Kripto Para Kavramı

2007-2008 küresel mali krizi ve müteakip borç krizi nedeniyle, merkezi para birimleri baskı altına girmiştir ve dünya çapındaki insanlar merkezi finansal kurumlara olan inancını yitirmeye başlamıştır. Bu nedenle, ademi merkeziyetçilik ve alternatif para birimleri için çağrıda bulunulmuştur. Çağrı kripto para birimleri, eşler arası ağlara ve kriptografik araçlara dayanan merkezi olmayan dijital para birimleri tarafından dikkate alınmıştır. Kriptografik kullanıcıları sanal parayı diğer kullanıcılara aktarabilmekte ve böylece mal ve hizmetleri satabilmekte veya satın alabilmektedir. Kripto para birimi ile ilgili, bir yandan düşük işlem ücretlerinden dolayı övgüyle bahsedilmekte; bankalara ve kredi kartlarına uygulanabilir bir alternatif olarak tanıtılmaktadır. Öte yandan, kripto para birimlerinin uyuşturucu gibi yasadışı islerde kara para aklama ve ticaret için kullanımının da kolay bir araç olduğu uyarısında yapılmaktadır (Morisse, 2015: 2). Sanal para birimi, ‘crypto’ ve ‘currency’ kelimelerinden türetilerek ‘cryptocurrency’ kelimesini ifade etmektedir. Kripto parası, internet üzerinden kullanılan ve merkezi bir otorite veya aracı kurumla bağlantısı olmayan sanal para birimi olarak tanımlanmaktadır. Kripto parası ile insanlar ya da kurumlar parayla olduğu gibi ödeme yapılabilmekte ve para olarak kabul edilmektedir. Kripto para birimi, bilinen para birimleri Türk Lirası, Dolar, Euro vb. gibi parasal bir sistem olmasına rağmen, bu para birimlerinin oluşturulmasının amacı, bazı kriptografi ilkeleri sayesinde mümkün olan bir işlemle dijital bilgi alışverişini sağlamaktır. Kriptografi kullanmanın amacı, para işlemlerini güvence altına alarak yeni fon oluşumunu kontrol etmektir (Kenger ve Tokmak, 2018: 4701). Kripto para birimi, kriptografi (şifre bilimi) kullanan sanal bir para birimi olarak tanımlanmaktadır. Kriptoloji, para yaratma sürecinde ve bununla yapılan uygulamaların güvenilirliğini sağlamada kullanılmaktadır. Kripto para birimlerinin teorik anlamda altyapısı 1998 yılında Wei Dai tarafından oluşturulmuştur. Son yıllarda, piyasada mevcut bütün kripto para birimlerinin teknik anlamda altyapısını 2008 yılında Satoshi Nakamoto isimli bir kişi veya onun grubu tarafından oluşturulmuştur (Gültekin ve Bulut, 2016: 84). Kripto para sistemleri dağınık sistemlerdir ve merkezi bir otoriteye bağlı değillerdir. Bütün kripto para sistemlerinin mantığı, işlemleri kontrol etmek, arzı artırmak ve hileciliği önlemek için kriptografi kullanmaktadırlar. Sanal ortamda işlemler tasdiklendikten sonra, işlemler dijital olarak saklanmaktadır. Aşağıda verilen Şekil l'de gösterildiği gibi, işlemler muhasebe sistemi olarak değerlendirilerek bir ‘blok zinciri’ içinde toplanmaktadır. Blok zinciri, tüm işlemleri kapsayan ve herkese açık ve erişilebilir bir yapıdır. Ödemeler ağ düğümleri tarafından doğrulanmaktadır