ENIAC ( Electronic Numerical Integrator And Computer)

DQXk...zSEL

13 Jan 2024

NIAC'ın Özellikleri
ENIAC'ın Kullanım Alanları
ENIAC'ın Tarihsel Süreci
Elektronik veri işleme kapasitesine sahip.II. Dünya Savaşı sırasında balistik ve menzil hesaplamaları.1941 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nde geliştirilmeye başlandı.30 ton ağırlığında, 167 m2’lik bir alanı kaplıyor.Savaş sonrası dönemde hava tahminleri ve Atom enerjisi hesaplamaları1946 yılında tanıtıldı ve kullanıma girdi.18 bin vakum tüpü, 1500 röle, 6 bin manuel anahtar kullanıldı.Rüzgar tüneli çalışmaları ve Termal tetikleme1946 yılında bazı çevrelerce “Elektronik Einstein” olarak adlandırıldı.Saniyede 5 bin toplama işlemi, 357 çarpma işlemi ve 38 bölme ve karekök işlemi yapma kapasitesi.Kozmik ışın çalışmaları ve Rasgele sayı hesaplamaları1955 yılında yerini yeni teknolojilere bırakarak hizmetten kaldırıldı.Yaklaşık 300 salt okunur veri saklayabilme yeteneği.Pek çok bilimsel çalışma ve Endüstriyel alanda yapılan çalışma ve hesaplamalarGeliştiricileri DEVAC ve UNIVAC gibi yeni modeller oluşturdu.Ampullerle soğutulma ihtiyacı, kablolar aracılığıyla manuel programlama ihtiyacı.Yüksek hızlı menzil hesaplamaları ve bilimsel araştırmalarJohn Mauchly ve Presper Echert tarafından geliştirildi.Sağladığı işlem hızı sayesinde insandan daha hızlı hesaplama yetenekleri.Her türlü bilimsel ve teknik hesaplamaGünümüz bilgisayarlarının atası kabul edilir.Verileri IBM kart okuyucusu ile aktarabilme ve işleyebilme yeteneği.Başta askeri olmak üzere çeşitli sektörlere hizmet verdi.Dünya tarihinde bir dönüm noktasıdır.6 bayan operatör tarafından manuel olarak programlanıyordu.Daha sonraki yıllarda çok çeşitli kullanım alanlarına sahip oldu.ENIAC, zamanının en özgün teknolojilerinden biri olarak kabul edilir.Toplam 500 bin dolara mal oldu.Hem savaşta hem de sivil yaşamda kullanıldı.Karmaşık bir teknoloji olmasına rağmen, o dönemdeki en iyi çözüm olarak kabul edildi.
Tarihte bugün yüksek hızlı ilk elektronik bilgisayar Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanıma girdi. 7 Ocak 1946 tarihinde kullanımına başlanan ENIAC bugünün elektronik ve dijital bilgisayarlarının temelini oluşturdu. ENIAC, II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan ordusunun top ve diğer silahlarında isabetli menzil hesaplamaları yapabilmesi için 4 yıllık bir çalışma ile geliştirildi.
El ile yapılan hesaplamaların ortalama 20 saat sürmesi sebebiyle 1941 yılında Pennsylvania Üniversitesi’ne ait elektrik mühendisliği okulu Moore School Electrical Engineering’de geliştirilen ENIAC sayesinde bu hesaplama süresi 15-20 saniye gibi bir süreye indirildi. Projenin başında John Mauchly ve Presper Echert isimli iki bilim adamı bulunuyordu. Yaklaşık 500 bin dolara mal olan ENIAC programlanabilir ve genel amaçlı bir yapıya sahip olması sebebiyle günümüz bilgisayarların atası kabul edildi. 1946 yılında tanıtılması ve kullanıma başlanmasıyla bazı çevrelerce “Elektronik Einstein” olarak adlandırıldı. Bugün kullandığımız bilgisayarların başlangıcını oluşturan ENIAC’ı yakından tanıyalım.

ENIAC ( Electronic Numerical Integrator And Computer)

Dilimize çevrilmiş haliyle “Elektronik sayısal entegreli hesaplayıcı” olarak tanımlanan ENIAC, ilk elektronik veri işleme kapasiteli bilgisayardır. En dikkat çekici yanlarından bir tanesi boyutlarıdır. ENIAC 30 ton ağırlığında ve 167 m2’lik bir alanı kaplayacak büyüklükteydi. Bugünün bilgisayar boyutlarını düşünürsek 74 yıllık bir dönüşüm sürecinin oldukça hızlı olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca bu dönüşüm sadece büyüklük anlamında değil fonksiyonel özelliklerim çeşitlenmesi açısından da hızlı bir yol kat ediş sağlamıştır. ENIAC bu yolun başlangıcında olup, tüm bu dönüşümlerin oluşumunu sağlamıştır.
Üretiminde 10 bin kapasitör, 70 bin direnç, 18 bin vakum tüpü, 1500 röle, 6 bin manuel anahtar, 7 bin 200 kristal diyot kullanılan bilgisayar 5 milyon birleşim noktası ile bir araya getirildi. Saatte 150 kilowatt elektrik tüketen ENIAC, 6 bayan operatör tarafından manuel olarak programlanıyordu. Ayrıca 18 bin vakum tüpünün (ampul olarak da tanımlayabiliriz) yaydığı ısıyla baş etmek için de yüksek maliyetli körüklü bir soğutma sistemi kullanılıyordu.
ENIAC o zamana dek kullanılan hesap makinelerinden 1000 kat daha hızlı işlem yapabiliyordu. Bir sayının görüntüsünü ayırabiliyor, eşitlikleri karşılaştırabiliyor, dört işlem ve karekök hesaplamaları yapabiliyordu. Saniyede 5 bin toplama işlemi, 357 çarpma işlemi ve 38 bölme ve karekök işlemi yapabilme kapasitesine sahipti. Geçici hafızasında yaklaşık 300 salt okunur veriyi saklayabiliyordu. ENIAC’ın akümülatörleri hem işlem yapabilme hem de hafıza görevini üstleniyordu. Veriler bir IBM kart okuyucusu ile aktarılırken, ENIAC tarafından işlenmiş veriler de IBM delikli kart okuyucu ile alınıyordu. Her biri 10 haneli ondalık sayı içerebilen 20 elektronik akümülatör içeren ENIAC’ın mantık devreleri de elektronikti.

ENIAC’ın Zorlu Çalışma Koşulları

Bu dev bilgisayarın hesaplama yapabilmesi için kablolar aracılığıyla manuel programlama yapılması gerekiyordu. Bu işlem bazen günlerce sürebiliyordu. Ayrıca ENIAC’da kullanılan yaklaşık 18 bin ampulün ortalama 8 dakikada bir tanesi yüksek ısı sebebiyle yanıyordu. Bu da dev bilgisayarın kesintisiz olarak 8 dakika çalışabilmesi anlamına geliyordu. Bu olayın en çok cihazın açılıp kapatılma sırasında olması sebebiyle ENIAC kesintisiz çalıştırılmaya başlandı. Böylece ampul kaynaklı arızaların süresi 2 güne kadar uzatılabildi. Arıza oluşturan bir başka önemli unsur ise sıcağa gelen böcek ve güvelerin kablo bağlantılarında oluşturduğu hasarlardı. Düzenli olarak böcek temizliği yapmak zorlu çalışma koşullarının bir diğeriydi.
Tüm bu meşakkatli süreçler yine de insan eliyle yapılacak hesaplamalardan çok daha hızlı sonuçlar verdiği için o döneme göre en iyi teknolojiydi. ENIAC II. Dünya Savaşı için hazırlansa da savaşın sona ermesiyle kullanım amacı açısından başka bir boyut kazandı. Bu durum bir bilgisayarın her yerde ve genel kullanım olarak işe yararlığını ortaya koyan, bilgisayar sistemlerinin daha geniş bir kullanım alanı için geliştirilmesine olanak sağladı. ENIAC’ın kullanım alanları ise şöyleydi:

Savaş sırasında balistik ve menzil hesaplamaları
Savaş sonrası dönemde hava tahminleri
Atom enerjisi hesaplamaları
Rüzgar tüneli çalışmaları
Termal tetikleme
Kozmik ışın çalışmaları
Rasgele sayı hesaplamaları
Pek çok bilimsel çalışma
Endüstriyel alanda yapılan çalışma ve hesaplamalar

ENIAC ilk dijital bilgisayar olarak pek çok alanda kullanılmış ve zorlu çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik yapılan çalışmalar yeni bilgisayar modellerini beraberinde getirmiştir. 1955 yılında artık ENIAC yerini daha iyilerine bırakmak üzere fişi çekilerek kapatılmıştır.

Bugünün Bilgisayarlarının İlham Kaynağı ENIAC

ENIAC’ı ilk başta ABD ordusu için tasarlayan ekip, farklı alanlardaki kullanımla birlikte yaptığı çalışmalarla öncelikle daha az enerji, daha az arızayı hedefleyerek DEVAC ve UNIVAC isimli 2 projeye daha imza attı. Tabii bu çalışmalarda ENIAC sonrası Moore School’un 1946 yazında açtığı elektronik bilgi işlem kursunda yetişen öğrencilerden oluşan ekibin katkısı da büyüktür. DEVAC ve UNIVAC çok müthiş değişimler getirmese de UNIVAC ticari amaçlı kullanılan ilk bilgisayar olarak tarihe geçti.
ENIAC’ın yapımında ilk kez kullanılan elektron tüpleri ve RAM bellek desteği, bugünkü işletim sisteminin ilham kaynağıdır. 1960’lı yıllara gelindiğinde elektron tüplerinin yerini transistörler almıştır. Transistörlerin entegre hale getirilmesiyle de ilk işlemci ortaya çıkmıştır. Bir ekrana ve gelişmiş depolama alanına sahip olan ilk kişisel bilgisayar ise IBM tarafından üretilen IBM PC ‘dir. Disket sistemi ile verilerin kaydedilmesi sağlanan ilk kişisel bilgisayara daha sonra sabit disk eklenmiştir. İlk işletim sistemi DOS yine kişisel bilgisayarlar ile ortaya çıkmış, IBM bu bilgisayarı çalıştıracak bir sistem arayışına girmiş ve bugünkü Windows’un temeli olan DOS sistemi için Microsoft ortak bir çalışma yapmıştır.
Evinin garajında 2 arkadaşın yaptığı kişisel bilgisayara gelmiştir sıra. Bu isimler Steve Jobs ve Steve Vozniak’dır. Apple II 1977 yılında ilk olarak piyasaya sürülmüş ve Macintosh ile başka bir boyut kazanmıştır. İlk Mouse kullanımlı bilgisayar Macintosh ile tarihe geçmiştir. Kişisel bilgisayarlardan taşınabilir bilgisayarlara geçiş dönemi gelmiştir. Teknoloji büyüdükçe boyutları küçülen bilgisayarlarda amaç herkesin bilgisayar kullanabilmesini sağlamak olmuştur.
Önceleri çocuklar için geliştirilen Dynabook ile çocuklar tarafından basit işlemlerin yapılabilmesi amaçlanmıştır. Asıl taşınabilir bilgisayar Osborne I adıyla piyasaya sürülen ve toplam 10 kg ağırlığında olan bilgisayardır. Osborne I’i Apple Powerbook takip etti. Bugünün notebook tasarımlarının temeli de 1980’lerde böylelikle atılmış oldu. IBM ise bu rekabete IBM PC Convertable ile katıldı.
Taşınabilir bilgisayarların arkasından tablet bilgisayarlar geldi. 2000’li yılların başlarında Microsoft tarafından çıkarılan ilk tablet bilgisayarlar fazla rağbet görmese de 2010 yılında Apple Ipad iOS sistemiyle piyasaya sürüldü ve bu kez ilgi gördü. Ardından Samsung ve diğer bilgisayar üreticileri için tablet bilgisayar dönemi başlamış oldu.
30 ton ağırlığındaki ENIAC’dan bugünün tablet bilgisayarlarına geçişe baktığımızda bilgisayar teknolojilerinin kullanım alanı ve benimsenmeye bağlı olarak geçirdiği değişimin müthiş bir hızla olduğunu görüyoruz. ENIAC hem işletim sistemlerinin oluşmasında hem de bilgisayarın bilimden endüstriye her alanda kullanılabileceğini gösteren bugünkü bilgisayar teknolojisinin yapı taşı olmuştur. Tarihte bugün bundan tam 74 yıl önce tanıtımı yapılan ilk elektronik bilgisayar ENIAC bugün bazı parçalarıyla Washington’da bulunan Amerikan Ulusal Müzesi’nde sergilenmektedir. Ayrıca ilk oluşturulduğu ve kurulduğu yer olan Pennsylvania Üniversitesi Moore School bölümünde ENIAC Müzesi olarak ayrılan bölümde de toplam 40 parçadan oluşan bilgisayarın 4 parçası bulunmaktadır.
Kaynak:
https://www.iienstitu.com/blog/tarihin-ilk-elektronik-bilgisayari-eniac