Oyun oynamak, bilgisayarınızda ya da telefonunuzda keyifli zaman geçirmek ve para ödememek istiyorsunuz değil mi? İlk bakışta çok cazip gözüküyor, sonuçta Appstore/Google Play bedava oyun dolu, hatta ücretli olan oyunların bile basit bir İnternet aramasıyla bedavasını bulabiliyorsunuz. Peki çözüm bu kadar basitse insanlar neden oyunlara para veriyor?
Bu sorunun klasik cevabı olan “geliştiriciyi desteklemek, sorun çıktığında muhatap bulabilmek” gibi temel konulara değinmeyeceğim. Bunları zaten bildiğinizi varsayıyorum. Hani bir film izlediğinizde sonda çıkan yazılarda yüzlerce kişinin ismi yazar ya, orta çaplı bir oyunda dahi onlarca insanın emeği vardır. Bu insanlar da sizler gibi evlerine ekmek götürme derdindeler ve siz oyunlara para verdikçe bu mümkün olabiliyor.
Peki durum böyleyken bazı oyunlar nasıl bedava olabiliyor? Yani oyuna hiç bir müdahalede bulunmuyorsunuz, gayet normal bir şekilde resmi sitesinden ya da uygulama marketinden indiriyorsunuz ama hiç para ödemiyorsunuz. Bunların elbette bir gelir modeli var, açıklayalım:

Uygulama içi reklamlar

“Ah o reklamlar” dediğinizi duyar gibiyim. Ne kadar rahatsız edici değil mi? Oyunu her açtığınızda, seviye geçtiğinizde ve hatta kaybedip yeniden başlamak istediğinizde karşınıza çıkan, kimi zaman kapatamadan saniyelerce izlemek zorunda kaldığınız o reklamlar.
Evet can sıkıcı ama özellikle giriş seviyesi bir oyun geliştiricinin para kazanmasının da en kolay yolu bu. Uygulamasına ekleyeceği basit bir iki satır kod ile kolayca para kazanmasını sağlayabiliyor. Sizin için can sıkıcı o saniyeler oyun geliştirici için kuruş seviyesinde de olsa para kazanmak anlamına geliyor. Tabi sizin gibi oyunu oynayanların sayısı arttıkça o kuruşlar binlere yüzbinlere dönüşebiliyor.
Burada önemli olan nokta şu; geliştirici oyunu içinde reklam göstermekten ziyade sizin o reklama tıklamanızdan para kazanıyor. Yani siz tıkladıkça reklam veren para ödüyor. Peki sevdiğimiz bir oyundaki tüm reklamlara tıklayarak destek olabilir misiniz? Ne yazık ki hayır, hatta zarar verirsiniz. Çünkü reklam verenler de aptal değil, kimin nasıl reklama tıklayacağını biliyorlar. Eğer bilinçsiz bir tıklama tespit ederlerse para ödemeyi kesebiliyorlar. Ama tabi en azından ilginizi çeken ya da merak ettiğiniz reklamlara arada sırada tıklayarak destek verebilirsiniz.

Uygulama içi satın alma

Oyuna başladınız, gayet heyecanlı ilerliyorsunuz, zaman geçirdiniz ve ileri bir seviyeye de ulaştınız. Fakat o bölümde takıldınız, bir türlü geçemiyorsunuz. O da ne, bir mesaj çıktı ve “5 altın harcarsan bu bölümü tekrar oynayabilirsin” ya da “50 altına bu bölümü atlayabilirsin” diyerek size yardımcı olmaya çalışıyor. Kesenize bakıyorsunuz şimdiye kadar 15 altın biriktirmişsiniz, hemen harcayarak şansınızı yeniden denediniz. Ama tabi o da bitti, oyun size hemen yeni bir yardım sunuyor, 10TL verirseniz 100 altın vereceğini söylüyor. Ne kadar da yardımsever değil mi? Halbuki tüm oyunun kurgusu sizin o 10TL ve hatta daha fazlasını harcamanız üzerine kurulu desem, ne düşünürsünüz?
Evet bu tür oyunlar önce sizi oyuna ısındırarak aranızda bir bağ kurmaya çalışır, sonra sizin o zamana kadar yaptıklarınızı koruma ve daha ileriye gitme isteğinizi kullanarak sizi para harcamaya mecbur bırakırlar. Böylece görünüşte bedavaya aldığınız oyuna belki de yüzlerce lira verebilirsiniz.
Bir diğer, biraz daha masum, yöntem ise oyun içerisindeki karakterinize bir şeyler kazandırmak. Örneğin orada canlandırdığınız karaktere bir pelerin satın almak, kullandığınız araçlara farklı renk ve desen belirlemek ya da çok oyunculu sunuculara girebilmek için ayrıcalık kazanmak vs.
Oyunu size paralı satmaya kalksalar bu kadar kazanamazlardı değil mi? Bunlar tabi ki biraz da pazarlama taktiği, sizi dükkana sokmaya çalışan esnaf gibi, içeri aldıktan sonra elinize poşetleri doldururlar.
Şimdiye kadar anlattığım para kazanma teknikleri sizi rahatsız etse de aslında en masumlarıydı. Şimdi yavaş yavaş karanlık tarafın hamlelerine geçiyoruz.

Veri analizinde kullanmak

Dijital dünyada attığınız bütün adımlar takip edilebilir ve alıcısı için çok önemli bilgilerdir. Takip ettiğiniz internet sayfaları, kullandığınız uygulamalar hatta günlük ne kadar telefon kullandığınız bile alıcısı için kıymetli bilgilerdir. Çünkü bu bilgiler doğru kullanıldığında para kazanmak mümkündür.
Örneğin X marka arabayı beğenen insanlar (X marka hakkındaki İnternet sayfalarında gezenler) günde en az 2 saat Facebook kullanıyor olabilir. Bu durumda X marka arabayı satan ya da ona özel hizmet sunan şirketlerin Facebook’ta reklam vermesi durumunda daha çok kazanabilirler.
İşte bu kıymetli bilgileri sizin ücretsiz sandığınız oyun ya da uygulama sizin bilgisayarınız ya da telefonunuzdan topluyor ve geliştiricisine iletiyor olabilir. “Benden habersiz nasıl yapar” diyebilirsiniz ama o hiç okumadığınız kullanım koşulları vb dokümanların içinde bu anlatılıyor ve siz onaylıyorsunuz.
Peki bu bilgilerinizin paylaşılması tehlikeli midir? Çoğu veri analisti gelen verileri kimliksiz kullanır, yani X marka arabayı takip edenin kim olduğu önemli değildir. Onun için önemli olan bu kişilerin sayısı ve başka hangi faaliyetleri olduğudur. Bu sınırla kalırsa elbette sizin için tehlike yaratmaz.
Ancak her şeyde olduğu gibi bu konunun da kötü niyetlileri vardır. Sizi ve sizin yaptığınız işleri özellikle takip etmek isteyen biri bu bilgilere erişebilirse bunları sizin aleyhinizde de kullanabilir. Örneğin tespit ettiği bir açığınızı size şantaj için de kullanabilir.

Bilgisayarınızı ya da telefonunuzu zombi yapmak

Belki farketmişsinizdir, telefonunuza yüklediğiniz bazı oyunlar siz kullanmasanız da açık kalmaktadır. Kimileri iyi niyetli olsa da aslında pek çoğu için bu geçerli değildir. Cihazınızda çalışan bir uygulama geliştiricisi ile temas halinde kalmaya devam edecektir. Bu temas sırasında da geliştirici isterse uygulamaya amacı dışında yani oyun oynamak dışında da işler yaptırabilir.

Bitcoin madenciliği yapmak

Bitcoin madenciliğini duydunuz mu? Bitcoin ağında her 10 dakikada bir çok zor bir problem yayınlanır. Bu problemi ilk çözen de bitcoin kazanır. Haliyle dünya üzerinde pek çok bilgisayar sahibi sistemlerini bu problemi çözmeye adar ve saatlerce çalıştırırlar. Günün birinde tek bir problemi çözseler bile kazandıkları Bitcoin tüm masraflarını karşılar.
Tabi herkes bu kadar temiz yolları kullanmak zorunda değil. Herhangi bir oyun ya da uygulama geliştiricisi hiç masraf yapmadan da bu problemi çözebilir. Nasıl mı, tabi ki sizin cihazınızı kullanarak. Bilgisayarınızın ya da telefonunuzun açık kaldığı ve sizin kullanmadığınız zamanları tespit ederek arka planda size hissettirmeden de sizi bu problemin çözümüne dahil edebilir. Tabi olur da problemi çözerse yine sizin haberiniz olmadığı için tek kazanan geliştirici olacaktır. Hiç masraf yapmadan ve sizin kaynaklarınızı kullanarak para kazanmış olur.

Bilgisayarınızın İnternet imkanlarını kullanmak

Bir diğer zombi yöntemi de sizin cihazınızın İnternet kabiliyetlerini kullanmaktır. Bazı İnternet sitelerindeki bilgiler rakipleri vb. başkaları için kıymetlidir. Örneğin bizim-market’in rakibi hakiki-market kendi sattığı ürünlerin fiyatlarını takip etmek isteyecektir. Bunun için de her gün bütün malların fiyatlarını tek tek gezerek kayıt etmesi gerekir. Tabi bizim-market bunun farkında olduğu için dükkana gelip tüm malların fiyatlarını kaydetmeye çalışan kişilere izin vermez. Peki ya hakiki-market bunun için mahallenin çocuklarını kullanırsa? Yani her çocuğa 3 kuruş para verip ondan bir malın fiyatına bakıp gelmesini isterse? Bizim-market dükkana gelen ama alışveriş yapmayan müşteri sayısındaki artışı izlemek dışında bir şey yapamaz. Çocukları engellemeye kalksa gerçekten para harcayacak olanları da engellemiş olur.
Aynı yöntem İnternet siteleri için de geçerlidir. Başka siteleri gezmek isteyenlerin proxy-network adındaki çocuk grubuna ihtiyacı vardır. Tek farkı buradaki çocuklar siz oluyorsunuz ve parayı yine sizden başkası kazanıyor. Sizin telefonunuza kurulu oyun aslında başkalarının İnternet sayfası isteklerini karşılıyor ve geliştiricisine iletiyor, karşılığında geliştirici para kazanıyor ama siz yine her şeyden habersiz ücretsiz oyununuzu oynuyorsunuz.

Gerçek karanlık taraf hamleleri

Bu zamana kadar anlattıklarım hala tam karanlık taraf hamleleri değiller. Yani geliştiriciler sizin sırtınızdan para kazanmak dışında çok da tehlikeli şeyler yapmıyorlar. Daha kötü ne olabilir diyorsanız buyrun:

Yasal olmayan İnternet için kullanmak

Dark-web diye bir şey duydunuz mu? Hani kiralık katil tutmaktan uyuşturucu ticareti yapmaya kadar her türlü yasal olmayan faaliyetlerin yürütüldüğü İnternet. Bunlar kendilerini gizlemek için uyguladıkları yöntemler dışında aslında hala İnternet üzerinde çalışıyorlar.
Kendilerini gizleme yöntemlerinden biri de çok adımlı proxy kullanmak, yani izlerini kaybedene kadar farklı evlere girip çıkmak. İşte bu insanların izlerini kaybederken girdikleri evlerden biri de sizin bilgisayarınız olabilir. Hatta daha da kötüsü esas tehlikeli işin yapıldığı yer de sizin bilgisayarınız olabilir. Herhangi bir adli soruşturmada adres olarak sizin bilgisayarınız gözükeceği için de başınızın ağrıma ihtimali çok yüksek.

Hacker saldırısı için kullanmak

Hacker saldırısı yapıldı haberlerini incelediyseniz “1 milyon adresten saldırı yapıldı” gibi rakamlar görebilirsiniz. Peki bu hacker’lar bu kadar güçlü mü, yani 1 milyon tane bilgisayarları mı var?
Cevap tabi ki hayır, sizin bilgisayarınız ya da telefonunuz da o 1 milyona dahil olabilir. Aynı rakiplerini gezmek isteyen satıcıların yaptığı gibi sizin bilgisayarınızın İnternet imkanları bu sefer hacker’lar tarafından kullanılıyor. Siz ücretsiz oyununuzu oynarken arka tarafta belki çok ciddi bir İnternet saldırısında bir piyon oluyorsunuz.

Ücretsiz oyunlar bu kadar tehlikeli olabilir mi?

Biraz korktuğunuzun farkındayım, ama karşınızdakini tanımak önlem almanın ilk adımıdır. Peki bu kadar tehlikeli işleri bir oyun geliştiricisi yapabilir mi? Çok kötü niyetli ve gözünü karartmadığı sürece yapmaz, çünkü günün sonunda aslında emeğinin karşılığını almak isteyen bir yazılım mühendisi, adresi ve kimliği ortada olduğu için olası yasal riskleri üstlenecek kadar gözünü karartamaz.
Ama zaten oyunun geliştirilmesinde en ufak bir emeği olmayan ve gizli kimlikle yaşayan insanlar? Evet, hani kırık oyun diye tabir edilen, torrent vb. kaynaklardan indirilen, ücretli bir oyunu ücretsiz sunan insanlardan bahsediyorum. Bu tür oyunları kurmadan önce çıkan mesajlara dikkat ederseniz zaten kendilerini hacker ya da cracker olarak tanımlayan ve takma isim kullanan grupların adlarını göreceksiniz.
Bu insanlar oyunu kırmak için kodlarına müdahale etmek zorundalar. Peki tek yaptıkları müdahalenin oyunu ücretsiz yapmak olduğunu mu düşünüyorsunuz? Hazır kodları açmışken, yani araba tabiriyle hazır kaputu açmışken, içeriye dilediklerini yerleştirebilirler. Bu yerleştirdikleri de yukarıda açıkladığım kirli adımların hepsini yapabilir.

Peki ne yapmalı?

Öncelikle kırık oyun tabir edilen, adı sanı belli olmayan kişilerin yaydığı oyun ya da uygulamaları cihazınıza kurmayın. Evinize tanımadığınız birini alıp yatak odanıza koymaktan farkı yok, ücretsiz oyun oynayabilmek buna değmez.
Ücretsiz oyunların size sundukları ve sizden alacaklarını iyi bilin. Yani reklam göstermesini ya da günün sonunda sizin bir şeyler satın almanızı istemesini göze alın.
Oyunlara para vermekten korkmayın. Kullandığınız her hizmetin bir bedeli var, bunu ya reklam izleyerek ya da cebinizden bir şeyler çıkartarak ödeyeceksiniz. Bu gerçek hayatta nasılsa sanal dünyada da böyle, cüz-i miktar para ödemek sizi fakirleştirmez.