8.GÜN
Ethereum Tarihi
- Ethereum ilk olarak Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında, Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından tanıtımı yapılan bir sistemdir. Genel olarak bir alt coin statüsünde görülse de Ethereum esasında blockchain teknolojisinin gelişmesini ve daha fazla alanda kullanılmasını amaçlayan bir yenilikçi bir sistemdir. Ethereum geliştirme sürecinin ardından Temmuz 2015 tarihinde piyasaya çıkmış ve hızla popülerlik kazanmıştır. Ethereum resmi web sitesi ethereum.org/tr/ linki üzerinden ziyaret edilebilir.
- 2016 yılında bir yazılım hatasından kaynaklı olarak hackerlar, akıllı kontrat ile çalışan bir girişim fonu olan DAO'dan (Decentralized Autonomous Organization) yaklaşık 50 milyon ABD doları (3,6 milyon ETH) çaldı. Bu hack sonrası Ethereum blok zinciri sert çatallanarak, hack olayını geri sarıp yoluna devam etti. Bu süreçte eski zincir Ethereum Classic olarak hayatına devam etti.
- 2017 yılında Ethereum blok zinciri üzerinde ERC-20 standardı oluşturularak geliştiricilerin uygulamalar ile uyumlu tokenlar geliştirmesi kolaylaştırıldı. 2017 yılında Ethereum üzerinde ilk merkeziyetsiz finans uygulaması olan MakerDao faaliyete geçti ve DAI stabil kripto para birimini piyasaya sürdü. Yine aynı yıl ETH ilk kez 100 ABD doları seviyesini aştı.
- 2018 yılında ise merkeziyetsiz finans alanında Compound ve Uniswap gibi platformlar hayata geçti. ETH, 2018 Ocak'ta ilk kez 1000 ABD doları seviyesini aştı, daha sonra tekrar 100 $'ın altına geriledi.
- 2020 yılında yaşanan DeFi popülaritesi ile Ethereum üzerinde birçok uygulama ortaya çıktı. Ethereum 2020 yılında ETH 2.0 geçişi için Beacon zincirini başlatacağını duyurdu. Ethereum 2.0 ile Proof of Work algoritmasından Proof of Stake algoritmasına geçmesi planlanmıştı. 2020 yılında Covid-19 salgını sonrası piyasada yaşanan yükselişler ile Ethereum 2021 yılında 4500 dolar seviyelerine kadar yükselmiştir.
Ethereum Nasıl Çalışır?
Ethereum, Bitcoin ağında olduğu gibi merkezi bir sunucu yerine “düğümler (node)” olarak katılan kullanıcılar sayesinde dünya çapında dağıtık bir şekilde çalışmaktadır. Bu çalışma şekli, blok zincir ağını merkeziyetsiz ve saldırılara karşı son derece dirençli hale getirmektedir. Böylece Ethereum blok zinciri üzerindeki bir düğümün çalışmaması durumunda ağ üzerindeki diğer düğümler sistemi ayakta tutabilmektir.
Ethereum, temelde Ethereum Sanal Makinesi (EVM) adı verilen bir bilgisayarı çalıştıran bir merkeziyetsiz sistemdir. Ethereum blok zinciri üzerinde düğüm oluşturan her bir doğrulayıcı merkeziyetsizliğe katkı sağlarken, ağ üzerindeki her işlemin birer kopyasını tutmaktadır. Birbirinden farklı kişiler tarafından tutulan bu kopyalar her blok sonrası güncellenerek birbirleri ile senkronize olabilmektedir.
Ağ üzerinde gerçekleştirilen eylemler "işlem" olarak kabul edilir ve Ethereum blok zincirindeki bloklar içinde saklanır. Doğrulayıcılar, bu blokları ağa bağlamadan önce işlem geçmişi ve kayıtlardaki doğrulukları kontrol ederler. Blok zincir üzerinde işlem doğruluğunu konusunda fikir birliğinin korunması için Proof of Stake (Hisse Kanıtı) algoritması kullanılmaktadır. Bu algoritma ile doğrulayıcı düğüm olmak için min 32 ETH kilitlenmesi gerekmektedir. Kilitlenen 32 ETH’dan sonra ağ ile senkronize olup, blok zincir üzerine bloklar eklenmeye başlanabilmektedir.
Ethereum tıpkı Bitcoin gibi şeffaf bir blok zincir yapısına sahiptir. Ağ üzerindeki bütün işlemler üçüncü kişiler tarafından görülebilir ve incelenebilmektedir (etherscan.io). Ancak bütün bu şeffaflığa rağmen Ethereum blok zinciri kullanıcılar için anonimlik de sağlamaktadır.
Ethereum blok zinciri üzerinde işlem yapabilmek için cüzdanınızda bir miktar ETH bulunması gerekmektedir. Ağ üzerinde gerçekleşen her bir işlem o anki arz talep ve yoğunluk dengesine göre bir miktar işlem ücreti ile gerçekleşmektedir. Her işlem, söz konusu işlemi başlatan kullanıcı tarafından ödenen “gaz” adı verilen bir ücretle gelir. Gaz, esasen bir limit görevi görür ve bir kullanıcının işlem başına yapabileceği eylem sayısını kısıtlar. Ayrıca gaz ücreti ağ spamlerini önlemek için de oldukça caydırıcı bir işlevi mevcuttur.
ETH, diğer kripto paralar gibi sınırlı bir arzı mevcut değildir. ETH arzı yıllık belirli bir enflasyon oranına göre artmaktadır. Bu oran o an doğrulayıcı olmak için kilitlenen ETH’ler ile ters orantılıdır. PoS mekanizmasında yeni ETH’lar stake ödülleri şeklinde dolaşıma girecektir. Ancak Ethereum üzerinde ağ kullanımına göre her işlem ücretinin bir kısmı yakıldığı için ETH bazı durumlarda deflasyonist bir yapıya bürünebilir.
Ethereum işlem ücretleri ağ etkinliğine bağlı olarak oldukça yüksek olabilmektedir. Bunun nedeni, bir bloğun toplam gaz kapasitesinin sınırlı olmasıdır. Sonuç olarak işlemlerini hızlı gerçekleştirmek isteyen kullanıcılar daha yüksek gas ücreti ödeyerek işlemlerini daha hızlı gerçekleştirilebilmektedir. Eğer bu durum birçok kullanıcı tarafından yapılıyorsa ağ üzerinde genel olarak işlem ücretleri talebi düşürmek için yükselmektedir. İşlem ücretlerinin talebe göre şekillenmesi ile ağ daha sağlıklı ve uzun ömürlü çalışabilmektedir.