Subsquid Projesi Analizi

Önemli Uyarı: Herhangi bir “Yatırım Tavsiyesi” içermeyen bu makale, teknik anlatım, araştırma verileri ve subjektif görüşler sunar. Eksik ve hatalı ya da güncel olmayan bilgiler içerebilir. Eğer ne yaptığınızı bilmiyorsanız ya da kendi kararlarınızın sorumluluğunu taşıyabilecek olgunlukta değilseniz lütfen bu makaleye dayanarak işlem yapmayınız.

Giriş:

Türü ve teknolojisi ne olursa olsun bilgi/veri için net olan iki amaç vardır. Bunlardan ilki bilgiyi kaydetmek / saklamak, diğeri ise bu bilgiyi tekrar kullanmak için erişmektir.

Günümüzde verileri sakladığımız şeylere "veri tabanı / database" diyoruz. Bakkal defteri bile ilkel bir veritabanı örneğidir. Günümüzde ki merkezi veri tabanları CRUD olarak kısalttığımız 4 farklı işleve sahiptirler.

1. Create (Yarat)
2. Read (Oku)
3. Update (Güncelle)
4. Delete (Sil)

Bakkal defterinden tutun banka kayıtlarına kadar, verileri bu şekilde ele alırız. Konu blokzinciri olduğunda ise durum biraz farklılaşır. Blokzinciri, sil ve güncelle komutlarını veremediğiniz sadece veriyi yazıp, sonra okuyabildiğiniz bir deftere benzer.

Geleneksel merkezi veritabanlarımızda bu konularda bir sıkıntı yaşamıyoruz. Verilerimizi hızlı ve verimli bir şekilde yazıyor ve okuyabiliyoruz. Hatta okuyacağımız verileri bulmak / anlamlandırmak, sıralamak vb. işler için her veritabanının kullandığı bir sorgu dili mevcuttur, mesela SQL gibi.

Lakin, kendisi de bir çeşit veritabanı olan blockzinciri birçok getirisinin yanında pek çok konuda da yetersiz ve ilkel kalıyor. Verilere erişmek söz konusu olduğunda yaşadığımız bazı problemler var. Bunlar, verileri aramak, bulmak ve okumak ve doğruluğundan emin olmak. Kısaca veriye ulaşmakla ilgili her şey sorun.


Bu makale de blokzincirinde depolanan verilerin yeniden kullanılmasını kolaylaştırmayı misyon edinmiş bir proje olan “Subsquid” projesini ele alıyoruz.

Subsquid Nedir ve Hangi sorunu çözüyor?

Tek cümleyle özetlemek gerekirse Subsquid, “blockchain üzerinde depolanan verilerin, kolay bir şekilde sorgulanması, bulunması ve kullanılması ve güncelliğinden emin olunması için hizmet sağlayan bir projedir.

Subsquid kullanarak, desteklenen blokzinciri ağlarında, tıpkı merkezi bir veritabanında çalışıyormuş gibi sorgular yapabilir ve hızlı bir şekilde aradığınız verilere ulaşarak, onların güncel olduğuna güvenerek, o verilere dayalı işlemler yapabilirsiniz. Bu noktada şunu söylemek isterim ki, bu iş son kullanıcıların değil, blokzinciri uygulamaları geliştiren yazılımcıların kullanacağı bir teknolojidir.

Günlük hayatta sizin kullanırken farketmediğiniz ama blokzinciri uygulamalarını yazan insanların ise saç baş yolduğu şey, blokzincirinden bir veriyi arayıp bularak o veriyi göstermek / kullanmak için harcadığı zaman, emek ve maliyetin yüksek olmasıdır. Bu sorun blockzincirlerinin dağıtık yapıda olması ve dahili bir sorgulama dili olmamasından, yani kendi doğasından kaynaklıdır.

Kısaca, eğer bir geliştirici, blokczinciri uygulaması yazıyorsa, böyle bir hizmete /servise mutlaka ihtiyaç duyacaktır. Bu tarz bir hizmet almadan blockzincirinden verileri okumaya ve bulmaya çalışmak, verimsiz, yavaş ve aşırı pahalı ilkel bir yöntemdir, ayrıca evrensel bir sorgu standardı olmadığı için, yazılan tüm kodlar uygulama özel olup, başka bir uygulamada yeninden farklı şekillerde yazılması gerekir. Tıpkı kare şeklinde bir tekerlekle araba sürmeye çalışmak gibi...

Uygulama geliştiricileri İnfura ya da Alchemy benzeri servisleri kullanarak çok kısıtlı ve basit verilere, pahalı ve yavaş bir şekilde ulaşırken, kendileri bir RPC sunucusu kurmak isterlerse bir de ekstra olarak onların işletme maliyetlerine katlanmak durumundadır. Bunlara oranla subsquid kullanarak hem maliyeleri 80-90% oranında düşürebilir, hem de, bir cüzdanın bakiyesini sorma, blok numarası alma ya da bir kontrata / metoda çağrı göndermek gibi basit sorgularla sınırlı kalmadan, büyük veri setleriyle çalışmanın, başka blockzincirleri / uygulamalardan spesifik verileri ve istatistiksel veri setlerini çekerken, standardize edilmiş bir sorgu dili kullanmanın konforunu yaşarlar.


Şu an EVM ve Substrate tabanlı olmak üzere 100 den fazla blokzincirine destek veren Subsquid, benzer bir hizmet sunan The Graph projesine göre de teknik olarak bazı üstünlüklere sahiptir.

• Subsquid SDK , The Graph'in kullanıdğı Assembly Script'ine oranla daha yaygın olarak kullanılan Typescript dilini kullanır.
• The Graph'e göre 100 kata yakın bir veri indexleme hızına sahiptir.
• Henüz doğrulanmamış bloklarda ki verileri eşzamanlı olarak bile okuyabilir.
• Blokcinciri dışında yer alan (off-chain) datalarla çalışabilir.
• BigQuery, Parquet, CSV desteği sunar.

Mevcut Durum?

Proje şu an testnet 2 nci fazda tam özellikli olarak test ediliyor. Yani uzak bir gelecekte yapılacağı iddia edilen ve mechul vaatler yerine, test edebileceğiniz bir ürüne sahipler. Projenin yol haritasına baktığımızda :

Q1 2024 (Ocak - Nisan 2024 Tarihleri arasında) Testnet 2 nci Faz dönemi olduğunu görüyoruz. Proje Mainnet'e geçiş tarihi de "Q2 2024" olarak belirtilmiş, bu da Nisan - Haziran arasında ki bir zaman dilimine denk geliyor ve güncel durumda bu tarihin sapacağını gösteren bir aksilik ya da sorun görünmüyor. Ayrıca coinlist token satış şartlarına baktığımızda da beklenilen TGE tarihi olarak 15 Mayıs 2024 tarihi verilmiş.

Token & Satış Metrik ve Şartları

Projenin tokeni "SQD" bir ERC20 token olarak tasarlanmış durumda, yani Ethereum ağında yer alacak. SQD Token, Subsquid ürününde, ağa kaynaklarını sunan node operatörleri, kuratörler ve ağdan hizmet alanlar arasında bir ödeme aracı olmanın yanı sıra, delegasyon yoluyla ağda ki merkeziyetslziği sağlamak gibi görevlere sahip. Ayrıca daha fazla token stake eden kullanıcların daha yüksek işlem hızlarına ulaşması sağlanarak bu yönde teşvik mekanizmaları sağlanmış. Bunlara ek olarak yönetişim / oy verme süreçleri de yine SQD token ile sağlanacak.

1.37 Milyar adet toplam arza sahip ve bu arzın dağılımı ve kilit süreleri şu şekilde:

• Pre-Seed: Toplam arzın 12% si bu roundda satılmış. TGE den sonra 6 aylık bir bekleme peridounun ardından 20% si açılacak ve kalan 80% i ise toplam 24 aya bölünerek serbest kalacak.

• Seed: Toplam arzın 16.3% ü bu roundda satılmış. TGE den sonra 6 aylık bir bekleme peridounun ardından 20% si açılacak ve kalan 80% i ise toplam 24 aya bölünerek serbest kalacak.

• Strategic: Toplam arzın 4.6% ü bu roundda satılmış. TGE sonrası 12 aya bölünerek serbest bırakılacak.

• Strategic II: Toplam arzın 2% si bu roundda satılmış. TGE den 6 ay sonra ilk parça olan 25% si açılacak, kalan 75% ise 18 Ayda eşit parçalar halinde serbest kalacak.

• Takım: Takıma ayrılan pay toplam arzın 15%i. TGE den 6 ay sonra ilk parça olan 20% si açılacak, kalan 80% ise 24 Ayda eşit parçalar halinde serbest kalacak.

• Hazine Rezervi: Yazılım geliştirme, ödül ve teşvik programları and ekosistem aktiviteleri için aytılan bu kısım toplam arzın 28.1% i durumunda. TGE sonra 36 ay boyunca parça parça serbest kalacak.

• Likidite Rezervi: Market Making, CEX ve DEX ler için ayrılmış bu kısım, toplam arzın 5% ini oluşturuyor.

• Worker Ödülleri: Toplam arzın 10% si ise, ağda node çalıştıran operatörlere ayrılmış durumda. TGE sonrası 84 aya eşit olarak yayılmış bir serbest kalma süresi var.

• Topluluk Satışı: Bu miktar toplam arzın 5%sini oluşturuyor. 20%si hemen TGE sonrası açılacak ve kalan miktar ise 6 ayda eşit parçalar halinde serbest kalacak. Coinlist üzerinden yapılacak satış bu kısmı temsil ediyor.

• Testnet Katılımcıları: Testnet sürecine katılanlara verilecek bu kısım TGE sonrası 6 ayda parça parça serbest kalacak ve toplam arzın 1% sini temsil ediyor.

• Testnet Workers: Testnet sürecinde ağda node çalıştıran operatörlere ayrılan bu kısım TGE sonrası 12 ay boyunca tamamen kilitli kalacak ve 12 ayın ardından 24 aya bölünerek eşit parçalar halinde açılacak.

Token kilit sürelerine bakarsak ilk 12 aydan sonra ciddi anlamda yükselen bir arz grafiği var ve 24-48 ay aralığında zirveye ulaşıyor.


Pre-Seed, Seed ve Stratejik Raund satışlarının hangi fiyatlardan yapıldığını hakkında bir bilgi bulamadım. Bizi ilgilendiren ve katılabileceğiniz tek token satışı 18 Ocak tarihinde Coinlist üzerinde yapılacak ve başvuru süresi 15 Ocak tarihinde sona eriyor. Satışa ilişkin bilgiler ise şöyle:

Son Başvuru Tarihi: 15 Ocak 2024 / Saat: 15:00 TSİ
Satış Başlama Tarihi: 18 Ocak 2024 / Saat: 21:00 TSİ
Satış Fiyatı: 0.094 USD / Token
Min & Max Yatırım Tutarı: 50 USD - 2000 USD

Not: Son başvuru saatine kadar almak istediğiniz yatırım miktarını coinlist hesabınıza yatırmış olmanız gerekiyor ve satış için sadece USDT ve USDC kabul edilmekte.

Tüm bu veriler ışığında şöyle bir bakarsak, projenin TGE aşamasında yaklaşık olarak toplam arzın 7.5% u dolaşıma girecek ve bu da yaklaşık 102.750.000 Tokenin dolaşımda olacağı anlamına geliyor.

Yani, TGE sonrası listeleme fiyatı coinlist fiyatına eşit olduğunda bile 9.65 Milyon dolarlık bir market cap'e sahip olacak.

Proje tokenlerinin tamamı dolaşımda olsaydı 129M USD llik bir FDV değerine sahip olacaktı. (FDV, tüm token arzının dolaşımda olması durumunda o coinin piyasa değeri)Karşılaştırmanız açısında şunu söyleyebilirim ki bu değer The Graph projesinde 1.8 Milyar Dolar civarında. Yani SQD Token, $GRT nin şu anki FDVsine sahip olursa, 12X civarı bir potansiyeli olduğu anlamına geliyor.

Alınır mı? Beklenir mi? Mcap kaç olur? Fiyatı nereye çıkabilir gibi cevabını bilmediğim sorulara girmiyorum, değerlendirme ortada, dahil olup / olmamak ise kendi tercihiniz.

Esenlikler.