UEFA ŞAMPİYONLAR LİGİ

Kuruluşu, 1950'ler ve 1960'lar

2 Mart 1955'te, Viyana'da gerçekleştirilen UEFA'nın birinci kongresi sonrasında Avrupa genelinde bir turnuva oluşturulması kararlaştırıldı. Başlarda bu turnuvanın millî takımlar düzeyinde olması fikri hakimken, Fransız spor gazetesi L'Équipe editörü Gabriel Hanot ile aynı gazetede çalışan Jacques Ferran'ın hazırladığı turnuva taslağı baz alınarak kulüpler bazında bir turnuva gerçekleştirilmesi belirlendi. Taslağa göre maçlar çarşamba günleri oynanacaktı. L'Équipe tarafından, ülkelerinin en popüler takımı olarak görülen 16 takımın temsilcileri, 2-3 Nisan 1955'te gerçekleştirilen toplantılara çağrıldı. Konuyla ilgili olarak FIFA ile iletişime geçen UEFA, 8 Mayıs 1955'te Londra'da gerçekleştirilen toplantıda FIFA tarafından sunulan şartların kabul edilmesinin ardından, 21 Haziran'da düzenlediği toplantıyla Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adlı bir turnuvanın organize edileceğini duyurdu.[1]
Çift maçlı eleme sistemiyle ve her biri farklı ülkeden olmak üzere 16 takımın katılımıyla gerçekleştirilen turnuvanın ilk sezonu olan 1955-56 sezonu, 4 Eylül günü Sporting ile Partizan arasında oynanan maçla başladı. Sezonu İspanya takımı Real Madrid şampiyon olarak tamamladı. Ertesi sezon, takım sayısının artmasıyla ön eleme turu düzenlenmeye başlandı. İlk beş sezonda Real Madrid şampiyonluğa ulaşan takım olurken, 1959-60 sezonu finalinde Almanya temsilcisi Eintracht Frankfurt'a karşı aldığı 7-3'lük galibiyet, günümüzde dahi en gollü final konumundadır. Real Madrid'in beş sezonluk şampiyonluk serisi de turnuva tarihinin en uzun şampiyonluk serisidir. 1960-61 ve 1961-62 sezonlarında Portekiz ekibi Benfica şampiyonluğa ulaşırken, sonraki üç sezonda İtalya temsilcileri turnuvayı kazanan takımlar oldu. 1962-63 sezonunda Milan, 1963-64 ve 1964-65 sezonlarında ise Internazionale şampiyonluğa ulaştı. Ertesi sezon Real Madrid bir kez daha şampiyon olurken, sonraki iki sezon Britanya takımlarının şampiyonluklarına sahne oldu. 1966-67 sezonunda İskoçya'nın Celtic, 1967-68 sezonunda ise İngiltere'nin Manchester United takımı turnuvayı şampiyon olarak tamamlamıştı. 1968-69 sezonu Milan'ın şampiyonluğuyla sonuçlandı.

1970'ler ve 1980'ler

Ajax ile Panathinaikos arasında oynanan 1971 Şampiyon Kulüpler Kupası finali öncesinden bir görünüm.
1969-70 sezonuyla birlikte sonraki dört sezonda Hollanda takımları şampiyonluğa ulaştı. Önce Feyenoord, sonraki üç sezonda ise Ajax şampiyon olan takım oldu. 1973-74 sezonuyla birlikte ilk kez bir Almanya ekibi, Bayern München şampiyonluk yaşarken, devamındaki iki sezon da bu takımın şampiyonluğuyla sona erdi. 1976-77 sezonuyla birlikte İngiltere kulüplerinin şampiyonlukları yaşanmaya başlandı. Önce Liverpool, sonra Nottingham Forest ikişer kez üst üste, devamındaki sezonlarda ise sırasıyla Liverpool ve Aston Villa bu başarıya ulaştı. Almanya'dan Hamburger'in şampiyonluğunda geçilen 1982-83 sezonu sonrasında Liverpool bir şampiyonluk daha yaşadı. 1984-85 sezonunda, İtalyan ekibi Juventus ile Liverpool arasında 29 Mayıs 1985 günü Heysel Stadyumu'nda oynanacak final maçı öncesinde Liverpool taraftarlarının Juventus taraftarlarına saldırmasıyla oluşan panik esnasında, stadyumdan kaçmaya çalışan taraftarların üzerine stadyumun duvarının çökmesi ve bazı taraftarların sıkışması sebebiyle yaşanan olayda 39 kişi hayatını kaybetti. Maçı kazanan taraf Juventus olurken, yaşanan bu olayın ardından İngiliz takımlarına 5, Liverpool'a ise 6 yıl uluslararası karşılaşmalardan men cezası verildi.
1985-86 sezonundan itibaren sırasıyla Romanya'dan Steaua București, Portekiz'den Porto ve Hollanda'dan PSV, tarihlerindeki ilk Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonluklarını elde etti. 1988-89 sezonunda Milan, 20 yıllık aranın ardından kupanın sahibi oldu.

Statü

Ayrıca bakınız: UEFA ülkeler sıralaması
Şampiyonlar Ligi'nin statüsü 1992'den beri defalarca değişmiştir. Bugün uygulanan sistem, 2003 yılından beri devam etmektedir.
UEFA Şampiyonlar Ligi'nde ön elemeler ve grup maçlarına doğrudan katılan takımlar da dahil, Lihtenştayn haricindeki 55 UEFA üyesi ülkeden toplam 78 takım mücadele etmektedir. Her ülke, UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenen sayıda takımla katılır.
UEFA ülke puanı sıralamasına göre;

• 1-4. sıradaki ülkeler, 4
• 5-6. sıradaki ülkeler, 3
• 7-15. sıradaki ülkeler, 2
• 16. ve daha aşağıdaki ülkeler birer takımla şampiyonada temsil edilirler.

UEFA ülkeler sıralaması aynı zamanda hangi takımın turnuvaya hangi kademeden başlayacağını da belirler. Son şampiyon ile sıralamada ilk üçte yer alan ülkelerin lig şampiyonları, ikincileri ve üçüncüleri, 4. ile 6. arasındaki ülkelerin şampiyonları ve ikincileri, 7. ile 12. arasındaki ülkelerin şampiyonları grup maçlarına ön eleme oynamadan doğrudan katılırlar. Eğer son şampiyon kendi lig klasmanına girerse 13. sıradaki ülkenin de şampiyonu grup maçlarına doğrudan katılır. Diğer takımlar ön eleme turlarından başlarlar.
  UEFA üyesi olup grup maçlarına kulüp göndermiş ülkeler.
  UEFA üyesi olup grup maçlarına kulüp gönderememiş ülkeler.
  UEFA üyesi olmayan ülkeler.
Maçlar salı ve çarşamba günleri yapılır. Temmuz - Ağustos aylarında 4 turdan oluşan ön elemeleri geçen 10 takım ile grup maçlarına doğrudan katılan 22 takım arasında, toplam 32 ekipli, dörder takımlı ve 8 gruptan oluşan grup aşaması oynanır. Gruplarda ilk 2'ye giren takımlar ikili eliminasyonlu sistemi ile müsabakalara devam ederler, üçüncüler ise UEFA Avrupa Ligi'ne katılıp 3. turdan (son 32 turu) devam ederler. 2. tur, çeyrek ve yarı final kedemeleri ikili eliminasyon usulüyle oynanır. Final maçı ise tarafsız sahada tek maç olarak oynanır.
UEFA Şampiyonlar Ligi grup aşamasına, 1992-93 sezonundan beri (2014-15 dahil), toplam 31 ülkeden 130 farklı takım katılmıştır. 23 sezonda Manchester United(İNG) 19, Porto(POR) 19, Barcelona(İSP) 19, Real Madrid(İSP) 19, Bayern Münih(ALM) 18, Milan(İTA) 17 ve Arsenal(İNG) 17 kez ile gruplara en çok katılan takımlardır. Arsenal, 1998-99 sezonundan beri toplam 17 kez aralıksız katılmaktadır. İspanyol Real Madrid'in ise Şampiyonlar Ligi'nde beş yıl üst üste (1956-1960) şampiyon olması da ayrı bir rekordur.

Marş

Ana madde: UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı
UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı, en basit tanımla UEFA Şampiyonlar Ligi'nin resmî marşıdır. 1992 yılında Kraliyet Filarmoni Orkestrası tarafından bestelenmiş, St. Martin Akademisi Korosu tarafından UEFA'nın resmî dilleri olan İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinde söylenmiştir. Bu marş her Şampiyonlar Ligi maçının başlangıcında, konsol oyunlarında, televizyon programlarında kullanılır.

Takımların dağılımı

Bu turda katılan takımlarÖnceki turdan Gelen takımlarÖn Hazırlık Turu
(4 takım)

• 52-55. sıralarda bulunan ülkelerin şampiyonu 4 takım

Birinci Ön Eleme Turu
(34 Takım)

• 18-51. sıralarda bulunan ülkelerin şampiyonu 33 takım (Lihtenştayn hariç)
• Ön hazırlık turundan gelen 1 takım

İkinci Ön Eleme Turu
(26 takım)
Şampiyonlar Yolu
(20 takım)

• 15-17. sıralarda bulunan ülkelerin şampiyonu 3 takım
• Birinci ön eleme turundan gelen 17 takım

Lig Yolu
(6 takım)

• 10-15. sıralarda bulunan ülkelerin ikincisi 6 takım

Üçüncü Ön Eleme Turu
(20 takım)
Şampiyonlar Yolu
(12 takım)

• 13-14. sıralarda bulunan ülkelerin şampiyonu 2 takım
• İkinci ön eleme turundan gelen 10 şampiyon takım

Lig Yolu
(8 takım)

• 7-9 sıralarda bulunan ülkelerin ikincisi 3 takım
• 5-6 sıralarda bulunan ülkelerin üçüncüsü 2 takım
• İkinci ön eleme turundan gelen 3 şampiyon olmayan takım

Play-Off Turu(12 takım)Şampiyonlar Yolu
(8 takım)

• 11-12 sıralarda bulunan ülkelerden 2 şampiyon
• Üçüncü ön eleme turundan gelen 6 şampiyon takım

Lig Yolu
(4 takım)

• Üçüncü ön eleme turundan gelen 4 şampiyon olmayan takım

Grup Aşaması
(32 Takım)

• UEFA Şampiyonlar Ligi şampiyonları
• UEFA Avrupa Ligi şampiyonları
• 1-10. sıralarda bulunan ülkelerin şampiyonu 10 takım
• 1-6. sıralarda bulunan ülkelerden ikincisi 6 takım
• 1-4. sıralarda bulunan ülkelerden üçüncüsü 4 takım
• 1-4. sıralarda bulunan ülkelerden dördüncüsü 4 takım
• Play-off turundan gelen 4 şampiyon takım
• Play-off turundan gelen 2 şampiyon olmayan takım

Eleme Aşaması
(16 Takım)

• Grup aşamasından çıkan 8 grup birincisi
• Grup aşamasından çıkan 8 grup ikincisi

Şampiyonlar Ligi veya Avrupa Ligi şampiyonları kendi yerel ligleri aracılığıyla turnuvaya katılmaya hak kazanırsa, yukarıdaki erişim listesinde değişiklikler yapılacaktır.

• Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu sahipleri kendi yerel ligleri aracılığıyla grup aşamasına geçerlerse, 11. ülke şampiyonları grup aşamasına girer ve önceki turlarda en yüksek dereceli federasyonların şampiyonları da buna göre yükselir.
• Avrupa Ligi şampiyonluğu sahipleri kendi yerel ligleri aracılığıyla grup aşamasına geçerlerse, 5. ülkenin üçüncü sıradaki takımı grup aşamasına girer ve ikinci ön eleme turunda en yüksek dereceli federasyonların ikincileri de buna göre yükselir.
• Şampiyonlar Ligi veya Avrupa Ligi şampiyonluğu sahipleri kendi yerel ligleri aracılığıyla eleme turlarına katılmaya hak kazanırsa, eleme turlarındaki yerleri boşalır ve önceki turlarda en yüksek dereceli federasyonların takımları buna göre yükselir.
• Bir ülkenin Şampiyonlar Ligi'nde en fazla beş takımı olabilir. Bu nedenle, hem Şampiyonlar Ligi hem de Avrupa Ligi şampiyonlukları aynı ilk dört ülkeden geliyorsa ve kendi yerel liglerini ilk dördün dışında bitirirse, ligin dördüncü sıradaki takımı Şampiyonlar Ligi'nde mücadele etmeyecektir. Bunun yerine Avrupa Ligi'nde mücadele edecek.

Para ödülü

UEFA, Play-off turunu geçen her takım 5.000.000 €, elenen her takım 3.000.000 € kazanır. Grup aşamasına katılım için 15.640.000 € ve grup aşamasındaki her galibiyet için 2.800.000 €, beraberlik için 900.000 € kazanır. Son 16 turuna katılan takımlara 9.600.000, Çeyrek finale çıkan takımlara 6.000.000, yarı finale çıkan takımlara 7.000.000, finali kaybeden takıma ise 10.500.000 ödeme yapılır. Kupayı kazanan takım ise 15.000.000 para ödemesi alır.[2]
UEFA, takımlara dağıttığı parayı havuz'dan öder. Havuzun bütçesi ise şampiyonanın yayın hakları gelirleri ile belirlenir.[3]

• Ön eleme turu: 200.000 €
• Birinci eleme turu: 300.000 €
• İkinci eleme turu: 400.000 €
• Üçüncü eleme turu: 500.000 €
• Grup aşaması için taban ücret: 15.640.000 €
• Grup maçı galibiyeti: 2.800.000 €
• Grup maçı beraberliği: 900.000 €
• Son 16 turu: 9.600.000 €
• Çeyrek final: 10.600.000 €
• Yarı final: 12.500.000 €
• İkinci: 15.500.000 €
• Şampiyon: 20.000.000 €

Sponsorluk

UEFA Şampiyonlar Ligi, bir uluslararası şirketler topluluğu tarafından sponsorluk alır. 1992 yılında kupanın statüsünde olduğu gibi sponsorluk kriterleri de yenilendi. Buna göre en fazla sekiz sponsorluk anlaşması yapılabilecek, her şirket için saha içerisinde dörder reklam panosu tahsis edilecek, logolar ise biletlerin belirli bir kısmında yer alacaktır.[4]
Reklam panoları, Britanya'daki stadların reklam panolarının boyutları yüzünden bazı zamanlar eleştiri almaktadır. Old Trafford, Anfield, Celtic Park ve Stamford Bridge gibi saha ile iç içe olan klasik İngiliz tipi stadların önüne koyulan reklam panolarının ön koltukta oturan seyircilerin görüş açısını düşürdüğünden dolayı sık sık eleştirilir. Bu taraftarların arasında tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan engellilerin de olması ve bu insanların oturdukları yeri değiştirmelerinin zor olması da bu eleştirilerin ana kaynağıdır.