Nikola Tesla Kimdir? Tesla’nın Sıra Dışı Hayatı ve Buluşları
Nikola Tesla Kimdir? Tesla’nın Sıra Dışı Hayatı ve Buluşları
Tarihin en önemli mucitlerinden biri olan Nikola Tesla, bir dâhi olarak nitelendirilir ve ismi elektrikle ilgili çalışmaların çok ötesinde anılır. Bu nedenle döneminde değeri anlaşılamayan bir dâhi olsa da günümüzde Tesla’nın buluşları ve fikirleri modern teknolojileri etkilemeye devam eder.
Nikola Tesla Kimdir?
Nikola Tesla, eğitimli bir elektrik mühendisi ve mucittir. Dünyayı değiştirmek için elektriği kullanmak hedefiyle pek çok buluşa imza atmıştır. Günümüzde standart kabul edilen alternatif akımı geliştirmenin yanı sıra AC motorlarıyla çalışmıştır. Tesla; bilim adamı, fizikçi, mühendis, mucit ve filozof olarak kabul edilmiştir.
Nikola Tesla'nın Hayatı Nikola Tesla, 10 Temmuz 1856'da Hırvatistan'ın Smiljan köyünde doğmuştur. Tesla'nın annesi Duka, ev işlerine yardımcı olması amacıyla yumurta çırpıcı gibi küçük ev aletleri icat ettiği için Tesla’ya ilham kaynağı olmuştur. Tesla, alternatif akım (AC) elektriği ve Tesla bobini gibi tarihin en önemli icatlarından bazılarını geliştirirken annesinin yaratıcı ruhundan etkilenmiştir. Avusturya ve Prag’da eğitim almıştır. Ailesiyle iletişimi kestikten sonra Slovenya'nın Maribor kentine taşınmış ve orada teknik ressam olarak çalışmıştır. Mart 1879'da oturma izni olmadığı için polis eşliğinde Maribor'dan Gospic'e gitmiştir. 1880 yılında ise amcaları Petar ve Pavle, onun Prag'daki Karl-Ferdinand Üniversitesi'ne girmesi için Çekoslovakya'ya gitmesini ayarlamıştır. Üniversiteye kabul için çok geç olmasına rağmen derslere ve çalışmalara katılmış ve kendi başına yoğun bir şekilde eğitime devam etmiştir. Amacı, dönen manyetik alanlar yoluyla elektrik üretme fikrini geliştirmektir. 1881 yılında telefon santralinde çalıştığı Budapeşte'ye gitmiş ve buradayken bazı icatlar için iyileştirmeler yapmıştır. Şubat 1882'de bir arkadaşıyla Macaristan'ın Budapeşte kentindeki bir şehir parkında, güneşin yeni batmaya başladığı sırada Goethe'nin Faust'undan kıtalar okuyarak yürürken aniden uzun zamandır aradığı dönen manyetik alanın çözümü zihninde parlamıştır. Tam o anda, farklı iki alternatif akımın etkileşimi tarafından üretilen ve dönen bir manyetik alanda hızla dönen bir demir rotoru zihninde canlanmıştır. Tüm zamanların en büyük keşiflerinden biri olan dönen manyetik alan, bu anda ortaya çıkmıştır. 1882 yılında, Thomas Edison'un Paris'teki yeni şirketi Continental Edison Company’de çalışmaya başlamıştır. Burada elektrik ışık sistemleri kurmak, doğru akım dinamo jeneratörlerini tamir etmek ve cihazların bakımını yapmak gibi görevler üstlenmiştir. Dinamoları iyileştirmenin yollarını hızla keşfettikten sonra önemli bir gelişme olarak kabul edilen ve yaygın olarak kullanılan otomatik bir regülatör icat etmiştir. 1884'te 28 yaşındayken daha fazla fırsatın olduğu ABD'ye taşınmaya karar vermiştir. Yanında yalnızca birkaç madeni para, çizimleri, şiirleri ve Avrupa’da amiri olarak çalışan ve Edison’un arkadaşı olan Charles Batchelor tarafından yazılmış bir mektup vardır. Bu mektupta şunlar yazar: İki büyük adam tanıyorum. Biri sensin, diğeri ise karşında duran bu genç adam. ABD'deyken Thomas Edison ile tanışmış ve birkaç ay onunla çalışmıştır. Edison, çalışmaları için Tesla'ya ödeme yapmayı reddedince ayrılmaya ve bir mucit olarak kendi yolculuğunu sürdürmeye karar vermiştir.
1887'de Amerikalı girişimci George Westinghouse'dan bir şirket kurmak için fon almıştır. Edison'un doğru akım sistemine karşı rekabet edebilmek için asenkron motor üzerinde çalışmıştır. Tesla'nın motoru, 19. yüzyıldaki Sanayi Devrimi sırasında rakiplerinden daha dayanıklı, ucuz ve verimli olduğu için öne çıkmıştır. Tesla’nın bu buluşu 1888'de Westinghouse Company adına lisans almıştır.
Tesla, 1893'te Kristof Kolomb’un Amerika’ya yolculuğunun 400. yıldönümü onuruna düzenlenen Chicago'daki Dünya Kolomb Sergisi'nde bir açıklama yaparak alternatif akımı tanıtmıştır. Bu fuar, dünyanın dört bir yanından insanların, fikirlerin ve teknolojilerin bir araya gelmesi ve her ülkenin endüstriyel, kültürel, ticari ve eğitim girişimlerine katkıda bulunmasıyla popüler hale gelmiştir. Westinghouse da kendini çok fazlı alternatif akım sistemini tanıtmaya adadığı için en iyi şansının bu fuar olacağını hissetmiştir. Tesla’nın açıklaması, insanların alternatif akımın güvenilirliği konusundaki şüphelerini ortadan kaldırdığı için bir dönüm noktası olmuştur. Sergi, alternatif akımın sorunsuz çalışabileceğini göstermiş ve daha sonra alternatif akım, güç sistemleri için ana standart haline gelmiştir.
1895'te Tesla'nın New York'taki laboratuvarı yanmıştır. Tüm notlar, tasarımlar, patentler ve icatlar dâhil olmak üzere çalışmalarının çoğu yok olmuştur. Her şeyini kaybetme travmasının ardından Colorado Springs'e taşınmıştır. Bu süre zarfında iletişim için kablosuz ağ fikrini düşünür. Dönemin önde gelen finansal figürlerinden olan J.P. Morgan ile bağlantı kurmayı başarmış ve onunla birlikte Long Island New York'ta bir laboratuvar kurmuştur. Tesla, aynı yıl 50 mil uzakta bulunan bir noktaya radyo sinyallerini iletmeyi başarmış, 1897’de bunun için patent başvurusunda bulunmuştur. Radyo, herhangi bir kablo ya da tel olmadan iletişimi sağladığı için dönemi için önemli bir buluştur. Bu dönemde radyo sinyalleri üzerine çalışmalar yapan Guglielmo Marconi, 1896 yılında radyo patentini almıştır. Tesla, Marconi'nin dünya çapındaki kablosuz ağ fikirlerinden bazılarını çaldığına inanmıştır. Çünkü Marconi, radyo yayını için Tesla’nın zaten daha önce kullandığı sistemi kullanmıştır. Tesla, sonraki yıl, verici istasyonlarının bireysel alıcılar aracılığıyla haber toplayıp yayımlayacağını öngördüğü Dünya Telgraf Sistemi önerisi ile gelmiştir ancak Tesla’nın bu radyo fikri uygulanabilir görülmemiş ve laboratuvarını destekleyen J. P. Morgan'ın finansmanını kaybetmesine neden olmuştur. Yatırımcılar, önceki başarısından dolayı Marconi'yi tercih etmeye ve onu finanse etmeye başlamıştır. Tesla, yaşamının son yıllarını yoksulluk içinde geçirmiş ve 7 Ocak 1943'te ölmüştür. Ölümünden 6 ay sonra Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi telsizin patentini Tesla ile birlikte John Stone ve Oliver Lodge’e geri vermiştir. İletişim ve elektrik alanında önemli ilerlemeler kaydeden başarılı bir mucit olarak hatırlanır.
Nikola Tesla Neyi İcat Etti?
Alternatif akım, Tesla tarafından geliştirilmiştir. O dönemde standart haline gelen Edison'un doğru akımı, elektriği uzun mesafelere iletmede Tesla'nın alternatif akım yöntemi kadar etkili değildir. Edison, Tesla'ya ödeme teklifinden vazgeçtiğinde, Tesla istifa etmiş ve bir sonraki çalışmasına geçmiştir. Alternatif akım için daha sonra Westinghouse'a satılan birçok patent başvurusunda bulunmuştur. Elektrik icadı ve Tesla’nın keşfinden bu yana AC akım yaygın olarak kullanılır. Günümüzde hala radyo ve televizyon sinyallerinin iletiminde kullanılan bir yöntemdir
Nikola Tesla'nın Diğer İcatları:
Nikola Tesla 300’den fazla patente sahip olsa da bu icatların birkaçı bilinir. Bu da Tesla’nın fikirlerinin test edilip başarısız olduğu, tam olarak anlaşılmadığı veya bilinmediği anlamına gelir.
icatları ve geliştirdikleri arasında alternatif akım,Tesla bobini, neon lamba, endüksiyon motoru, Tesla türbini, büyüteç verici ve radyo kontrollü cihaz bulunur. Tesla'nın en bilinen çalışmalarından biri Tesla bobinidir. Bobin, Wardenclyffe'deki Tesla Bilim Merkezi olan Shoreham New York'ta bulunur. Bobinden yararlanan Tesla, rezonans ile bilgilerin bir kuleden diğerine aktarılmasını sağlayan ve ücretsiz olan kablosuz güç çalışmalarına başlar. Kullandığı ampuller herhangi bir güç kaynağına bağlı olmasa da büyüteç verici, 1 km ötede bulunan bir noktaya elektrik akımını iletir. Tesla, otomobillere güç sağlamak için pistonlu bir motor geliştirir çünkü o dönemde kullanılan türbinler oldukça verimsizdir. Tesla’nın bu icadı sıvıları en az dirençle hareket ettirdiği için daha yüksek verim elde edilir.
X-ışınları ise insan vücudundan radyoaktif dalgalar geçirerek ilgili alanın bir silüetini oluşturur. Röntgen, aslında Wilhelm Röntgen tarafından icat edilse de Tesla daha net görüntüler elde edilmesini sağlayan iyileştirmeler yapar. Tesla, radyo sinyalleri kullanarak oyuncak bir teknenin motorunu, aksesuarlarını ve aydınlatma sistemini uzaktan kontrol edebilmiştir. Günümüzde drone’lar bu teknolojiyi temel alarak üretilir. Tesla, çeşitli tasarımlar oluşturmak için o dönemin neon ışık teknolojisi üzerinde çalışır. Bu aydınlatma sistemi günümüzde, özellikle iş yerlerinde hâlâ kullanılır.
Tesla'nın Alternatif Akım Çalışmaları
Alternatif akımın kullanılmasına öncülük eden Tesla, öncelikle dinamolar ve doğru akım üzerine çalışmıştır. Doğru akımın motorlarda kullanılmasına karşı olduğu için alternatif akımın kullanılmasını desteklemiştir. Bunun nedeni doğru akımın daha yüksek veya daha düşük voltajlara kolayca dönüştürülememesidir. Manyetik dönen alanı bularak, rotor bağlantısını gereksiz kılar. Ayrıca anahtara da gerek yoktur. Böylece verimi düşük olan doğru akımın yerine alternatif akımı koyarak santralden uzaklaştıkça ortaya çıkan kayıpları önlemeyi başarmıştır.
Nikola Tesla'nın Eğitim Kariyeri
Tesla yedi yaşındayken, ailesi Gospić'e taşındığı için burada gramer okulunu bitirmiş, ardından Real Gymnasium'dan mezun olmuştur. Daha sonra Karlovac'taki Higher Real Gymnasium'a katılmış ve 4 yıllık okulu 3 yılda tamamlamıştır. Mezun olduktan kısa bir süre sonra koleraya yakalandığı için 9 ay evden çıkamamış ve eğitimine ara vermek zorunda kalmıştır. Daha sonra babasını Avusturya'nın Graz kentindeki teknik kolej olan Joanneum'a girmesine izin vermeye ikna etmiştir. Avusturya-Macaristan’da mühendis yetiştiren dört okuldan biri olan Graz'daki Avusturya Politeknik Okulu'nda elektrik mühendisliği okumaya başlamış ve okulu bitirmeden ayrılmıştır. Ardından Prag'daki Charles-Ferdinand Üniversitesi'ne katılmıştır. Babası erken öldüğü için sadece bir dönemi tamamladıktan sonra üniversiteden ayrılmak zorunda kalmıştır.
Thomas Edison ve Nikola Tesla Rekabeti
Nikola Tesla ve Thomas Edison, 1880’li yıllarından sonlarından itibaren, günümüzde akımların savaşı olarak da bilinen bir rekabete girmiştir. Edison’un bir pil ya da yakıt hücresinde olduğu gibi sürekli olarak tek bir yönde çalışan doğru akımı, elektriğin kullanıldığı ilk yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde standart haline gelmiştir ancak doğru akım, daha yüksek ya da daha düşük voltajlara kolayca dönüştürülememiştir. Yalnızca elektrik santraline kısa mesafede bulunan yerlere akım iletilebilir. Tesla ise alternatif akımın, bu sorunun çözümü olduğuna inanmıştır. Alternatif akım, bir transformatör kullanılarak nispeten daha kolay bir şekilde farklı voltajlara dönüştürülebilir.
1884 yılında Tesla, New York’a taşınarak Edison için çalışmaya başlamıştır. Tesla, o zamanlar Edison'un büyük hayranlarından biridir. 1885'te Edison'un verimsiz motor ve jeneratörlerini iyileştirebileceğini söylemiştir. Edison, Tesla'nın fikirlerinin harika olduğunu düşünmüş ve eğer yapabilirse ona 50.000 dolar teklif etmiştir. Tesla başarılı olsa da çalışmaları karşılığında Edison’un teklif ettiği ikramiyeyi alamamıştır. Edison bahsin bir şaka olduğunu söylemiş, haftalık 18 dolarlık maaşına sadece 10 dolarlık bir zam teklif etmiştir. Tesla da bunun üzerine istifa etmiştir.
Yatırımcılar, bunun ardından Tesla ile çalışmak istemiştir. Kendi laboratuvarını kurana kadar bu teklifleri kabul etse de en sonunda alternatif akımla ilgilenen ve bir mucit olan George Westinghouse’a aldığı tüm patentlerin telifini satmıştır. Doğru akım patentlerinden kazandığı telif haklarını kaybetmek istemeyen Edison, alternatif akımı gözden düşürmek için bir kampanya başlatmıştır.
Alternatif akımın tehlikeli olduğuyla ilgili bilgiler yaymıştır. Hatta bu iddiasını kanıtlamak için alternatif akım kullanarak sokak hayvanlarına halka açık bir şekilde elektrik verecek kadar ileri gitmiştir. Bu sırada elektrikli sandalyede idam edilen bir mahkûmun kötü şekilde ölmesi üzerine sandalyede alternatif akım kullanıldığını yaymıştır.
Bu karalama kampanyası sonrasında elektrikli sandalye ile idam halk arasında Westinghouse adıyla bilinir. Tesla ve Westinghouse, bu karalama kampanyalarına karşı Edison’un ve Edison’un firması General Elektrik’in karşısına, 1893’te Chicago Dünya Fuarı’nın aydınlatmasında çıkmış ve ihaleyi kazanmıştır. General Elektrik, Edison'un doğru akımını kullanarak fuarı 554.000 dolara elektriklendirmeyi teklif etmiştir ancak Edison, ihaleyi Tesla'nın alternatif akımını kullanarak fuarı yalnızca 399.000 dolara çalıştırabileceğini söyleyen George Westinghouse'a karşı kaybetmiştir. Fuarı ziyaret eden 27 milyon kişi de bu zafere tanıklık etmiştir.
Nikola Tesla Hakkında Doğru Bilinen 3 Yanlış
Tesla’nın Radyoyu İcat Etmesi Tesla’nın yanı sıra Marconi de radyonun icadı ile ilgili patent başvurusunda bulunmuştur. Ancak iki mucitten bir yıl kadar önce, 1895’te Rus fizikçi Alexander Popov çalışan bir radyo alıcısı geliştirmiştir. Radyonun Tesla tarafından icat edildiğinin düşünülmesinin sebebi, Tesla’nın bir elektrik fuarında ilk radyo kontrollü cihazı tanıtmasıdır. Cihaz, radyo sinyallerine yanıt verirken dahili bir pil ile çalışır. Robotik alanının ve radyo kontrollü sistemlerin ilk örneklerinden biridir.
Tesla’nın Transformatörü İcat Etmesi İlk transformatör 1870'lerin sonlarında Ganz şirketi tarafından Budapeşte'de geliştirilmiştir. Günümüzde de kullanılan ilk modern transformatör ise Gaulard ve Gibbs'in fikirleri ile 1885'te icat edilmiştir. Tesla'nın Niagara Şelalesi Hidroelektrik Santrali’nin İlk AC Hidroelektrik Santrali Olması Alternatif akım güç santralleri, ilk olarak 1878-1885 yılları arasında Avrupa'da geliştirilmiştir. Westinghouse, 1885'te Kuzey Amerika'da AC güç sistemleri inşa etmeleri için William Stanley, Oliver Shallenberger, Benjamin Lamme gibi pek çok ismi işe almıştır. Tesla ise 1888'e kadar Westinghouse'a katılmamıştır.
Nikola Tesla’nın Ufkunuzu Açacak 6 Sözü
Tesla’nın ilham veren pek çok sözü bulunur. Ufkunuzu açacağını düşündüğümüz 6 sözünü sizin için derledik:
Fikrimi çalmaları umurumda değil. Kendi fikirleri olmaması umurumda.
Erdemlerimiz ve kusurlarımız birbirinden ayrılamaz tıpkı kuvvet ve madde gibi. Ayrıldıklarında insan artık yok olmuş demektir.
Nefretiniz elektriğe dönüştürülebilseydi, tüm dünyayı aydınlatırdı.
Hayat, çözümü olmayan bir denklemdir ve öyle kalacaktır ancak bilinen bazı faktörleri içerir.
Eğer sadece 3, 6 ve 9'un ihtişamını bilseydin, o zaman evrenin anahtarına sahip olurdun.
İcat, insanın yaratıcı beyninin en önemli ürünüdür.
Nihai amaç, zihnin maddi dünya üzerinde tam bir hâkimiyet kurması, insan doğasının insan ihtiyaçları için dizginlenmesidir.
