İş Modeli Kanvası

İş modeli kanvasını duyanlar vardır. 2005 Yılında Alexander Osterwolder tarafından ortaya atılmıştır. Aslında eski bir tarihi olsa da güncelliğini ve başarı oranını ciddi anlamda arttıran bir yapıdır. Bununla ilgili yabancı pek çok kaynak vardır fakat ben en basit haliyle Türkçe olarak burada temel bazı açıklamalar yapacağım.

İş modeli kanvası bir işe/projeye başlamadan önce o işin fotoğrafını çekmek gibi geliyor bana. Detaylı olarak neler yapılacağını kimlere satılacağını nasıl para kazanılacağını vs anlatıyor.
Aşağıdaki görselde orjinal isimleri ile oluşturulmuş bir kanvas göstereceğim zira Türkçe çevirileri bazen değişiklik gösterebiliyor.

Burada gördüğünüz aslında sizin yapmak istediğinizi işe başlamadan önce doldurulması tavsiye edilen bir tablo. Bu tablonun başarısını anlatan pek çok girişimci vardır onların videolarını da izleyebilirsiniz.

Şimdi gelelim bu kanvasın bileşenlerini anlamaya. Gördüğünüz gibi kanvasta 9 tane kutucuk var ve her biri farklı bir konuda bilgi istiyor. Ben bunları önem sırasına göre kısa notlar ile açıklayacağım.

1-Müşteri Segmentasyonu

Yapılacak işte müşterinin öneminin ve işin başarısının çok temel bir parçası olduğunun altını çizmeye gerek yok aslında. Müşteri segmentasyonu adı üstünde müşteriyi segmente etmek demektir. Yani biz kimlere hitap edeceğiz ve bu hitap edeceğimiz insanların segmentleri nedir.

Örneğin bir ürün yapıyorsunuz ve futbol takımı taraftarlarına hitap edecek bu taraftarları takımlarına göre ayırabilirsiniz/ yaş aralıklarına göre ayırabilirsiniz/ cinsiyetlerine göre ayırabilirsiniz aslında işinize nasıl geliyorsa bu grubu segmentlere ayırmanız iyi olur bu sayede kitlesel olarak ulaşmanız daha kolay olacaktır. Bunun gibi örnekler çoğaltılabilir. Kısa yazmayı seven biri olarak fazla bile uzattım.

2-Değer Önerisi

Biz bu müşteri segmenti için hangi değeri öneriyoruz. Aslında belki de kanvasın en önemli gece gündüz kafa yorulması gereken kısmı budur. DEĞER ÖNERMEK işin çok çok önemli bir parçasıdır.
Yaptığımız iş müşteriler için ne ifade ediyor?

• En hızlı olmak?
• En ucuz olmak?
• En kaliteli olmak? vsvs hangi konuda ciddi bir değer öneriyorsunuz?

3-Kanallar

Müşteriyi belirledik. Değer önerdik. İş bitti mi ? Hayır. Şimdi onlara hangi kanallardan ulaşacağınızı belirleyeceksiniz. Henüz işin başındayken müşteriye ulaşacağınız kanalların belirlenmesi önemli. Bu kanalları belirlediğiniz zaman aslında sonraki sürecin haritasını çizmiş oluyorsunuz.
Proje yönetiminin %90 ı nın iletişim olduğu söylenir. PMP sertifikası olanlar yada kursunu almış olanlar bunu bilir. "communication is the key!" deyip gezerler :)

4-Gelir Modeli

Kanalları kurdun, müşteri o kanaldan sana ulaştı buradan nasıl gelir elde edeceksin.
Siteden kredi kartı ile mi ödeme alacaksın?
Görüşme yapıp hizmet verip fatura mı keseceksin?
Nasıl bir ödeme sistemi oalcak bu kurduğun işin bunu detayları ile tanımlamak lazım.

5-Müşteri İlişkileri

Müşteriyi buldun, segmente ettin böldün, parçaladın, dağıttın (neyse abarttım) , onlara hangi değeri sunacağını çok iyi biliyorsun silikon vadisinin içinden geçecek!! bir fikir bu belki de, kanalları belirledin ödeme yöntemi de hazır parayı da aldın.
Bitti mi ? Hayır. Parayı aldıktan sonra müşteri ilişkilerini nasıl yöneteceksin satış sonrası konusu da önemli ve işin başında projekte edilmesi gerekmektedir.
Müşteri satış sonrası seninle nasıl iletişim kursun. Onun memnuniyeti önemli ki sürdürülebilirlikten bahsedebilelim.

6-Hizmet Alanı

Her işi yaparak başlamak çoğu zaman hatalara yol açar en azından bu kanvasın sizi belli sınırlarda tutmak istemesi bundandır. her iş için bir kanvas oluşturulması tavsiye edilir bu sebeptendir ki. Spesifik olarak hangi alanda hizmet vereceğinizi net çizgilerle belirleyiniz.
Şirketimizin temel hizmet alanı nedir sorusunun cevabını net olarak yazmamız gereken bölüm burasıdır.

7-Temel Kaynaklar

Size lazım olan temel kaynaklar nelerdir. Yine futboldan örnek verelim diyelim ki bir halı saha kuracaksınız ne lazım ? Halı , Saha , Top ve tel örgü ? :) bunun gibi temel maliyetlerinizi listelemekten bahsediliyor aslında.
Bu işin yapılması için mutlaka ama mutlaka olması gereken kaynakları sıralamalıyız.

8-İş Ortakları

Yardıma ihtiyacınız olabilir. Ama ortakları seçerken çok dikkatli olmak lazım. Örneğin Halı sahayı açtık ama şehirden uzak bir yerde bir de servis hizmeti koymak istediniz , bunun için bir taşıma partnerine ihtiyacınız olabilir işte bu sizin partneriniz oluyor aslında.
İşinizin devamlılığı için size gerekli olan yardımcı oluşumlar diyebiliriz. Burada da kilit bir kavram var ki partnerlerde kazan -kazan ilişkisinin iyi inşa edilmesi gerekiyor. Halı sahaya müşterileri taşırken onlara güler yüz gösteren ve güzel müziklerle onarı motive eden servis şoförü fark yaratabilir :)

9-Maliyet Yapısı

Adından da anlaşılacağı gibi sürekli maliyetlerimizi yazmamız gerekiyor. Nerede bakım yapılacak ne kadar sıklıkta bakım işi olur. Kira ödeyecek miyim , dönemsel yada sürekli çalışanlara ihtiyacım olacak mı ? gibi soruların cevaplarını aradığımız bölüm olacak aslında.

İş modeli kanvasını oluşturduğunuzda aslında ortaya çok net bir tablo koymuş oluyorsunuz unutmayın pek çok iş fikri keşfedilmeyi bekler ama bazı fikirler de olduğu yerde güzeldir ve hiç dışarı çıkaması gerekecek kadar ütopiktir. İşte buna karar verebilmek için bu tarz araçları kullanmak bizlere fayda sağlayacaktır.

Teşekkürler