Adıyaman Lezzetleri
Adıyaman mutfak kültürü genel olarak Güneydoğu Anadolu bölgesinin mutfak kültürünü yansıtır. Çevre illerle benzer yemek çeşitleri olsa da kullanılan baharatlar, yemeklerin isimleri ve yapımı açısından kendine has özelliklere sahiptir. Adıyaman yöresel yemeklerinin ana maddeleri genel olarak et, kuru baklagiller, buğday ürünleri, patlıcan, lahana ve domatestir. Ağırlıklı olarak bu ürünler kullanılarak yapılan yemekler soğan, sarımsak, salça, pul biber, maydanoz, kuru nane ve diğer baharatlar kullanılarak tatlandırılır ve ortaya tadı damaklarda bırakan lezzetler çıkar.
Adıyaman yöresel mutfağında her mutfakta olması gereken çorbalar, pilavlar, cacıklar, salatalar, köfteler ve tatlılara oldukça fazla yer verilir. Her yemeğin kendine has bir lezzeti varken özellikle değişik salata çeşitlerinin Adıyaman mutfağında önemli bir yeri vardır.
Çiğ Köfte
Türk mutfağının en sevilen ve en çok bilinen lezzetlerinden biri olan çiğ köfte, başka yörelerde farklı şekillerde yapılsa da Adıyaman yöresine ait bir yemek olarak karşımıza çıkar. Özellikle sıra gecelerinin vazgeçilmezi olan çiğ köftenin yoğrulması, tavana atılması bir ritüel havasında geçmektedir. Genellikle ince uzun köfte şeklinde hazırlanır ve marulla servis edilir. Çiğ köfte yapıldığı yöreye göre etli ya da etsiz tercih edilirken çiğ etin hastalıklara neden olabilmesi nedeniyle Adıyaman çiğ köfte genellikle etsiz tercih edilmektedir.
Bulgur ağırlıklı bir yemek olan çiğ köfte yoğrulurken isot, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatlar kullanılır ve tatlandırılır. Bulgurun beklerken şişebilmesinden dolayı tazeyken yenmesi gereken çiğ köfte günümüzde en çok aranan sokak lezzetlerinden biri olmuştur.
Besni Tavası
Adıyaman mutfağının sevilen yemeklerinden biri olan Besni Tavası bol bol sebze ve etin buluştuğu bir yemektir. Adıyaman’ın Besni ilçesinde neredeyse her köşede yapılan bu fırın yemeği bölgeye giden turistlerin oldukça ilgisini çekmektedir. Görünüş açısından kolay bir yemek gibi görünse de içerisindeki kuzu etinin, soğanın, patlıcanın, biberin, domatesin küp küp doğranması oldukça zaman almaktadır. Tüm bu malzemeler tepsiye dizildikten sonra yemeğin lezzetini arttırmak için üzerine kuyruk yağı eklenir ve yemek lezzetine lezzet katmak için mahalle fırınına pişmeye verilir.
Buhara Pilavı
Ülkemize Özbekistan mutfağından girmiş olan buhara pilavı Adıyaman yöresine has pilav çeşitlerinden biri olarak bilinmektedir. Kuzu etinin pilavla buluşması ile ortaya çıkan bu eşsiz lezzet nohut, et suyu, soğan ve çeşitli baharatlarla tatlandırılarak yiyenlere lezzet şöleni sunmaktadır. Kuzu etini tercih etmeyenler için tavuk ile de yapılan bu yemeğin her biri farklı lezzetlere sahiptir.
İçli Köfte
Türk mutfağının önemli yemeklerinden biri olan içli köfte, ülkemizin birçok yöresinde farklı şekillerde yapılır. Bu eşsiz zengin bir mutfağa sahip Adıyaman yöresinin de önemli yemeklerinden biridir. Bulgurun yoğrularak hamur haline getirilmesi ve içinin doldurulması şeklinde hazırlanır.
Yapımı zor olduğu ve uzun sürdüğü için sadece özel günlerde yapılan içli köfte Adıyaman’da bayram, söz, nişan, düğün sofralarının vazgeçilmezidir.
Hamur haline getirilmiş bulgurun incecik açılması ve içinin doldurulup kapatılması şeklinde hazırlanan içli köfte tercihe göre kızartma veya haşlama şeklinde yapılır ve ayran ile servis edilerek deneyenlere lezzet şöleni yaşatır.
Kavurmalı Hıtap
Hem damaklara hitap eden hem de içinde bulunan soğan, sarımsak, kavurma çeşitli baharatlarla kış aylarında sağlık açısından da faydalıdır.
Kavurmalı Hıtap, içerisinde bulunan malzemelerin zırhla ince ince kıyılması ve elde açılan mayasız hamurun içine karışım konularak taş ocakta pişirilmesiyle hazırlanır. Yapılış aşaması çok kısa olan bu lezzet Adıyaman’a gelen misafirlere yarım saat içerisinde yapılarak servis edilebilir.
Yarpuzlu Köfte
Adıyaman mutfağına ait diğer köfteler kadar bilinmese de lezzet açısından hepsiyle yarışacak bir yemek Yarpuzlu Köfte. Adını yabani bir nane olan yarpuzdan alan bu yemek özellikle Adıyaman yöresinde kalabalık sofraların vazgeçilmezidir. Soğuk kış günlerinde yarpuzlu köfte içerisinde bulunan sağlıklı malzemeler nedeniyle de çok fazla tercih edilir.
Yarpuzlu köfte, kuşbaşı kuzu eti, dana kıyma, nohut, bulgur ve adını aldığı yarpuz ile hazırlanır. Hem besleyici hem sağlıklı bu yemek ana yemek olarak sofraları süsler.
Tevenk Sarması
Ne şekilde olursa olsun sarmaya kimse hayır diyemez. Özelikle de Adıyaman’ın bilinen sarmalardan farklı bir şekilde yapılan sarması Tevenk Sarma. Taze taze toplanan yapraklardan yapılan Tevenk Sarma, diğer yaprak sarmalardan farklı olarak bulgurlu bir harçla yapılır. Bu lezzet küçük küçük sarılarak pişirilir ve daha sonra servis tabağına alınır. Üzerine süzme yoğurt ve sos eklenerek servis edilir.
Adıyaman Köftesi
Patlıcanın kıyma birleştirilip pişirilmesinden yapılan yemekleri sevmeyen yoktur. Adıyaman’ın bu yöresel yemeğinde de közlenmiş patlıcan ile kıymalı harcın muhteşem uyumu deneyenlerin damaklarında lezzet şöleni yaşatmakta.
Patlıcan közlenerek kabuğu soyulur. Etrafı dana eti ve kuzu eti ile hazırlanan harç ile sarılıp fırına verilir. Fırından çıkınca üzerine domates sosu dökülerek servis edilir.
Dövmeç
Adıyaman’ın mutfak kültürünü yansıtan farklı lezzetlerden biri de mezelerin kralı olarak bilinen dövmeç. Adıyaman halkı tarafından tarihi Nemrut krallığına kadar uzandığı söylenen bu yemek günümüze kadar popülerliğini koruyarak gelmiştir ve yöre halkı tarafından hala sık sık yapılmaktadır.
Yapımında patlıcan, domates, biber, soğan, sarımsak kullanılır. Patlıcan, domates ve biber fırında közlenir. Daha sonra kabukları soyularak püre haline getirilir. Sarımsak eklenerek üzeri kızarıncaya kadar pişirilir. Hem yapım aşaması hem de içerisinde bulunan malzemelerin sağlıklı olması nedeniyle çok fazla tercih edilen bu yemek davet sofralarında meze olarak yerini almaktadır. Lezzeti ve hafifliği ile deneyenlerde tekrar deneme isteği uyandırır.
Tırşik
Adıyaman yemekleri denince akla ilk gelen yemeklerden biri tırşik. Günümüzde mutfak çeşitliliğinin artması ve özellikle kebaplara ağırlık verilmesi ile bazı yemekler yerini kaptırmıştır. Ancak tırşik yöreselliğini ve popülerliğini hiç kaybetmemiştir. Adıyaman’da herhangi bir yere yemek yemek için gittiğinizde garsonların saydığı birkaç yemek arasında mutlaka tırşik vardır.
Adıyaman halkı tarafından şifa kaynağı olarak adlandırılan bu yemeğin içinde domates, patlıcan, kabak ve fasulye gibi sebzeler yer alır. Kuşbaşı et ile zenginleştirilerek damaklarda hoş bir tat bırakır. Genellikle ana yemek olarak tüketilen Tırşik, bazen de sofralarda meze olarak yerini alır. Sebze ve etin uyumunu seviyorsanız bu lezzeti çok seveceksiniz.
Meyir Çorbası
Adıyaman mutfağında çorba denilince ilk akla gelen isim Meyir çorbası. Aynı zamanda Adıyaman’ın en doyurucu çorbası olan meyir çorbasını içince ana yemeğe yer kalmayacak.
İçerisinde yoğurt, dövme, nohut, patlıcan ve soğan bulunan bu çorba hem ortaya harika bir lezzet çıkarıyor hem de sağlığa iyi geliyor.
Ana malzemesi yoğurt olan çorbanın önce iç harcı kavruluyor daha sonra da üzerine yoğurt boca ediliyor.
Malhuta Çorbası
Birçok yörede farklı şekillerde yapılan Malhuta çorbası Adıyaman bölgesinin de yöresel çorbalarından biri.
Kırmızı mercimek ve pirincin muhteşem lezzetine servis ederken üzerine dökülen tereyağlı sos lezzet katıyor.
Burma Tatlısı
Adıyaman’ın geleneksel tatlılarının en bilineni burma tatlısı. Artık çiğ köfte gibi neredeyse her yerde bulunabilir.
Şehrin en meşhur tatlılarından olan burma tatlısı, Adıyaman bölgesinde düğünlerde, bayramlarda, kalabalığın olduğu her yerde misafirlere sunulur. Tercihe göre bol Antep fıstığı ya da cevizle yapılabilen burma tatlısı yiyenleri cezbetmekte.
Şillik Tatlısı
Adıyaman’ın yemekleri meşhur olduğu kadar tatlıları da meşhurdur. Adıyaman’ın burma tatlısından sonra en çok bilinen ve en çok tercih edilen tatlısı şillik Tatlısı. Halk arasında Şıllık Tatlısı olarak da bilinen bu lezzetin ana malzemesi un ve süt. Bu iki malzeme krep hamuru haline getirilir ve bu hamur tavada pişirilir. Daha sonra içerisine tereyağı ve pekmez ilave edilir ve üzerine özel şerbeti dökülür. Tercihe göre ceviz ve fıstık eklenerek tatlı başka bir boyuta taşınır.
Tene Helvası
Adıyaman’ın bu meşhur tatlılarından biri de Tene Helvası. Lezzetli ve besleyici Adıyaman yemeklerini yedikten sonra canınız mutlaka tatlı çekecektir. Bu durumda hiç düşünmeden tene helvasını sipariş edebilirsiniz.
Nişasta, pekmez, tereyağı ile hazırlanan tatlı üzeri bol ceviz ile süslenerek servis edilir ve tabaklar dolusu yeme isteği uyandırır.
Peynirli İrmik Helvası
Adıyaman’ın bu yöresel tatlısı irmik helvasının en lezzetli hallerinden biridir. Adıyaman kültürünü yansıtan Peynirli irmik helvasının tarihi çok eskilere dayanıyor. Eskiden irmik yerine dibekte dövülen pirinç ile yapılan bu tatlı günümüzde bulunması kolay olmasından dolayı irmikle de yapılabiliyor. Her ne şekilde yapılırsa yapılsın ortaya eşsiz bir lezzet çıkıyor. Adıyaman’a özgü tuzsuz peynir ile yapılan peynirli irmik helvası gelen özel misafirlere yapılan bir tatlı.
Topak Helvası
Güneydoğu Anadolu bölgesinin ikliminden dolayı özellikle üzüm bağcılığı gelişmiş ve pekmez kültürü zenginleşmiştir. Topak helvası da bu yöresel pekmezlerden hazırlanan lezzet toplarıdır. Topak helvası oldukça uzun ömürlüdür ve kolay bozulmaz. Bu nedenle Adıyaman yöresinde fazlaca yapılır ve kapalı bir yerde saklanıp uzun süre tüketilebilir. Geleneksel bir lezzet olan topak helvası eskiden cenazelerin üçüncü gününde eve gelen misafirlere dağıtılırmış. Geleneksel özelliğini koruyan topak helvası içerisinde bulunan pekmez, un susam, tereyağı ve ceviz ile günümüzde de sağlıklı bir tatlı olarak yerini koruyor. Özellikle içinde şeker olmaması nedeniyle çok fazla tercih ediliyor.
