DePIN Tam Olarak Nedir?

Teknoloji ve bilgi çağında yaşadığımız için hayatımız sürekli bir şeylerle etkileşime geçmek üzere kurulu. Bu iletişimi de temel olarak büyük çoğunlukla internet üzerinden kuruyoruz. İnterneti, yeri geliyor sesli, görüntülü aramalar yapmak, çevrimiçi toplantılara katılmak üzere; yeri geliyor mesajlaşmak, bildiklerimizi yazılı olarak paylaşmak üzere sıkça kullanıyoruz. Peki günlük hayatımızda sıkça kullandığımız ve bunun için her ay ödeme yaptığımız internet paketimizi son damlasına kadar kullanıyor muyuz? Genellikle hayır.

Diğer yandan, bilgisayarlarımızı kullanırken boş hafızaya ihtiyacımız var. Bilgisayarımızın hafızasında yer olduğu sürece onu kullanabiliriz. Ekstra hafızaya ihtiyacımız olduğunda donanımsal bellekler satın aldığımız gibi bulut hizmetlerinden de faydalanabiliyoruz. Ancak sıradan bir kullanıcı için hafızanın yetmeme durumu pek yaşanmaz. Çünkü günümüzde bilgisayarların hafızaları birçok kullanıcı için gayet tatmin edici seviyelerde, hatta çoğunlukla fazla bile.

Bu fazla kullanım hakkını nasıl kazanca çevirebiliriz?

Blockchain üzerinde kurulacak bir ağda herkes kendi internetinin fazla olan kısmını paylaşsa ihtiyacı olan kullanıcılar da buradan kiralama hizmeti alarak kullandığı internet kadar ödeme yapsa sonrasında da ağ katılımcıları bu paylaşımlarından dolayı ödüllendirilse… Bir saniye, böyle bir proje zaten mevcut. Adı da Grass.

Grass, geleneksel sağlayıcıların aksine merkezi bir internet sağlayıcısı olmayıp gücünü kullanıcılarından yani internet bant genişliğini Grass üzerinde depolayarak bu hizmeti satın almak isteyenler için depolayanlardan alıyor. Bütün sistem blockchain üzerine inşa edildiği için de hiçbir merkezi yapı olmamakla birlikte bütün söz kullanıcılarda ve kullanıcılar her şeyin ortak sahipleri konumunda. Yani kullanmadığınız interneti depolayarak ihtiyacı olan başka birine satabiliyorsunuz. Grass kullancılarına gelir paylaşımı yapmak için kullanıcılarına ağın yerel tokeninden verecek. Ancak Grass’ın henüz bir tokeni yok. Şu an puan sistemi üzerinden hesaplamalar yapılmakta. Token çıktığı zaman ise ödüllendirme mekanizması tamamlanmış olacak.

Başka nasıl faydalar oluşabilir?

Bilgisayarımızda boş kalan ve bizim pek de kullanmadığımız belleği, başka insanlara kullanabilmeleri için kiralayabilseydik nasıl olurdu? Doğru bildiniz, böyle projeler de günümüzde mevcut. Bunlardan bazıları Filecoin ve Storj. Bu projeler, kullanıcılarının bilgisayarlarında kullanmadıkları bellekleri belli süreliğine blockchainde kilitlemeleri üzere çalışıyor. Ardından depolama hizmeti satın alan kişiler bu kullanıcıların belleklerini kullanarak buraya bir ücret ödüyorlar. Belleklerini paylaşan kullanıcılar da bu ödemelerden kendi paylarını Filecoin ve Storj ağlarının yerel tokenları cinsinden alıyorlar.

Bir örnek de haritalama sistemleri üzerinden vermek istiyorum. Hivemapper ve Natix Network de haritalama sistemi oluşturarak, Grass ve Filecoin’in yaptığı gibi fiziksel ve dijital dünyayı blockchaine taşıyorlar. Hivemapper ağına dahil olmak için kendi özel ürettikleri donanıma, Natix Network ağına dahil olmak için ise sadece kameralı bir akıllı telefona ihtiyacınız var. Genellikle araç sürücülerinin rahatlıkla deneyimleyebileceği bu sistemlerde araçla gidilen her yol, her bölge, her adres kameralarla taranır ve kaydedilir. Kaydedilen yollar arka planda koordinatlandırılır ve blockchain üzerinde bir harita çizilmiş olur.

Haritalama sistemleri, geleneksel yöntemlerle yapıldığında çok maliyetlidir. Bu yüzden hizmet olarak satın alması da oldukça pahalıdır. Çünkü Google, Apple, Yandex gibi dev şirketler bu alana önemli yatırımlar yaparlar. Buna rağmen harita üzerindeki her adres maalesef güncel değildir. Ancak Hivemapper ve Natix üzerinde haritayı oluşturanlar gerçek sürücülerdir. Sürücülerden gelen gerçek zamanlı tarama verileri sayesinde haritalar her seferinde kendini günceller ve büyümeye devam eder. Kullanıcılar ise bu katkılarından dolayı platformun yerel tokeniyle ödüllendirilirler. Hivemapper’ın Honey adında bir tokeni olsa da Natix Network’ün tokeni henüz piyasaya çıkmamıştır.

Tüm bunların arkasında yatan sistem, DePIN

Bu sistemlerin hepsini kapsayan kavram ise DePIN'dir. Uzun haliyle, Decentralized Physical Infrastructure Network, gerçek dünyada ulaşım, enerji ve kablosuz internet bağlantısı gibi alanlarda fiziksel altyapı geliştirmek için blok zincirlerini ve token ödüllerini kullanıyor. Böylece günlük hayatta kullanıcıların yer alamadığı sistemler artık kullanıcıların çabasıyla başka bir dünyada, web3 dünyasında yeniden inşa edilmiş oluyor. Bunun sonucu olarak aracılar ve yüksek maliyetli işlemler aradan çıkmış olup daha ucuz bir hizmet arz edilmiş olunuyor. Bu hizmeti sunan kullanıcılar da katkıları ölçütünde ödüllendiriliyor.

Peki DePIN'in avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Avantajları:

1. Merkeziyetsizlik: DePin, merkezi olmayan bir yapıya sahip olduğu için, tek bir merkezi otoriteye bağlı kalmadan, kullanıcılar arasında eşitlik ve şeffaflık sağlar.
2. Kaynak Paylaşımı: DePin, kullanıcıların artan internet bant genişliklerini ve bilgisayar belleklerini paylaşarak, ihtiyacı olanlara hizmet sağlama fırsatı sunar. Bu, kaynakların daha verimli kullanılmasını ve israfın azaltılmasını sağlar.
3. Token Ödülleri: DePin, katkı sağlayan kullanıcılara token ödülleri vererek, ağa katkıda bulunanları teşvik eder ve motive eder. Bu, katılımcılar arasında adil bir paylaşımı teşvik eder.
4. Daha Düşük Maliyet: Geleneksel merkezi altyapı sağlayıcılarına kıyasla, DePin üzerinde hizmetlerin sunulması genellikle daha düşük maliyetlidir. Bu, kullanıcıların daha ekonomik hizmetlere erişim sağlamasını sağlar.
5. Güncellik ve Genişleme: DePin, kullanıcılar tarafından gerçek zamanlı olarak güncellenen ve genişleyen bir altyapı sağlar. Bu, haritalama sistemleri gibi uygulamalarda sürekli güncel verilere erişimi mümkün kılar.

Dezavantajları:

1. Teknolojik Zorluklar: DePin, bazı teknolojik zorluklarla karşılaşabilir. Özellikle, blockchain teknolojisinin karmaşıklığı ve ölçeklenebilirlik sorunları, DePin'in yaygın kullanımını engelleyebilir.
2. Güvenlik Riskleri: Merkezi olmayan yapılarına rağmen, DePin ağları hala güvenlik riskleriyle karşı karşıyadır. Özellikle, veri güvenliği ve kullanıcı gizliliği konularında dikkatli olunmalıdır.
3. Regülasyon Engelleri: DePin, mevcut regülasyonlar ve yasal düzenlemelerle uyumlu olmak zorundadır. Bu, bazı hukuki engellerle ve belirsizliklerle karşılaşmasına neden olabilir.
4. Kabul Süreci: Yeni bir teknoloji olarak, DePin'in geniş çapta kabul edilmesi ve benimsenmesi zaman alabilir. Kullanıcılar, geleneksel altyapı sağlayıcılarına olan alışkanlıklarını değiştirmekte isteksiz olabilirler.
5. Yönetişim Zorlukları: Merkezi olmayan yapısına rağmen, DePin ağları hala etkin bir yönetişim mekanizması gerektirir. Karar alma süreçleri ve ağın yönetimi konusunda uzlaşma sağlamak zor olabilir.

Bu avantajlar ve dezavantajlar, DePin'in potansiyelini ve mevcut zorluklarını anlamak için önemlidir ve ilerlemesi için dikkate alınması gereken noktalardır.

Sonuç olarak

Sonuç olarak DePin, altyapı geliştirmeye dair dönüştürücü bir yaklaşım sunarken, merkezi olmayan yapılanmayı kullanarak bağlantı ve kaynak paylaşımı yöntemlerini yeniden şekillendiriyor. DePin'in merkeziyetsizleşme, kaynak paylaşımı ve token teşvikleri üzerindeki vurgusu, geleneksel merkezi altyapı ağlarının verimsizliklerine ve sınırlamalarına karşı umut verici bir çözüm sunuyor.

DePin, eşitlik, şeffaflık ve maliyet etkinliği gibi birçok avantaj sunmasına rağmen, aynı zamanda teknolojik karmaşıklıklar, güvenlik riskleri, düzenleyici uyum ve kabul engelleri gibi zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Ancak, sürekli yenilik, işbirliği ve düzenleyici netlikle, DePin çeşitli endüstrilerde ve sektörlerde altyapı geliştirmenin devrimini gerçekleştirecek potansiyele sahiptir. Merkeziyetsizleşmiş bir geleceğe doğru yol alırken, DePin, dijital çağ için daha dayanıklı, verimli ve kapsayıcı bir altyapı ağı vizyonu sunarak önlerden yerini alıyor.