Blockchain Üzerine

BLOKZİNCİRİ TÜRLERİ

1.Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blok Zincirleri (Public Blockchain)

İzin gerektirmeyen blok zincirleri kamuya açık ve internet erişimi olan herkesin dahil olabildiği, işlem yapmak veya izlemek için ek izne ihtiyaç duymadığı blok zinciri türüdür. Günümüzde Bitcoin, Ethereum gibi yer edinen ünlü sistemlerin alt yapıları kamuya açık izin gerektirmeyen blok zincirleridir. Ayrıca blok zinciri üzerinde gerçekleşen işlemler tüm katılımcılar tarafından izin gerekmeksizin görülebilir. Bu yapısı blok zincirinin şeffaflığını sağlamaktadır. Ayrıca bu tip zincirler açık kaynak kodlu olmaları sebebi ile zincir üzerindeki algoritmayı herkes inceleyebilir ve algoritma hataları var ise insanlar tarafından ortaya çıkarılabilir. Algoritma geliştirmeleri blok zincirindeki üyelerin çoğunluğunun ortak kararıyla gerçekleştirilebilir, bu yöntem ile blok zinciri hatalardan arındırılabilir veya geliştirilebilir. Bu zincir yapısı blok zincirinin güvenliğini ve sürekliliğini sağlamaktadır. Çoklu karar ile zincir üzerinde değişiklik gerçekleştirilmesi sebebiyle art niyetli kişiler zincir üzerinde % 51 karar hakkı alarak zincirde olumsuz değişiklikler yapabilirler, bu durum kamuya açık blok zincirlerinin bir dezavantajı olarak görülebilir. Proof of Work (POW) ve Proof of Stake (POS) olarak bilinen iş tabanlı mutabakat ve depozito tabanlı mutabakat tipleri vardır.


2.Bütünüyle İzin Gerektiren Blok Zincirleri (Private Blockchain)
Şirketler gibi özel yapılar verilerini gizlemek ve güvenliğini sağlamak için kapalı bir sistem içerisinde tutmak isterler. Bu sistemi blok zinciri altyapısı ile sağlamak için kamuya kapalı olan ve verilerin görülebilmesi, işlem yapılabilmesi durumları için bütünüyle izin gerektiren blok zinciri yapıları kullanılır. İzin gerektiren blok zincirleri merkezi bir kontrol altındadır ancak kayıtları dağıtıktır ve veriler bildiğimiz blok zinciri yapısına göre kriptolanarak kayıt altına alınır, ancak merkezi düğümü kontrolünde bulunduran kuruluş zincirin kurallarını değiştirebilir, işlemleri geri alabilir, bakiyeleri değiştirebilir. Blok zincirini kontrol eden kuruluş, izin seviyelerini, güvenliği, yetkileri, erişilebilirliği ve algoritmayı belirler, kontrol eder. Bu sebeple merkezi düğümün kontrolü çok önemlidir ve bu düğümün kontrolünün art niyetli kişilerin eline geçmesi ile blok zinciri ile kontrol edilen veri kaybedilebilir. Merkezi düğümlerin zincir üzerinde kontrolü olması sebebiyle tam olarak güvenilmesi zordur ancak denetim açısından kontrollere açıktır. Daha küçük ölçekli blok zincirleri olması ve düğüm sayısının az olması sebebi ile fikir birliği merkezi düğüme daha çok
bağlıdır, demokratik yapısı daha düşüktür. Ticari sırların yönetilmesi, geçmişe yönelik denetim iz kayıtlarının oluşturulması ve izinler kapsamında sürekli izlenebilir olması açısından kullanılmaktadır.


3.Kısmen İzin Gerektiren Blok Zincirleri (Hybrid Blok Zinciri)
Bütünüyle izin gerektiren ve izin gerektirmeyen blok zincirlerinin özelliklerinin hibrit olarak kullanılması ile ortaya çıkan blok zincirleridir. Özel ve açık bölümler için, merkezi düğümü kontrol eden kuruluş hangi verilere kimlerin erişeceğini, hangi verilerin halka açık olacağını
belirler. Hibrit blok zincirleri içerisindeki veriler kamuya açıklanmamakla birlikte izin verilen özel sözleşmeler ile doğrulanabilmektedirler. Veriler gizli olsa da hibrit blok zincirinin merkezi düğüm sahibi kuruluş bu verileri ve işlemleri değiştiremez. Kapalı bir ekosistem içerisinde çalıştığı için art niyetli kişilerin ağın %51’ine sahip olamaması en büyük avantajıdır. Bu blok zincirleri üçüncü taraflara kolaylıkla erişim verilebilmesi ve geriye dönük olarak güvenilir olması sebebi ile tercih edilmektedirler. İşlemlerin gerçekleşmesi daha az maliyet gerektirir ve hızlıdır, halka açık blok zincirlerini göre daha iyi ölçeklenebilirlik sunulmaktadır.


4.Kısmen İzin Gerektirmeyen Blok Zincirleri (Concortium Blockchain)
Federe blok zincirleri olarak da bilinen konsorsiyum blok zincirleri hibrit bir yapı barındırsa da halka açık olmasının yerine birden fazla özel kuruluşun merkezi olmayan blok zinciri üzerinde haklara sahip olması ile hibrit blok zinciri yapısından ayrışmaktadır. Belirli bir grubun sınırlı erişim haklarına sahip olduğu konsorsiyum blok zincirleri tek bir karar merkezi bulunmasından kaynaklı risklerden arındırılmıştır. İşlemlerin alındığı, doğrulandığı ve tamamlandığı merkezi düğümler olmakla birlikte diğer düğümlerin işlemleri başlatabildiği ve taşıyabildiği bir yapıya sahiptir. Tedarik zincirlerinin yönetiminde birçok avantaj barındıran konsorsiyum blok zincirleri bankacılık ve ödeme sistemlerinde de kullanılabilmektedirler.