Alerjik bünyesi olan bireylerde arı zehri, çok daha şiddetli reaksiyonlara yol açmak üzere bağışıklık sistemi cevabını tetikler. Bu bireyler, arı zehrine ilk kez maruz kaldıkları ilk arı sokmasında herhangi bir alerjik reaksiyon göstermeyebilir. İkinci kez bir arı tarafından sokulduklarında ise bağışıklık sistemi nedeniyle alerjik reaksiyon gösterebilirler.

Alerjisi olan bireylerde arı zehrinin vücuda girişi ile insan bağışıklık sistemi elemanlarından biri olan immunoglobulin E (IgE) olarak bilinen bir antikor salgısı başlar. IgE başlıca vücudu virüsler, parazitler gibi çeşitli zararlı mikroorganizmalardan korur ve bir bariyer görevi görür. Koruma görevinin yanında IgE, arı sokmasına cevap olarak vücutta yüksek düzeylerde üretilerek ciltte kabarma, kızarıklık ve kaşıntılı olabilen döküntü (kurdeşen), ödem, şiddetli solunum sistemi komplikasyonları gibi alerjik reaksiyonlar ile uygun olmayan bağışıklık yanıtına neden olabilir. Arı tarafından sokulan insanların pek çoğunda sokma yerinde meydana gelen rahatsızlık hissi dışında şiddetli herhangi bir fiziksel semptom ile karşılaşılmayabilir. Şiddetli olmayan alerjik tepkimeler; sokma yerinde giderek artan şişlik, kızarıklık ve kaşıntıya neden olabilir.

CDC (ABD Hastalık Koruma ve Korunma Merkezleri) tarafından açıklanan bir veriye göre 2000-2007 yılları arasında ortalama 62 Amerika vatandaşının eşek arısı, yaban arısı ve bal arısı sokması nedeniyle öldüğü gösterilmiştir. (4) Arı toksinine çok şiddetli alerjisi olan ya da birden çok kez arı tarafından sokulan bireylerde ciddi alerjik reaksiyon görülme olasılığı daha yüksektir. Bu gibi bir takım nadir durumlarda arı sokması nedeniyle anafilaksi olarak bilinen ölümcül alerjik reaksiyon gözlenir. Anafilakside vücudun bağışıklık sistemi alerjene karşı aşırı ve uygunsuz şekilde tepki vererek vücut fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. Anafilakside semptomlar; genellikle saniyeler içinde başlar; ancak bu süre dakikaları, bazen de yarım saat gibi bir zaman dilimini kapsayabilir. Anafilaksi her ne sebeple ortaya çıkarsa çıksın çok acil bir durumdur ve hastanede müdahale edilmeyi gerektirir. Anafilaksinin sık görülebilen başlıca semptomları aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Kurdeşen (ciltte kızarık, kabarık ve kaşıntılı lekeler)
• Kızarmış ve bitkin bir yüz
• Dilin şişmesi ve solunum yolunu tıkaması
• Nefes darlığı
• Öksürük ve hırıltılı solunum
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı, kramp ve ishal
• Baş dönmesi
• Baş Ağrısı
• Bilinç Bulanıklığı, Senkop (Bayılma)
• 
  

Sayılan semptomlardan en az biri görüldüyse ya da daha önceden anafilaksi geçirme öyküsü varsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Arı Sokmasına Ne İyi Gelir?

Alerjik reaksiyona yol açmayan sıradan arı sokması vakalarında eğer doğru tanı mümkünse evde alınan çeşitli önlemler genellikle yeterli olur. Bunun yanında birden fazla arı tarafından sokulmak durumu ya da anafilaksi semptomlarından herhangi birinin varlığında acil tıbbi müdahale gerekir. Alerjik reaksiyonlar görüldüğünde acil tıbbi müdahale sıklıkla adrenalin (epinefrin) uygulamasını içerir. Anafilaktik reaksiyon sırasında solunum veya kalp durursa temel yaşam desteği (kardiyopulmoner resüsitasyon- CPR) uygulaması yapılmalıdır. (4)

Adrenalin uygulaması ile birlikte oksijen desteği sağlamak da solunumun devamlılığı için oldukça önemlidir. Solunum sisteminde tahribatın azaltılması ve nefesin açılması için antihistaminik, glukokortikoid (kortizon), beta agonist gibi çeşitli ilaçlar da uzman bir doktor tarafından uygulanabilir. Epinefrin oto enjektör olarak bilinen ilaç formu, bilinen bir arı alerjisi varlığında alerji uzmanı tarafından reçete edilebilir ve hasta ya da hasta yakınının eğitilmesi sağlanarak anafilaksi anında vakit kaybetmeden uygulanabilir. Oto enjektörler, alerjik bireyler ve anaflaksi öyküsü olan bireylerin mutlaka yanlarında bulundurması gereken bir kurtarıcıdır. Otomatik olarak adrenalin enjeksiyonu sağlayan bu iğnenin kullanım şekli uzman doktor tarafından hastaya anlatılacaktır. (3,4)

Bazı alerji testlerinin yapılması, korunma ve tedavi planlamalarının etkin ve doğru bir şekilde yapılması ve uygulanması, gerekli vakalarda alerji aşısı (immünoterapi) uygulamaları hakkında bilgi almak için belirli periyotlar ile Alerji ve İmmünoloji doktoru kontrolleri önemlidir. Basit arı sokmalarında varsa iğnenin dikkatlice ciltten uzaklaştırılması, su ve sabunla bolca yıkama yapmak, buz uygulaması, enfeksiyondan kaçınmak ve cilt bütünlüğünün bozulmasını önlemek için amacıyla bölgeyi kaşımamak evde izlenecek başlıca yollar arasındadır.

Arı Sokmasından Korunma Yolları Nelerdir?

Daha önce bilinen arı sokması alerjisi varlığında bireylerin bir alerji doktorunun reçeteleyeceği acil müdahale aracını açık hava gezintilerinde yanlarında bulundurması önerilebilir. Şiddetli reaksiyon gösteren bazı bireylerde alerji aşısı olarak bilinen immünoterapi yaklaşımı da faydalı olabilir. Çok parlak ve açık renkli giysilerden kaçınmak da alınabilecek önlemler arasında olabilir. Çiçek kokulu parfüm ve deodorantlar da alerjik bireylerde önerilmez. Özellikle yemek kokuları; sinekler, böcekler ve arıları çekeceğinden yemek pişirmek ve yemek yemek gibi durumlarda daha dikkatli olmak ve korunmak gerekebilir.