Mucizevi Bitki: Çay

En doğal ve değerli bitkilerden olan çay bizlere çok yönlü ve keyifli bir dünya sunar. 5000 yıllık köklü tarihiyle Dünya’nın en eski içeceği olan çay günümüzde sudan sonra en çok tüketilen içecek olmuştur.
Peki bu mucizevi bitki nedir?
Farklı türleri ve harmanları olan, birçok farklı şekilde de sunulan çay aslında tek bir bitkiden gelir: Camellia Sinensis. İki ana çeşidi vardır: Thea Sinensis ve Thea Assamica.
Thea Sinensis küçük yapraklarıyla ayrışır ve daha hafif, yumuşak içimli ve çiçeksi çaylar bu aileden gelir. Hindistan, Çin ve Japonya’da en kalitelileri üretilmektedir.
Thea Assamica ise iri yapraklarıyla ayrışır ve daha sert ve yoğun bir tadı vardır. Bu çeşit daha çok Hindistan ve Sri Lanka’da yetişir.
Çay bitkisi aynı şarapta olduğu gibi yetiştiği bölgenin karakterini taşır, böylece aynı aileden de olsa her çayın kendine özgü bir tat profili gelişir. Coğrafi koşullardan toprak yapısına iklimden üretim şekline oluşan farklılıklar çok geniş bir tat yelpazesine sebep olur. Meyve, toprak, marin, çiçek, malt, baharat, sebze; çayın tat profilini oluşturan yüzlerce özellikten birkaçıdır.

Çay dünyada sudan sonra en çok tüketilen içecektir.
Çay, Latince ismi Camellia Sinenis adlı bitkinin yapraklarının işlenmesi sonucu elde edilen bir içecektir. Tahmini olarak dünyada 18 ile 20 milyar bardak çayın günlük tüketildiği düşünülmektedir. Antibakteriyal ve antioxidan özelliklerinden dolayı birçok tıbbi faydası bulunmaktadır.
Çay kişiselleştirilme özelliğinden dolayı uluslararası belirli standartları bulunmayan nadir ürünlerdendir. ‘Tamamen tüketicinin damağıyla alakalı olup; damak tadı ve ürünü hissetmektir.’ Bu nedenle hem fiziksel bir ürün olup, hem de kişiselleşen bir üründür.
Çay; çay bitkisi, toprak, yetiştiği yükseklik, hava koşullarındaki değişiklikler, rüzgâr, hacim, mevsimler gibi özelliklere göre değişiklik gösteren, sonsuz çeşidi olabilen bir üründür. Hava koşullarındaki günlük değişiklikler çayın kalitesi üzerinde etkisi bulunmaktadır.
Çay konusunda şaşırtıcı bir bilgide, tüm çay çeşitlerinin (Siyah, yeşil, Oolong, Beyaz, Pu-erh) aynı bitkiden üretilmesidir. Bilimsel adı Camellia Sinensis’tir. Camellia Sinenis bitkisi Asya’ya özgü yarı tropik yeşil bir bitkidir ancak şu anda dünyanın birçok bölgesinde üretilmektedir. Çay bitkisi en iyi derin toprak, yüksek bölge ve yarı tropik iklimlerde yetişmektedir.

Çay İçecek Haline Nasıl Getirilir?

Çay, hasat işleminden sonra bardaklara dolup masanıza gelene kadarki süreç içerisinde bir dizi uygulamadan geçirilir. Bu uygulamalar genel olarak soldurma, kıvırma, fermantasyon, kurutma ve paketleme olarak bilinir.

Bitkinin içindeki fazla su miktarını atmak için öncelikle soldurma uygulaması gerçekleştirilir. Bu sayede yumuşayan bitki, öz suyunun hücreden çıkarılıp yapraklara bulaşması için kıvırma işlemine tabi tutulur.

Fermantasyon aşaması ise bu öz suyun oksijen ile birlikte yanmasını sağlar ve hava ile temas eden bitki asıl aromasını bu sayede hızlıca kazanır. Son aşamada bitkinin kazandığı bu yeni özellikleri içine hapsetmek ve varsa fazla nemden kurtulmak için kurutma işlemi uygulanır.

Tüm çay çeşitleri Camellia Sinensis bitkisinden elde ediliyor olsa da bu bitkinin yetiştiği bölgenin iklim şartları ve yetiştiriciliğin ardından uygulanan kurutma yöntemleri farklı çay türlerinin oluşmasına sebep olur. Dünyada en çok bilinen ve tüketilen çay çeşitlerinin başında siyah, yeşil ve beyaz çay gelir. Ancak bu ana akım çay çeşitleri de kendi içlerinde farklı türler barındırır.

Bunların yanı sıra öne çıkan bir başka çay türü ise Wu Long ya da bilinen diğer adı ile Oolang çayıdır. "Kara Ejderha" anlamına gelen bu isimden de anlaşılacağı üzere Wu Long çayı daha çok Çin'de yetiştirilir ve tüketilir. Çay türleri hakkında daha fazla bilgiyi ve çay çeşitlerinin faydalarını yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Siyah Çay Nedir ve Faydaları Nelerdir?

Siyah çay en çok fermantasyon işlemine maruz bırakılan ve fazlaca oksitlenen çay türüdür. Zaten mükemmel koyu rengini de bu uygulamalar sonucu kazanır. Türkiye'de siyah çay olarak biliniyor olsa da dünyanın farklı ülkelerinde kırmızı çay ismiyle de tanınır.

Oksitleme ve fermantasyon işlemleri sayesinde siyah çay türünün raf ömrü de diğer çaylara göre çok daha uzundur. Kuru bir ortamda yıllarca saklanabilen siyah çay tazeliğini de kolay kolay kaybetmeme özelliği ile tanınır.

Siyah çayın fazla tüketildiği takdirde demir eksikliğine sebep olduğunu söyleyen araştırmaların yanı sıra faydalı yanlarını işaret eden çalışmalar da bulunuyor. Bu çalışmalara göre konsantrasyonu yüksek oranda artıran siyah çayın kalp ve damar sağlığı üzerinde de olumlu etkileri bulunuyor.

Türkiye'de üretilen siyah çay ise kalitesi ile tüm dünya tarafından tercih edilen seçenekler arasında yer alır. Siz de siyah çayın en iyi ürünlerini ve zengin çeşitlerini Kuruyemiş Borsası'nın geniş ürün yelpazesinde kolaylıkla bulabilirsiniz.

Diyet Yapanların Vazgeçilmezi: Yeşil Çay Nedir?

Son yıllarda diyet programlarında kendine sık sık yer bulan yeşil çay, Camellia Sinensis bitkisinin yapraklarından elde edilir ve tarihi bir hayli eskiye dayanır. Milattan önce 3000 yılında bile tüketildiği bilinen bu tür tıbbi olarak da kullanılan çay çeşitleri arasında yer alır.

Oksitleme işlemi uygulanmadığı için bitkinin açık rengi mükemmel bir şekilde korunur. Yeşil çayın anavatanı Çin olarak bilinir. Kurutma işlemine göre tadında büyük farklılıklar gösteren bu türü ateşte, fırında, tavada ya da buharda kurutmak mümkündür.

Sağlık üzerinde birçok olumlu etkisi bulunan yeşil çay tüm vücut dolaşımını düzenleme işlevi görür. Özellikle kolesterol ve yüksek tansiyon gibi yaygın sağlık problemleri yaşayanlar tarafından sık sık tüketilir. Yapılan bilimsel araştırmalar yeşil çayın kanser karşıtı bir çeşit olduğunu ortaya koyarken, kadınlarda görülen yumurtalık kanserine yakalanma riskini de azalttığı bilinir.

Çay Çeşitlerinin En Özeli: Beyaz Çay Nedir?

Beyaz çay, diğer çeşitler ile kıyaslandığında en pahalı ve kıymetli çay türü olarak öne çıkar. Üretim ve toplama aşamaları büyük bir titizlikle gerçekleştirilir ve yılın yalnızca birkaç günü için içinde hasat edilebilir.

Hasat sonrası neredeyse hiçbir işleme maruz bırakılmayan beyaz çay Camellia Sinensis bitkisinin taze tomurcuklarından elde edilir. Diğer çay türlerine göre daha az kafein ve tanen içeren beyaz çayın sağlık üzerinde de birçok olumlu etkisi bulunur.

Beyaz çay yüksek antioksidan özelliği sayesinde cilt sağlığını düzenler ve bu sebeple cilt bakım ürünlerinde de sık sık kullanılır. Yağ hücrelerini yaktığı için diyet programlarının vazgeçilmezleri arasında yer alır. Bunların yanı sıra bağışıklık güçlendirir, kemik ve diş yapısını destekler. Yeşil çay ile benzer olarak kolesterol ve tansiyon düzenleyici olarak da kullanıldığı görülür.