeleleri yoktur, çünkü gonadlarınçıkarılması testosteron üretimini inhibe eder.[73]Artan testosteron, Kuzey Botsvana'da rapor edilen, yeleli dişi aslanların nedeni olabilir.[74]
Aslanın yelesi, yaklaşık 320.000-190.000 yıl önce evrilmiş olabilir.[75] Soyu tükenmiş Avrasya mağara aslanlarının, mağara resimlerineredeyse sadece yelenin olmadığı av hayvanlarını göstermektedir; Bazıları, bunun gerçekten de yelesiz olduklarının kanıtı olduğunu öne sürmektedir.[76]

Renk değişimi
değiştir

Daha fazla bilgi: Beyaz aslan
Beyaz aslanlar renklerini resesif bir alele borçludur.
Beyaz aslan, lösizm adı verilen ve çift resesif alel tarafından oluşturulan genetik bir durumun sonucu olarak ortaya çıkan nadir bir renk varyasyonudur. Albinizm değil, pigment üretimini azaltan bir mutasyondur. Gözleri ve derisi normal renklidir. Beyaz aslanlar, Güney Afrika'nın Timbavati bölgesine özgüdür. Bu bölge, Kruger Ulusal Parkı'nın içinde ve çevresinde yer alır. Beyaz aslanlar, bu bölgede zaman zaman görülebilir. 1970'lerde vahşi yaşamdan uzaklaştırıldılar, böylece beyaz aslan gen havuzunu azalttılar. Bununla birlikte, 2007-2015 yılları arasında beş ayrı doğumla beraber 17 doğum kaydedildi.[77] Beyaz aslanlar esaret altında yetiştirilmek için seçilmektedir.[78]Güney Afrika'daki kamplarda, konserve avları sırasında öldürülecek kupa olarak kullanılmak üzere yetiştirildikleri bildirildi.[79] Kaynak(wikipedia)